Konuk yazarımız Berrin Kalenderli, Deriş Marka ve Patent Acentalığı‘nda Marka Vekili olarak çalışmaktadır.
Hatırlarsanız 2012 yılının başında ICANN tarafından markalara özel alan adı uzantıları kayda açılmıştı. Ve bu yenilik 2013 yılında internet tarihinin en büyük alan adı patlamasını yaşamamıza neden olabilir.
13 Haziran'da ICANN (Uluslararası İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurumu) 60 ülkeden 1155 başvuru sahibi tarafından yeni gTLD (genel üst seviye alan adı) uzantıları için 1.930 başvuru yapıldığını açıkladı. Peki bu başvurular için ne kadar bütçe ayrıldı? Başvurular ne durumda?
Her başvuruya 185 bin dolar
ICANN ‘in sadece başvuru aşamasında yaklaşık 350 milyon USD gelir elde ettiği bu yeni tescil programında, her gTLD uzantısı başvurusu için ICANN'e 185.000 USD ücret ödeyen başvuru sahipleri, yeni üst seviye alan adı uzantıları için başvuruların hazırlık aşamasında da tahmini olarak 35,000 ila 120,000.- USD arasında değişen miktarlarda harcama yaptılar. Başvurularının kabul edilmesi durumunda kuracakları alan adı sicilini (registry) yürütmek için yine önemli miktarda ek harcamalar yapacaklar.
Amerika menşeli ve çok sayıda yatırımcının bir araya gelerek kurmuş olduğu Donuts, Inc. 307 alan adı uzantısı ile en çok başvuru yapan şirket. Farklı şirketler adına tümü jenerik ibareler için 100 milyon USD 'ı yatırımcılardan topladı. Donuts, Inc. Şirketini 101 adet alan adı uzantısı ile Google ve 76 başvuru ile Amazon izliyor. (Bkz: Sıralı tam liste)
15 farklı dil ve 13 farklı alfabe
Microsoft, Apple, General Motors, L’oreal, The GAP Inc, Nissan Motors, SONY Corporation gibi şirketler markalarını korumak amacı ile kapalı sicillere sahip yeni gTLD başvuruları yaparken (toplam başvuru sayısının % 34’ü), .istanbul ve .berlin'in de dahil olduğu 76 coğrafi alan adı başvurusu (toplam başvuru sayısının % 3'ü) ve Arapça, Çince ve Japonca gibi Latince dışında toplam 15 farklı dilde ve 13 farklı alfabede 116 (toplam başvuru sayısının % 6'sı) IDN alan adı başvurusu yapıldı.
Diğer yandan Türkiye’nin önde gelen ve dünyanın birçok ülkesinde tanınan birçok şirketin internette aktif olmalarına rağmen yeni gTLD tescil programından habersiz olduğu veya alan adı dünyasını değiştirecek ve şirketlerin tüketicilerine farklı bir şekilde ulaşmasını sağlayacak yeni gTLD programına yeterli ilgiyi göstermediği anlaşılıyor. Türkiye’den sadece İstanbul Büyük Şehir Belediyesi .ist ve .istanbul coğrafi yer isimleri için ve Asia Green Şirketi .islam, .halal, .shia gibi topluluk adları dahil toplam 8 adet üst seviye alan adı uzantısı için başvuru yaptı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi .ist ve .istanbul alan adı uzantıları için yapmış olduğu başvurularda İstanbul ile bağlantısı olan herkese ikinci seviye alan adı tescilleri ini satmak ve gelir elde etmeyi amaçladığını, Asia Green Şirketi ise topluluk alan adları için yapmış olduğu başvurularda temsil ettiği çıkar gruplarını / toplulukları internette bir araya getirmeyi amaçladığını ICANN’a sundukları başvuru formlarında açıkladılar.
