Türk internet pazarına yön veren en önemli içeriğin müzik kategorisi ekseninde döndüğünün farkında mısınız?
Web sitesi engellemelerinin büyük çoğunluğu bu tür içeriklerden dolayı gerçekleşiyor, en önemli maliyetleri video sitelerinden sonra bu tür siteler yaratıyor, üçüncü partilere en çok gelir yaratan online iş modeli de yine müzik girişimleri oluyor ve elbette en yüksek trafikleri de yine video, yetişkin içerik, arkadaşlık ve oyunla birlikte müzik siteleri alıyor. Son dönemlerde markaların en fazla yatırım yaptıkları içerik türü de yine müzik.
Durum böyle olunca eğlencenin merkezi olarak gözüken, yazılım ve altyapı üretimi videoya kıyasla çok daha kolay olan, lisanslaması çok dağınık olmadan en azından Türkçe içerik için tek bir merkez üzerinden çözülebilen, pazarda dominasyon olmadığı için kitleleri kolayca kendisine bağlayabilen müzik girişimleri sektörde son dönemlerde oldukça fazla yer almaya başladılar.
Çok hızlıca düşündüğümüzde son dönemlerde online müzik dinlemek için sektörde tercih edilen girişimler arasından aklımıza Cokenmusic.com, Fizy.com, TTNetMuzik.com.tr, Muzik.net, GncPlay.com, Musicopat.com geliyordu. Bu listeye yakın zamanda MyNet'in müzik servisi Kavun dahil oldu.
Listeye yakından bakacak olursak, Musicopat.com bir süre önce yüksek maliyetler ve gerekli ticari geri dönüşü alamamasından dolayı müzik dinleme özelliğini kapatıp yola sadece bir müzik komünitesi olarak devam etme kararı verdi. İlerleyen dönemlerde bu kararından vazgeçer mi bilemiyoruz.
Cokenmusic.com üyelik ile hem yerli hem de yabancı şarkıların dinlenebildiği ve Coca-Cola'nın pazarlama bütçeleri kapsamında hayata geçirilmiş bir servis. Birinci ağızdan istatistiklerini bilemiyoruz ancak aşağıdaki Google Trends grafiklerinden görebileceğiniz gibi beklenen etkiyi göstermemiş gibi duruyor.
TTNetMuzik.com.tr, TTNet üyelerine sınırsız müzik dinleme imkanı sunarken, şarkı indirmek için üye girişi gerekiyor ve haliyle TTNet'in pazarlama bütçeleri kapsamında kendi desteğini buluyor. İlk zamanlarına göre daha iyi durumda olduğunu gördüğümüz servisin TTNet'in reklam desteği sağladığı dönemlerde trafiği yükselse de genel gidişatta sektördeki rakiplerinden çok farklı bir durumda olmadığını görüyoruz.
Fizy.com'un MÜYAP anlaşmalarının son durumu nedir bilemiyorum ancak bir süre önce konuyla ilgili görüşmelerinin olduğunu duymuştuk. Direkt MÜYAP kataloglarını değil, video sitelerinin içeriklerini ses olarak aktaran Fizy'nin bu anlamda operasyonel maliyetleri klasik bir müzik sitesine kıyasla daha düşüktür diye tahmin ediyorum. Reklamz ortaklığıyla devam eden girişimin reklam geliri anlamında çok büyük sorunları da olmayacaktır. Bir süre önce YouTube içeriğini sisteminden çıkartan Fizy trafiğinde ani bir düşüş yaşamıştı ancak şu günlerde YouTube içeriğinin tekrar sisteme dahil edildiğini görüyoruz.
Müzik.net reklam ağı AdTech'in girişimi ve 3 şarkı dinledikten sonra SMS ile üyelik zorunluluğu getiriyor. Maliyetler ve gelirler konusunda çok büyük bir problemi olacağını sanmıyorum hatta eğer AdTech'in genel işlerine bakacak olursak sektörün en fazla ciro yapan müzik sitesi olması da olasıdır. Ancak operatörlerin son dönemlerde SMS ile üyelik konularında hassas bazı kararlar almasının gündemde olduğunu duyduğumuz için uygulanan modelin geleceğini kestirmek kolay değil.
