“Asıl marifet buluttaydı, yalnız herkes yağmura şiir yazdı.” Şairin bu sözünü bitcoin-blockchain ikilisi için değiştirmek sanırım yanlış olmaz. Çünkü herkes bitcoin ve diğer şifrelenmiş para birimleriyle zengin olmayı düşünürken onların temelinde yatan blockchain (blockhain/ blok zinciri nedir?) teknolojisi keşfedilmeyi bekleyen bir hazine. Elbette bu hazineyi keşfedenler de yok değil; Sony, yeni eğitim platformunun temelinde blockchain kullanırken, Estonya sağlık kayıtları koruma altına almak için blockchain teknolojisinden faydalanıyor.
Microsoft, Merrill Lynch ile blockchain tabanlı finansal işlem altyapısı geliştirirken, IBM blockchaini direkt ticari bir servis olarak sunmaya başladı. Spotify ise lisans takibi sorunlarını çözmek için blockchain temelli Mediachain’i satın aldı. Kısacası yağmurun buluttan geldiğini görenler çoktan bu alanda adım atmaya başladı bile.
Türkiye özelinde baktığımızda ise elimiz maalesef biraz boş kalıyor. Yerli şifrelenmiş para borsalarını hariç tutarsak, ülkemizde blockchainin çalışma mantığını anlayan ve bu konuda ürün/servis geliştiren şirket/girişim sayısı oldukça az. Ama yine bu şirketlerden bahsetmek istedik ve blockchain ile neler yaptıklarını sorduk. Bu konuda çalışma yapan ama henüz paylaşımda bulunmak istemeyen girişimleri burada paylaşamasak da gözden kaçırdığımız şirketleri pekala listeye ekleyebiliriz. Katkılarınızı yorumlarda veya firat webrazzi.com’dan paylaşabilirsiniz.
Akbank
Finansal teknolojilerde yenilikleri yakinen takip eden bankalardan biri olan Akbank, Ripple‘ın blockchain ağına dahil olduğunu ve blockchain teknolojisini uluslararası para transferi işlemlerinde kullanacağını Nisan ayında açıkladı. Akbank bu konuda yabancı bir çok banka ile aynı anda adım atmış ve ilk çalışmalarını Almanya’da faaliyet gösteren iştiraki Akbank AG üzerinden yürüteceği de belirtmişti.
Türkiye'nin en büyük bankalarından biri olan Akbank, blockchaini geleneksel yöntemlere göre hızlı ve esnek yapısı, uygulanacak masraf ve döviz kurlarını önceden sunabilmesi, muhabir banka masraflarını azaltması, ödemenin takip edilebilir olması ve 7/24 hizmet sunma gibi avantajları nedeniyle tercih ediyor.
Akbank Direkt Bankacılıktan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Tolga Ulutaş, Akbank'ın blockchain üzerindeki çalışmalarının devam edeceğini ve blockchainin finans sektöründe para transferi dahil birçok alanda yeni bir dönem açacağını ifade ediyor.
Bankalararası Kart Merkezi: Blockchain üzerine farklı deneyler
1990 yılında 13 kamu ve özel Türk bankasının ortaklığıyla kurulan Bankalararası Kart Merkezi (BKM) ülkemizde finansal servislerle ilgili yenilikleri yakından takip eden bir kurum. Daha önce BKMLab bünyesinde Google Glass ile öncü adımlar atan kurum blockchaini de pas geçmemiş.
Aldığım bilgilere göre BKM, blockchain teknolojisini birden çok alanda ve bazı teknoloji ortaklarıyla deneyimliyor. Dijital kimlik, akıllı sözleşmeler (smart contracts) ve dağıtık kayıt defteri (distributed ledger) konularında blockchain temelli deneyler yapan BKM, bu kapsamda 'keklik' adında bir şifrelenmiş para birimi de oluşturmuş. Deneysel olan bu projeye 200 özel kullanıcının erişimi var ve bu kullanıcılar P2P keklik transferi ve mağazalardan ürün alma gibi işlemler yapılabiliyor. Sistem Android ve iOS uygulamalarıyla kapalı devre çalışıyor.
İlerleyen dönemde Hyperledger’ın yeni versiyonu 1.0 ve Ethereum platformları üzerinde de çalışmalar yapmayı planladığını öğrendiğim BKM, başta dijital kimlik olmak üzere blockchain teknolojisinin kullanım alanlarını araştırmaya devam edeceğinin de haberini veriyor.
(BKM, geçtiğimiz haftalarda Blockchain 101 adında bir kitap yayınladı ve blockchain üzerine yapılan çalışmalar bu kitabın 1.8 numaralı bölümünde görülebilir.)
Copyrobo: Blockchain ile telif koruması
Blockchain teknolojisini telif hakkı korumasında kullanan Copyrobo'yu sizlere geçtiğimiz Mayıs'ta tanıtmıştık. Elektronik servis hizmet sağlayıcılarının zaman damgalarıyla mobil ortamda ve bir çok ülkede delil üreten Copyrobo, aldığım bilgilere göre yaklaşık 3 yıldır blockchain üzerine çalışmalar yapıyor.