En büyük yatırım Donuts Inc.'ten
Alan adı başvuruları kabul edilip alan adı sicilleri (registry) kurulduğunda, başvuru sahiplerinin bazıları başvuru formlarında belirtilen amaçları doğrultusunda açık siciller yürütmeyi ve alan adlarının ikinci seviye tescillerini talep eden herkese satmayı ve gelir elde etmeyi hedefliyor. Donuts Inc. Şirketi 307 yeni gTLD uzantısı için yapmış olduğu başvurulara harcadığı toplam 56 milyon USD 'yi, ikinci seviye alan adı tescillerinin satışından elde etmeyi amaçlamakta ve bu nedenle sicillerini açık yürütmeyi ve alan adı tescil kurumları (registrar) üzerinden ikinci seviye alan adlarını satmayı hedefliyor.
Diğer yandan FOX, Microsoft gibi şirketler marka adını içeren alan adı uzantısı için kuracakları sicillerini markaları ile sınırlı olmak üzere sadece grup şirketlerine ve şirket çalışanlarına kullandırmayı ve sadce kapalı bir sicil yürütmeyi amaçlıyor.
Toplam başvuruların yaklaşık % 34'ünü oluşturan 652 adet MARKA esaslı gTLD uzantısının başvuru sahiplerinin neredeyse tümü 3. kişilere kapalı siciller yürüteceklerini beyan ettiler. Kapalı sicil ifadesi ile 3. kişilere alan adı başvurularının satılmayacağını anlıyoruz. Marka esaslı alan adı uzantıları arasından sadece 3’ü açık sicil yürüteceklerini açıkladılar. Bunlardan biri olan Daminarkalı hosting şirketi One.com A/S, .ONE ve .ICU üst seviye alan adı uzantıları için yaptıkları başvuruların sicillerini kısmen açık (kısıtlı bir kullanıcı grubuna alan adını kullandırmak) yürüteceklerini açıkladı. Diğer başvuru ise GRAND OLD PARTY adlı ABD Cumhuriyetçi siyasi partisi adına yapılan .GOP uzantısıdır ve GOP sicilini 3. kişilere açık olarak yürüteceğini açıkladı.
Günümüzde internetin güçlü oyuncularından Google ve Amazon ise farklı bir yaklaşım ile jenerik ibareleri içeren yeni gTLD uzantılarının bir bölümünü kendi kullanımları ile kısıtlamayı amaçlıyor. Amazon'un yapmış olduğu 76 gTLD başvurusunun 57'si jenerik ibare içermesine rağmen, Amazon bu alan adı uzantılarını sadece kendisinin kullanacağını, 3. Kişilere satış yapmayacağını açıkladı.
1930 adet yeni gTLD başvurusunun yaklaşık % 40'ı (751) birbiri ile aynı veya çakışan uzantılara sahip alan adlarıdır. 230 adet gTLD başvurusu için ise en az iki başvuru sahibi bulunuyor ve birebir aynı ibareler için yapılmış gTLD başvuruları, başvuru sahipleri aralarında bir anlaşmaya varamazlar ise, yine başvuru sahipleri arasında yapılacak açık artırma yoluyla sahibini bulacak.
Birden fazla şirketin başvurduğu alan adlarına örnekler .app, .inc, .love. iken, sektörlere göre jenerik ibareler için yapılmış yeni üst seviye alan adı başvurularına örnekler şöyle:
- Sağlık ile ilgili jenerik ibareler için 40 (.dental, .diet, .doctor, .fit, .health, .medical, .surgery, .yoga)
- İnternet ile ilgili jenerik ibareler için 91 (.cloud, .blog, .online, .web, .website, .click)
- Lüks ürünler için 9 (.diamond, .luxury, .jewelry)
- Medya ile ilgili 31 (.book, .media, .news, .photo)
- Profesyonel / meslek ibareleri ile ilgili 52 (.engineer, .marketing, .promo, .training, .design)
- Emlak ile ilgili 45 (.home, .house, .immo)
- Parekendecilik ile ilgili 67 (.auction, .buy, .deal, .sale, .gift)
- Sosyal ibareler ile ilgili 62 (.club, .dating, .family, group, .love, .mum)
- Spor ile ilgili 48 (.baseball, .basketball, .football, .tennis, .fishing)