GncPlay.com Turkcell'in gnctrkcll kapsamında devreye aldığı bir servis ve şarkıların sadece 30 saniyelik bölümü üyelik gerektirmeden dinlenirken, tamamı için gnctrkcll üyesi olmak gerekiyor. Yine bir tür pazarlama aktivitesi olarak düşünebileceğimiz servisin gelir/gider konularında çok hassas dengelerle yürümediğini tahmin ediyorum. Malesef yayın yaptığı alt alan adından dolayı şu an için tam anlamıyla istatistiksel analiz yapmamız mümkün değil.
Kavun.mynet.com adresinden bir süre önce yayına başlayan MyNet'in müzik servisi Kavun ise MyNet üyelerine sınırsız müzik dinleme imkanı sunarken, üye olmadan şarkıların sadece 30 saniyelik bölümünü dinlemenize izin veriyor. MyNet bünyesinde yer alarak hali hazırdaki trafiği dışarıya kaptırmadan müzik alanında da varız demek adına belki de yukarıdaki birçok girişime kıyasla çok daha net hedefleri var diyebiliriz. Mynet alt alan adından yayın yaptığı için çok net trafik istatistiklerine şu an için ulaşamıyoruz.
Türk internet kullanıcılarının oldukça fazla kullandığı bir diğer servis de Last.Fm'di ve bir süre önce erişimi mahkeme kararıyla engellenmişti. Servisin saydığımız popüler girişimlerle başabaş bir durumda olduğunu hatta şu an için engellenmiş olan lastfm.com.tr dışında last.fm adresi de göz önüne alınırsa trafik anlamında fazlası olduğunu söylemek yanlış olmaz.
Tüm bunları göz önüne alarak genel olarak baktığımızda karşımıza aslında ilginç olan bir tablo çıkıyor ve bunun üzerine biraz olsun düşünmek gerekiyor.
Genel tablo ve Türk internet kullanıcılarının online müzik tercihleri itibariyle Webrazzi tahmin ve görüşleri olarak şunları söyleyebiliriz:
Türk internet kullanıcıları müzik dinleme konusunda halen tek bir kanalı tercih etmiyorlar ve bu alanda halen bir dominasyon bulunmuyor. Dönemsel trendler, viral etkiler, reklam/pazarlama kampanyaları ve servislerin sunduğu özel imkanlar kullanıcı tercihlerini yönlendiriyor.
Türk internet kullanıcıları yöntemden ziyade sonuca bakıyorlar. Kendileri için en kolay ve en hızlı müziğe ulaşma yolunu tercih ediyorlar. Bu kimi zaman bir online müzik sitesi olmak zorunda bile değil. Video siteleri üzerinden izlenebilen video klipler ya da dinlenebilen klipsiz şarkılar kullanıcıların müzik ihtiyaçlarını karşılamaya yeterli olabiliyor.
Üzerinde hassasiyetle düşünülmesi gereken bir diğer tespitimiz ise müzik odaklı girişimlerin çoğunlukla reklam yaptıkları dönemlerde kullanıcının ilgisini çektiği ve sonrasında unutulduğu yönünde. Bunun için TTNetMuzik.com.tr'nin son 12 aylık Google Trends grafiği açıklayıcı olacaktır.
Son olarak aslında bu incelemenin çıkış noktası olan arz ve talep konusuna bakmak gerekiyor. Evet, Türk internet kullanıcıları müzik içeriğini seviyorlar ve sektörün belki de en çok reyting yapan konularından bir tanesi müzik. Ancak Google aramalarına göre "müzik" kelimesi son yıllarda dikkat çeken önemli bir artış göstermedi.
Google'da gerçekleşen arama trendlerine bakacak olursak son yıllarda belki de en ciddi artışı gösteren anahtar kelimelerden bir tanesi sektörde gerektiği kadar da üzerine düşülmediğini düşündüğümüz online oyun pazarı. Hatta oyun kelimesi Türk internet kullanıcıları arasında porno içeriğe kıyasla daha çok aranır duruma gelmiş durumda. Şu noktada "Türkiye'de porno mu oyun mu daha çok aranan kelimelerdir" diye sorsaydık büyük çoğunluk porno cevabını verecekti diye de düşünmeden edemiyorum.