Bitcoin/Etherium blockchain teknolojisi ve Nitelikli Zaman Damgası kullanılarak delil üreten Copyrobo, bu teknolojinin sunduğu avantaja dayanrak kendini 'küresel noter' olarak konumlandırmak istiyor. Copyrobo ekibi blockhain'i nasıl kullandıklarını şöyle açıklıyor;
Biz deliler için yani özellikle telif hakları alanında eserlerin seceresini tutmak için blok zincirini kullanıyoruz. Blockchain sayesinde hem eserin doğduğu anı ve kime ait olduğunun ispatını sağlıyoruz hem de yine blok zinciri üzerinden eserlerin satışını, devrini, transferini sağlamayı amaçlıyoruz. Dünyada üretilen tüm eserlerin yaşam döngüsünü tek ve kabul gören bir merkeze taşımak, bu merkezden eserin doğumundan, satışına, bölünmesine kadar tüm aşamalarını yönetmeye talibiz.
Beta çalışmalarını tamamladığımız yenilik, blok zinciri üzerinden eser transferlerini gerçekleştirmek. Bu şu anlama gelecek, Copyrobo dünyadaki yaratılmış bütün yaratıcı çalışmaların, eserlerin tapu kütüğü olacak ve bu kütük üzerinde Smart sözleşmelerle eserlerin devredildiğini ve bunun bütün dünyada kabul edildiğini göreceğiz. Çünkü blockchaini resmi olarak tanıyan ülkelerin sayısı giderek artıyor.
Aldığım bilgilere göre Copyrobo şu ana dek 3 bin civarında bireysel müşteriye hizmet vermiş. Özellikle animasyon stüdyoları, tasarım şirketleri ve finans kurumları tarafından kullanılan Copyrobo, hem en güncel yasa ve yönetmeliklere göre (AB eIDAS, TR 5070) hemde en son teknolojilere (Blockchain) göre oluşturulan tek bir platformla telif veya patente konu çalışmalarını saniyeler içinde tüm dünyayı kapsayacak şekilde korumayı ve yönetmeyi amaçlıyor
Global Miles: Miller blockchain'e emanet
Banka ve hava yolu şirketlerinden bağımsız bir mil programı sunan Global Miles, gerekli entegrasyon çalışmalarını tamamladıktan sonra, Kasım 2016'da blockchain teknolojisini kullanmaya başlamış. Sanal birer varlık olan havayolu millerini ethereum blockchain altyapısıyla tamamen dijital bir varlık hale getiren Global Miles ekibi, transfer işlemini de bu altyapı üzerinde güvenli bir şekilde yapıyor.
Global Miles ekibi neden bu yöntemi tercih ettiklerini ise şöyle açıklıyor;
Kullanıcıların milleri, merkezi otorite (havayolu şirketleri, bankalar) tarafından yönetiliyor. Bu merkezi otoritenin server'ları veya şirketin kendisi kapandığı veya battığı zaman, miller de varlık olarak ortadan kalkıyor. Yani kullanıcıların kazanılmış varlıkları olan miller üzerinde otoritenin yönetimi var ama koruması yok. Kaldı ki havayollarının bu mil programlarını kurması, yönetmesi ve işletmesi ciddi derecede pahalı işler. Örneğin; uluslararası bir araç kiralama şirketinin onlarca havayolu ile mil anlaşması yapması için bütün o havayollarıyla, onların kendi sistemleri ile entegre olması gerekiyor. Bugünün dünyasında bu çok pahalı bir iş. Globalmiles ise tek bir satış noktası olan bir işletmenin bile Globalmiles Blockchain altyapısı sayesinde bu sisteme entegre olabilmesini mümkün hale getiriyor.
Aldığım bilgilere göre Global Miles uygulaması bugüne kadar 60 binden fazla kişi indirmiş. Blockchain kullanılarak Global Miles uygulaması üzerinden gerçekleştirilen işlem sayısı ise 20 bine yaklaşıyor. Global Miles, bu sistemi bir adım ileri götürerek kullanıcılarına tek bir uygulama üzerinden tüm havayollarından mil toplayıp bunları birbiriyle değiştirebilecekleri bir yapı sunmayı hedefliyor.
T2 Software
Ankara merkezli T2 Software, BKM ile ortak çalışmalar yürüten bir teknoloji şirketi. Blockchain ile ilgili proje geliştirmeye iki yıl önce, dolaylı olarak adım atan şirket, blockchain ile aynı teknolojik konseptleri paylaşan, mobil cihazlarda çevrimdışı olarak da çalışabilen P2P bir ödeme sistemi geliştirmeye başladığını paylaşıyor. Private Ledger olarak da adlandırılan gerçek blockchain teknolojisini ise ilk olarak BKM ile birlikte bir yıl önce kullanmaya başladığını aktarıyor.
T2 Software CTO'su Mustafa Sakalsız, blockchain teknolojisinden neden faydalandıklarını sorduğumuzda şöyle yanıtlıyor;
Merkezi otoritenin olmadığı ve yapılan işlemlerin geçerli sayılması için paydaşların mutabakatına ihtiyaç duyulan durumlarda tercih ettiğimiz bir teknoloji. Ayrıca blockchain içerisindeki bir çok konsept, mutabakata ihtiyaç duymadan log ve veri güvenliği için de tercih edilebiliyor.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi şu anda konsept proje üzerinden 200’e yakın kişiye blockchain temelli bir hizmet ulaştıran T2 Software, bazı finansal ürün ve hizmetlerin blockchain üzerinde kurgulanması üzerine çalışıyor.
Ek: Blockchain'in ne olduğunu anlamak için Blockchain Nedir? başlıklı yazımıza, blockchainin nasıl çalıştığını anlamak içinse şuradaki yazılara göz atmanızı tavsiye ederim.
