Dünyanın en büyük 11 çip üreticisi ve odakları

Yapay zeka devrimiyle birlikte yarı iletkenlere, çip üretimine ve tasarımına odaklanan şirketlerin yıldızı da parladı. Mikroişlemciler, bellek çipleri, entegre devreler (CIC) ve çip üzerindeki karmaşık sistemleri üreten şirketler, son dönemde başarılı gelir grafikleriyle dikkatleri üzerine çekiyor. Gelin, dünyanın en büyük çip üreticileri ve odaklarına birlikte bakalım.

Advanced Micro Devices (AMD)

Advanced Micro Devices (AMD) bilgisayarlar, tüketici elektroniği, otomobiller ve sunucular için bilgisayar işlem birimleri (CPU'lar) üretiyor. Ayrıca şirket, grafik işlem birimleri (GPU'lar) de üretmekte. AMD'nin doğrudan Intel'in rakibi olarak konumlandığını söylemek mümkün. Şirketin 1960'lardan bu yana pazar payı için Intel ile mücadele ettiğini belirtelim. AMD'nin en hızlı büyüyen segmenti ise Kurumsal, Gömülü ve Yarı Özel ürünler.

Yapay zeka, veri merkezleri, bulut ve oyun alanında birbirinden farklı çözümler sunan AMD, işlemcilerin ve hızlandırcıların yanı sıra yazılım, araçlar ve uygulamalara odaklanıyor. Geçtiğimiz ay paylaşılan 12 aylık verilere göre; 5.8 milyar dolar gelir elde eden AMD, 299 milyon dolar net gelir elde etti. Şirketin piyasa değeri yaklaşık 302,15 milyar dolar. 

Applied Materials

Applied Materials, yarı iletkenlerin yanı sıra LCD ekran üretiminde kullanılan ekipmanları tedarik ediyor. Şirketin teknolojisi, yüksek kaliteli silikon wafer'lar üretmek için kullanılıyor. Şirket ayrıca otomasyon yazılımları ve güneş enerjisi teknolojilerine odaklanıyor. 

Geçtiğimiz ay paylaşılan 12 aylık verilere göre; Applied Materials, 6.7 milyar dolar gelir elde etti. Şirketin net geliri 2 milyar dolar olarak öne çıkmakta. Şirketin piyasa değeri ise yaklaşık 167,07 milyar dolar. 

ARM

Birleşik Krallık merkezli çip tasarımcısı Arm, 2023'ün Eylül ayında 54,5 milyar dolar değerleme ile halka arz gerçekleştirdi. Arm'ın özelleştirilmiş çipler için ortaya koyduğu tasarımlar, Apple'ın iPhone, Mac, iPad, Apple Watch ve hatta Vision Pro ürünlerinde kendini göstermekte. Hatta Apple, Arm ile 2040 yılına uzanan bir anlaşma imzaladı. Şirket çip tasarımlarının yanı sıra yazılım ve altyapı geliştirme alanlarında da faaliyet gösteriyor. Arm'ın piyasa değeri yaklaşık 133.9 milyar dolar olarak öne çıkmakta. 

ASML

Çip üreticilerinin kullanması üzere gelişmiş litografya sistemleri üreten ASML, üreticilerin maliyetli wafer'ları olabildiğince verimli kullanmasını sağlıyor. Hollanda merkezli şirket, çiplerin performansının artırılmasına destek oluyor. Şirketin sunduğu ürünler arasında daldırma (immersion) lithografyası, Derin ultraviyole (deep ultraviolet - DUV) lithografya ve uç ultraviyole (EUV) lithografya yer alıyor. Bu arada şirketin, daldırma (immersion) lithografyası ürünü için TMSC ile iş birliği yaptığını ekleyelim. 

Geçtiğimiz ay paylaşılan 12 aylık verilere göre; 6.7 milyar dolar gelir elde eden ASML, 1.9 milyar dolar net gelir yakaladı. Şirketin piyasa değerli yaklaşık 347,70 euro olarak öne çıkmakta. 

Broadcom

Broadcom, dijital ve analog yarı iletkenler sunuyor. Bunun yanı sıra şirket, ağ, telekom ve veri merkezi pazarları için yazılım sağlıyor. Şirket, bilgisayarların Bluetooth bağlantısı, yönlendiriciler, anahtarlar, işlemciler ve fiber optikler için arayüzler üretiyor. Şirketin yarı iletken portföyünde veri merkezi anahtarları ve yönlendiricileri, set üstü/CMTS, kablo modemler, PON/DSL, Ethernet NIC'ler, filtreler ve amplifikatörler, ASIC, kablosuz bağlantı çözümleri, gömülü işlemciler, HDD/SSD kontrolörleri, kurumsal SAS/SATA/Fiber Kanal bağlantısı, optik izolasyon/hareket kodlayıcılar/LED'ler ve fiber optik çözümler bulunuyor.

