20'nci yaşını kutlayan SpaceX, uzay yarışının neresinde duruyor?

Uzaya gitmek ve orada hayat olup olmadığını öğrenmek insanlığın en büyük araştırma ve merak konuları arasında yer alıyor.  Bu alanda ilk çalışmaların temeli 1950'li yıllara dayanıyor. Bu serüven, SSCB Sputnik 1'i başarıyla fırlatıp yörüngesine yerleştirmesiyle başladı. 

Çok eski çağlardan beri gelen bu merakı gerçeğe dönüştürmek için adım atan kişiler arasında milyarder iş insanı Elon Musk da var. Bu amaç için 2002 yılında kolları sıvadı. Musk, Mars ve Ay'a insan taşınmasını mümkün ve uygun fiyatlı hale getirmek için SpaceX'i kurdu. 

SpaceX, uzay taşımacılığı sektörüne giren ilk özel şirket olma ünvanını da taşıyor. Falcon 9 tarafından yörüngeye çıkarılan insansız Dragon adlı uzay aracını geliştirdi. SpaceX'in bünyesinde Falcon 9, Falcon Heavy, Starlink, Dragon Kargo, Starship gibi araçlar bulunuyor. ABD’nin California eyaletindeki Hawthorne şehrinde bulunan şirket, 20'nci yaşını dün sabaha karşı yayınladığı bir video ile kutladı. 

İnsanlı uzay görevini gerekleştiren ilk özel şirket

SpaceX, ilk olarak 2008 yılında yörüngeye ulaşmayı başaran ilk sıvı yakıtlı roket Falcon 1'i uzaya gönderdi. Bu ilk roketin tasarımında Elon Musk’un en sevdiği film olan Star Wars ‘Millennium Falcon’dan etkilenildiği biliniyor. İki sene sonra uzay aracı Dragon'u fırlatan, yörüngeye oturtan ilk şirket oldu. Uzay aracı başarılı biçimde dünyaya döndü. Mayıs 2012'de Dragon'u Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) yolladı.

Haziran 2015'te şirket, bir kazayla gündeme geldi. Talihsiz bir şekilde Falcon 9 sadece 2 dakika ve 19 saniye içerisinde uzay aracının helyum basıncının kaybı nedeniyle patladı. Elon Musk yine de vazgeçmedi. Şubat 2018’de SpaceX, Musk’ın kişisel Tesla Roadster’ını taşıyan Falcon Heavy’i lanse etti. Bu, en güçlü ve en fazla yük taşıyabilen roketti. 2020 yılında  tarihinde Uluslararası Uzay İstasyonu'na Crew Dragon'u yollayarak insanlı bir görev gerçekleştiren ilk özel şirket ünvanını aldı. 

Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) 2024 yılı için planladığı ve Ay'a yapılacak olan insanlı iniş projesi Artemis projesinde Ay'a inecek olan uzay aracının tasarlanması için üç farklı özel girişimin içindeydi. Artemis programının amacı, 2020'li yılların sonunda insanların sürdürülebilir bir şekilde Ay ve Ay'ın etrafında varlık göstermesi olarak nitelendiriliyor. Artemis projesinde her şey yolunda giderse, insanoğlu Ay'a 2024 yılında yeniden ayak basacak.

Son iki sene zorlu geçti

Eylül 2021'de NASA, yeniden şirketle ortaklık yapmak istedi. Operasyonel Çevre Uydusu GOES-U'nun fırlatılması için Elon Musk’ın SpaceX şirketini seçtiğini duyurdu. Görevin 152.5 milyon dolara mâl olmasının beklendiği açıklanmıştı. Aynı yılın Aralık ayında Mars görevleri için Starship motorunda yaşanan üretim krizinin çözülmemesi halinde SpaceX'in iflas edebileceği haberi gündeme geldi. Elon Musk'ın çalışanlarını bu konuda uyardığı belirtildi. Şubat 2022’de SpaceX’in Falcon 9 roketi Starlink sistemine bağlanmak üzere 49 uydu fırlattı. Bunlardan 40’ı manyetik fırtına nedeniyle düştü.

Şimdiye kadar 7,7 milyar dolar yatırım alan SpaceX, 64 yatırımcı tarafından destekleniyor. Şirketin piyasa değeri Kasım 2021'de 100 milyar doları aşmıştı. Yukarıda anlatılan bütün olumsuzluklara rağmen SpaceX, Amazon'un kurucusu Jeff Bezos'un Blue Origin girişimi ve Dynetics'ten sonra uzay yarışının kazanacak en güçlü adaylardan biri olarak nitelendiriliyor.

Bir taraftan Musk'ın Mars üzerindeki iddiası devam ediyor. Geçen aylarda Elon Musk'ın Mars planlarının nasıl şekillendiğini detaylıca anlattığımız bir yazı yayınlamıştık. Ocak ayının ortasında doğum oranı düşüşüne dikkat çeken Elon Musk "Dünya için yeteri kadar insan yoksa, Mars'ta yaşamak için kesinlikle yeteri kadar insan olmayacak" diye konuşmuştu.

Geçen Şubat ayında Musk'ın en büyük rakibi Jeff Bezos'un uzay ile ilgili çalışmalarını anlatan bir yazı yayınlamıştık. Bezos'un şirketi Blue Origin temelde bir uzay turizm şirketi ve şimdiye kadar üç kez uzaya turist götürdü. 2000 yılında kurulan şirket uzay yolculuklarının maliyetlerini düşürmek üzerine çalışmalar yapıyor.