Türkiye'de 'e-ticaret' kavramının yaygınlaşmasında özel alışveriş konseptinin büyük bir payı olduğu inkar edilemez. 2008 yılında Markafoni'nin başını çektiği bu dikey, sadece indirimli ve ayrıcalıklı alışveriş teklifiyle kullanıcıları kendine çekmekle kalmadı, televizyon reklamlarıyla da e-ticaretin kitlesel bilinirliğine katkı sağladı. Son yıllarda ayrıcalıklı alışveriş deneyiminden sıyrılarak indirim odaklı bir stratejiyle yol alan bu girişimler, fiziksel mağaza açmak gibi tersine bir dönüşüme imza atmaktan da çekinmedi. Ancak bugün geldiğimiz noktada özel alışveriş konseptinde bir çok girişimin kepenk indirmekten kurtulamadığını görüyoruz.
Aşağıda Türkiye'de bugüne kadar kapanan özel alışveriş sitelerinin başlıcalarını sıraladık ama yurtdışında da özel alışveriş konseptinin benzer yollardan geçtiğini paylaşmadan geçmeyelim. Bu dikeyin küresel markalarından Gilt Group, bir zamanlar 1 milyar dolar değerlemeye ulaşmasına rağmen Hudson's Bay tarafından Ocak 2016'da 250 milyon dolara satın alındı. Fransız özel e-ticaret devi Vente Privee ise 2014 yılı sonunda ABD pazarından çekildi. Diğer yandan Hummingbird Ventures‘ın yatırımcısı olduğu Ürdün merkezli özel alışveriş kulübü MarkaVIP ise Türkiye pazarının fazla yoğun olduğunu gerekçe göstererek Türkiye'de ofis açmasına rağmen pazara aktif bir oyuncu olarak girmemişti.
Markafoni.com
2008 yılında kurulan ve Türkiye için bir ilk olarak duyurduğumuz Markafoni, ilk yıllardaki büyümesiyle dikkat çekici bir girişimdi. Hatta kuruculardan Sina Afra, 2011 yılında "Amacımız 3 yıl içinde 1 milyar dolar değerlemeye ulaşmak" şeklinde bir açıklamada yapmıştı. Bu büyüme grafiği ve iddialı çizgi Markafoni'nin Naspers tarafından satın alınmasını getirdi ancak 2014 yılında kurucularından kopan Markafoni, 2017'de teslim bayrağını çekti.
VIPDukkan.com
Özel alışveriş dikeyine hızlı giriş yapan girişimlerden biri de VIPDukkan.com idi. 2011 yılında ePlanet Capital'den 5 milyon dolar yatırım alan ve ertesinde 2. tur yatırımını kapatan Vipdükkan, Temmuz 2013'te kapanma kararını açıkladı. Kuruculardan Oğuz Şenol, o tarihte özel alışveriş pazarında birçok şirketin benzer durumda olduğunu ancak sürekli alınan yatırımlar ve borçlarla ayakta durabildiklerini vurgulamıştı.
Limango.com
Almanya’nın en büyük e-ticaret şirketlerinden OTTO Group, Türkiye'deki e-ticaret potansiyeline kayıtsız kalamayıp Nisan 2009'da Limango.com adlı özel alışveriş sitesini yayına aldı. 2012'de e-ticaret sitesi ve pazar yeri arabulvar.com'u hayata geçiren OTTO Group, ilerleyen süreçte Arabulvar'ı kapattı. 2013 yılını 6 milyondan fazla üyeyle kapatan Limango'nun kapanışı ise sessiz geçen 2 yılın ardından Mart 2015'te gerçekleşti. Bu kapanış sadece yeni ve küçük girişimcilerin değil, OTTO gibi bir devin de bu sektörde zorlandığının kanıtı olarak hafızalara kazındı.
Daybuyday.com
Özel alışveriş dikeyi Türkiye'nin en büyük şirketlerinden Doğan Grubu’nun da harekete geçirmiş ve sektör Daybuyday.com adında bir girişim daha kazanmıştı. Hepsiburada, Cem Hakko ve Dinç Artman ortaklığında 2011 yılında kurulan DayBuyDay'in ömrü ise çok uzun sürmedi ve Aralık 2013'te Hepsiburada’ya devredilerek kapatıldı.
Alamarka.com
Özel alışverişe 'lüks' bir yaklaşım yapan AlaMarka, 2010 yılında besincicadde.com'u satın alarak sektöre hızlı bir giriş yapmıştı. Temmuz ayından açıldıktan bir kaç ay sonra bu satın almaya imza atan AlaMarka, 150 bin üyeye ulaşmıştı ve Beşincicadde'nin 75 bin üyesi bulunuyordu. 2011'in Ekim ayında 210 bin tekil ziyaretçi çeken Alamarka, muhtemeldir ki 'indirimli' ve 'lüks' kavramlarının çatışması nedeniyle özel alışveriş dikeyinde kapanan girişimler arasına adını yazdırdı.
Clubboon.com
Clubboon, Webrazzi'de ayrıca tanıtmadığımız ama Ekim 2011 tarihli ComScore verilerine göre bu dikeyin en çok trafik çeken 6. girişimiydi. Ancak yüksek trafiğin tek başına yeterli olmadığı bir kez daha kanıtlandı ve o tarihde aylık 1 milyon 125 bin tekil ziyaretçi çeken Clubboon da kepenk indirdi.
BingoMingo.com
BingoMingo da Clubbon ile aynı kaderi paylaşan girişimlerden. Ekim 2011'de Clubbon gibi 1 milyonun üzerinde ziyaretçi çeken girişimin yerinde artık yeller esiyor.
Evim.net
Özel alışveriş dikeyine 2011'de niş bir alandan giriş yapan Evim.net, Mayıs 2013’te 212, EBRD ve bir yabancı yatırım fonundan toplamda 5 milyon dolar yatırım almış ve 2014 yılında karlılığa geçmeyi planladığını duyurmuştu. Ancak işler beklendiği gibi gitmedi ve Mart 2015'te Evim.net'in kapanış haberi aldık.
Unnado.com
Anne-çocuk dikeyindeki bir başka özel e-ticaret girişimi olan Unnado.com, 2010 yılında pazara giriş yapmış, 2011 ve 2012 yıllarında iLab Ventures'dan iki kez yatırım almıştı. 2013'te 20 milyon TL ciro hedefleyen girişim yarım milyon üyeye ulaşmıştı. Şu anda Unnado.com sitesi açık gözüküyor ancak 'Yenileniyoruz' mesajı veren Unnado.com'un da bir süredir faaliyetleri durduğunu biliyoruz.
Paramini.com
Türkiye'nin ilk e-ticaret sitelerinden biri olan e-bebek.com, yine kendi dikeyine hitap eden özel alışveriş konseptindeki sitesi Paramini.com'u 2011 yılında yayına almış ve diğer sitelerle rekabete başlamıştı. Ancak e-bebek de bu rekabetin tat vermediğini görmüş ve Paramini.com'un ipini çekmişti.
Butikbebe.com
Anne-bebek dikeyini özel alışverişin önemli bir dikeyiydi ve Butikbebe.com da bu dikeyin en iddialı oyuncularından biri olarak 2011 yılında pazara girmişti. Bu dikeyde lider olmak isteyen ve Azerbaycan'a da açılan Butikbebe, işlerin kötü gitmesi nedeniyle bu yılın başında hizmetlerini durdurdu.