Bu arada 2023'ün Kasım ayında Broadcom'un 69 milyar dolarlık VMware satın almasını tamamladığını hatırlatalım. Geçtiğimiz Şubat ayında ise KKR, Broadcom’un son kullanıcı odaklı bilgi işlem birimini 4 milyar dolara satın almaya hazırlandığını açıkladı. 

Geçtiğimiz ay paylaşılan 12 aylık verilere göre; Broadcom'un geliri 9.3 milyar dolar, net geliri ise 3.5 milyar dolar. Ayrıca Broadcom'un piyasa değerinin yaklaşık 586,5 milyar dolar olduğunu ekleyelim. 

Intel 

Kişisel bilgisayar (PC) ve kurumsal sunucular için işlemciler geliştiren Intel, Veri Merkezi Grubu segmenti ile öne çıkıyor. Perakende, endüstriyel ve sağlık hizmetleri pazarı için nesnelerin interneti (IoT) çözümlerinin yanı sıra bellek ve depolama ürünleri; otonom sürüş teknolojisi ve programlanabilir yarı iletkenler üretiyor. Şirket ayrıca anakart çip setleri, ağ arayüz denetleyicileri ve entegre devreler üretmekte. 

Intel, Şubat ayında yapay zeka için iki yeni işlemcisi Sierra Forest ve Granite Rapids-D Xeon'u tanıttı. Aynı dönemde Microsoft ve Intel, çip üretimi için milyarlarca dolarlık anlaşma yaptı. Intel, 15 milyar dolardan fazla bir değere sahip olduğunu söylediği bir anlaşmanın parçası olarak Microsoft için tasarlanan özel çipler üretecek.

Geçtiğimiz ay paylaşılan 12 aylık verilere göre; şirketin geliri 14.2 milyar dolar, net geliri ise 297 milyon dolar olarak öne çıkmakta. Intel'in piyasa değeri yaklaşık 181,34 milyon dolar.

Nvidia

2023'ün üçüncü çeyreğinde gelirlerini yüzde 200 artıran Nvidia, 2024'e de hızlı bir başlangıç yaptı. Nvidia'nın değeri Amazon ve Alphabet'i geride bırakırken, şirketin toplam geliri bir yıl öncesine kıyasla yüzde 265 arttı. Şirket, kişisel bilgisayarlar ve kurumsal sunucular için grafik işlemciler üretiyor. 

Geçen yıl yapay zeka şirketleri piyasada devrim yaratmaya başlarken, Nvidia'nın da yıldızı parladı. Şirket şu anda ürettiği H100 çipi ile OpenAI'ın ChatGPT'sinin yanı sıra günümüzde kullanılan büyük dil modellerini (LLM) destekliyor. Bu büyük dil modellerinin bulunduğu projeler arasında Microsoft, Meta ve Amazon'un yapay zeka projeleri de yer alıyor. Microsoft, Meta, Google ve Nvidia yapay zeka çipleri üretmek adına birbiriyle yarışırken, Nvidia önceki çiplerden daha fazla bellek kapasitesine ve bant genişliğine sahip olan H200'ü piyasaya sürmeye hazırlanıyor. Ayrıca Nvidia, Şubat ayının başlarında diğer şirketlerin kendi özel yapay zeka çiplerini yapmalarına yardımcı olmaya adanmış bir birime 30 milyar dolar yatırım yaptı. Görünen o ki; Nvidia kendi çiplerini üretmenin yanında pazardaki potansiyel rakiplerine de destek olarak her iki durumda da kazanmaya kararlı.

Geçtiğimiz ay paylaşılan 12 aylık verilere göre; 18.1 milyar dolar gelir elde eden şirketin net geliri 9.5 milyar dolar. Nvidia'nın geçtiğimiz çeyrekte gelirinin çoğunluğunu oluşturan şirketin Veri Merkezi segmentinde görmek mümkün. Veri merkezi satışları yüzde 409 artışla 18,40 milyar dolara ulaştı. Şirketin piyasa değeri yaklaşık 2,21 trilyon. 

Qualcomm 

Küresel yarı iletken ve telekomünikasyon şirketi olan Qualcomm, ağırlıklı olarak kablosuz (wireless) iletişim ürünleri ve hizmetlerine odaklanıyor. Şirket, 5G, 4G, CDMA2000, TD-SCDMA ve WCDMA mobil iletişim standartları için kritik öneme sahip patentlere sahip. Öyle ki; pek çok telekomünikasyon şirketi Qualcomm'un patentli CDMA teknolojisini kullanıyor.