"Müzik" içeriğinin son dönemlerde göstermediği artış, buna kıyasla pazarın verdiği yüksek önemin yanında dikkat edilmeyen bir konu daha bulunuyor. Diziler!
"Dizi" aramaları Google'daki Türk kullanıcı aramalarına göre müzik aramalarının üzerinde ve özellikle 2008 yılından itibaren artışa geçmiş durumda. Ancak bu alana yönelik önemli sayıda ciddi girişimin pazarda olduğunu söylemek mümkün değil.
Bir dönem, özellikle YouTube'un popüleritesinin arttığı ve Google tarafından satın alındığı dönemde Türk internet pazarında video sitesi patlaması yaşamış ve bizler için bu konunun trend olduğunun önemli göstergesi olarak markaların pazarlama kampanyalarında çoğunlukla video ekseninde dönen girişimlere şahit olmuştuk. Doğru bir yaklaşım ve tecihti çünkü zaten söz konusu dönemde video içeriğine olan ilginin artışını paylaştığımız grafiklerden rahatlıkla görebiliyoruz. Son dönemlerde ise bu incelemeyi yapmamızı gerektiren ve markalar tarafından desteklenen müzik içeriğine olan ilgi dikkatimizi çekiyor. Ancak bu sefer pazarın bunun için yeterli ilgiyi gösterdiğini söyleyemeyeceğiz.
Türk internet pazarında "müzik" oldukça açık kalmış ve domine edilmemiş bir alandır. Ancak kullanıcılar tarafından da bu konuda artan bir talep bulunmamaktadır. Son yıllarda özel olarak "müzik" anahtar kelimesi için olan talep ne kadarsa bunun aşağı yukarı aynı seviyelerinde bir talep devam etmektedir.
Nedir bunun sebebi derseniz, ona da yürütecek fikirlerimiz bulunuyor.
Müzik içeriği konusunda oturmuş bir yöntem mevcut değil. Yani, YouTube, DailyMotion, İzlesene, VidiVodo gibi siteye git videoyu seyret durumu henüz Türk internet pazarında online müzik için oturmadı. Bunun en önemli sebebi müzik içeriğine olan talebin çoğunlukla "profesyonel içeriğe" yönelik olmasından kaynaklanıyor. Oysa ki, videolarda amatör içerik çok daha fazla talep görüyor ve viral bir dağılımla kendi trendini güçlendiriyor. Haliyle profesyonel müzik içeriği konusunda Türkiye'de kolay uygulanabilir ve doğru bir lisanslama modeli de yaygınlaşmadığından bu alandaki girişimlerin büyük çoğunluğu birbirinden farklı modeller uyguluyorlar. Bu da kullanıcıların standart bir yapıyı algılamasını zorlaştırırken, müzik içeriğinin video gibi talep artışı göstermesini engelliyor.
Sonuç olarak Türk internet pazarında son dönemlerin üreticiler tarafındaki trend konusu olan "müzik" aslında tüketiciler tarafında beklenen yüksek ilgiyi direkt olarak görmüyor. Bu da sektördeki girişimlerin gereken geri dönüşleri yakalayamadan sessizliğe bürünmesine neden oluyor. Tek amacı müziğe ulaşmak olan Türk internet kullanıcıları için ise hayata geçirilmesi ve prosedürleri zor olan profesyonel müzik girişimlerinin yerini sektördeki Facebook, YouTube ve benzeri video/müzik içeriği sunan girişimler alıyor. Elimizde net bir istatistik şu an için olmasa da yukarıda saydığımız tüm servislerdeki toplam dinlenen müziğin fazlasının YouTube, Facebook ve benzeri servisler üzerinden hali hazırda dinlenebildiğini söyleyebiliriz.
Kısacası yapılması gereken düzenlemeler var, onlar yapılana kadar da gerçek şu ki online müzik piyasasında arz fazla ama talep şu an için tüketimi başka mecralarda gerçekleştiriyor...
Görsel Kaynak: sxc.hu/josterix