Şirketin Snapdragon çip setleri de birçok mobil cihazda kendini gösteriyor. Ayrıca Qualcomm, bu yılın başında artırılmış ve sanal gerçeklik odaklı yeni işlemcisi Snapdragon XR2+ Gen 2'yi tanıttı. Bu arada Snapdragon'un merkezi işlem biriminin (CPU) ARM mimarisini kullandığını belirtelim. Bu nedenle Qualcomm, Snapdragon'u genellikle bir "mobil platform" olarak adlandırmakta. 

Geçtiğimiz ay paylaşılan 12 aylık verilere göre; Qualcomm 8.6 milyar dolar gelir ve 1.5 milyar dolar net gelir elde etti. Qualcomm'un piyasa değeri ise yaklaşık 188,28 milyar dolar. 

Samsung

Şimdiye kadar tüketici elektroniği alanında öne çıkan Samsung, aynı zamanda çip üretimi konusunda da aktif. Şirket, DRAM, SSD, eStroge, MCP ürünlerinin yanı sıra tüketicilere yönelik depolama çözümleri ve işlemcilerle öne çıkıyor. Geçtiğimiz ay paylaşılan 12 aylık (TTM) verilere göre; 50.6 milyar dolar gelir elde eden Samsung'un net geliri 4.1 milyar dolar. Şirketin piyasa değeri ise yaklaşık 374.7 milyar dolar. 

SK Hynix

Özellikle hafıza kartlarına sağladığı çipler ile öne çıkan SK Hynix, Güney Kore merkezli bir şirket. 1983 yılında kurulan SK Hynix, konu hafıza kartları ya da başka bir deyişle yüksek bant genişlikli bellek (HBM) olduğunda pek çok şirketin ilk tercihi. SK Hynix'in gelirlerinin yaklaşık üçte ikisi DRAM (dynamic random access memory) ürünün satışlarından elde edilirken, üçte biri NAND Flash satışlarından elde edilmekte. 

Şirket, geçtiğimiz aylarda yapay zeka çipleri konusunda TMSC ile güçlerini birleştirmeye karar verdi. SK Hynix, TSMC ile 6. nesil HBM olan HBM4'ün geliştirme iş birliğini de içeren bir strateji oluşturdu. Bu stratejiye göre, her iki şirket de tek bir takım halinde çalışacak. 

Buna ek olarak SK Hynix, yüksek bant genişlikli belleklere (HBM) 1 milyar doları aşan yatırım yapacağını açıkladı. Bu yatırımlar sayesinde yapılacak geliştirmelerle HBM bellekler, daha az güç tüketimi gerçekleştirirken, daha yüksek performans sergileyecek. 

Bu arada Samsung'un yapay zeka çip yarışında elini güçlendirmek için HBM çip teknolojisini benimseyeceğini de ekleyelim. 12 aylık verilere göre; SK Hynix 6.8 milyar dolar gelir elde ediyor. Şirketin 1.6 milyar dolar net gelirinin yanında piyasa değeri ise yaklaşık 85,7 milyar dolar. 

Taiwan Semiconductor Manufacturing (TSMC)

Yarı iletken fabrikasıyla lider pozisyonda olan Taiwan Semiconductor Manufacturing (TMSC), müşterileri adına da yarı iletken üretmekte. Pek çok yarı iletken şirketi üretimlerini TMSC'ye yaptırıyor. Hatta geçmişte Apple'ın da hem A serisi hem de M serisi çipleri TSMC tarafından üretiliyordu. Ancak Apple 2022 yılında ABD ve Avrupa'da üretilen çipleri kullanmak istedi.

Yaklaşık 1 ay önce TMSC yapay zeka çipleri konusunda Güney Koreli çip üreticisi SK Hynix ile güçlerini birleştirmeye karar verdi. SK hynix, üretimsel yapay zeka devriminin sayesinde yüksek bant genişlikli bellek (HBM) pazarında lider olarak konumlanırken, TSMC dünyanın en büyük yarı iletken dökümhanesi olarak öne çıkmakta. SK hynix,TSMC ile 6. nesil HBM olan HBM4'ün geliştirme iş birliğini de içeren bir strateji oluşturdu. Bu stratejiye göre, her iki şirket de tek bir takım halinde çalışacak. 

Geçtiğimiz ay paylaşılan 12 aylık verilere göre; 19.9 milyar dolar gelir elde eden şirketin net geliri 7.5 milyar dolar. Piyasa değeri ise yaklaşık 725.1 milyar dolar olarak öne çıkmakta.