a16z crypto'nun "State of Crypto" raporundan öne çıkanlar

ABD merkezli yatırım şirketi Andreessen Horowitz'in kripto fonu a16z crypto, "State of Crypto" başlıklı raporuyla sektörün mevcut durumunu, gelişmekte olan trendleri ve gelecekte neler bekleyebileceğimizi kapsamlı bir şekilde ele almış. Gelin, raporda öne çıkan detayları değenlendirelim.

Web3, Sahipliği Demokratikleştirecek

İnternetin evrimi üç dönemde değerlendirilebilir: web1, web2 ve web3. Web1 bilginin internet üzerinden yayılmaya başladığı dönemi, web2 ise yayıncılık ve kullanıcı etkileşiminin arttığı dönemi temsil ediyor. Web3 ile kullanıcılar, etkileşimlerle yarattıkları verinin tamamına sahip olacak ve kontrolü ele alıyorlar. Bu durum, kullanıcıların oluşturduğu verilerle ölçeklenen ve gelir elde eden büyük teknoloji şirketlerini tehdit ediyor. Raporda da bu konuya öncelik verilmiş ve aşağıda paylaştığım görsel ile tasvir edilmiş.

Pozitif geliştirme döngüsü

Kripto pazarında fiyattan bağımsız olarak pozitif bir geliştirme döngüsü göze çarpıyor. Kripto pazarındaki yükseliş ve düşüşler, web3 alanındaki teknolojik gelişmeleri fazla etkilemiyor ve artarak devam eden pozitif bir döngüye sahip. İlginç bir şekilde en iyi startuplar ve web3 ürünleri, kripto piyasasındaki çöküş dönemlerinde ortaya çıkıyor. BUIDL dönemi diyebiliriz bu çöküş dönemlerine.

Yeni fikirler, yeni startupların ve projelerin doğmasına sebep oluyor. Bu da daha çok gelir elde eden yeni projelerin doğmasına ve web3 adaptasyonu olmayan insanların ilgisini bu alana çekiyor. Bu pozitif döngü, kripto piyasasının değerini her bir döngüde daha fazla artırmasına ve yayılmasına neden oluyor. Piyasa için kazan-kazan durumu hakim diyebiliriz :)

Peki ya yeni trendler neler?

"State of Crypto" raporunda önümüzdeki dönemde izlenmesi gereken trendlere de yer verilmiş. Bunlardan ilki "Scaling blockchains" yani blockchainin ölçeklenmesi.

Ethereum ağında ödenen feelerin yaklaşık %7'si layer 2 rolluplarından geliyormuş. Artarak devam eden bu veri bize Layer 2 blok zincirleri çözümlerinin ilerleyen günlerde daha fazla karşımıza çıkacağını gösteriyor.

2022 yılının eylül ayında gerçekleşen "The Merge" ile Ethereum, Proof of Work konsensus mekanizmasını bırakarak Proof of Stake mekanizmasına geçiş yapmıştı. Bu geçişle beraber Ethereum enerji tüketimini %99,9 azaltarak daha çevre dostu bir yapıya bürünmüş oldu. 

Raporda bu konuyla ilgili çok güzel bir karşılaştırmaya da yer verilmiş. Proof of Stake konsensus mekanizmasıyla çalışan Ethereum, YouTube'un yıllık tükettiği enerjinin %0,001'ini tüketir hale gelmiş.

Ölçeklenme için ZK Rolluplar çözüm olacak mı?

ZK rolluplar, ethereum gibi blok zincirlerinde ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmek için kullanılan bir ikinci katman çözümü olarak karşımıza çıkıyor. Bu çözüm, bir dizi işlemi tek bir işlem olarak zincir üzerine kaydederek, işlem ücretlerinde tasarruf sağlıyor ve blok zincirinin kapasitesini artırıyor. Ayrıca ZK rolluplar, işlemlerin gizliliğini korumak için Zero Knowledge (Sıfır Bilgi) protokolünü kullanıyor. Bu sayede hem ölçeklenebilirlik hem de gizlilik sağlamış oluyor.

GitHub üzerinde yıldızlanan ZK repolarının grafiğine, yazılan akademik makalelerin artışına ve Ethereum ağındaki transactionlara baktığımızda önemli bir artış görüyoruz. Rapora göre önümüzdeki dönemde ZK Rolluplardan oldukça bahseder hale geleceğiz. Fakat ölçeklenme için tercih edilen tek çözümün ZK rolluplar olmadığını da eklemiş olayım.

Büyük markalar Web3'ü keşfetmeye NFT'lerle başlıyor

Starbucks, Reddit, Adidas, Time, Louis Vuitton gibi büyük markalar bu hype'ın gerisinde kalmak istemeyip web3'ü keşfetmek için kolları sıvamış durumda. Starbucks'ın NFT temelli sadakat programından sizlere daha önce bahsetmiştik. Markalar web3 içerisinde kendilerini nasıl konumlandırabileceklerini araştırmaya devam ediyor.

Rapora göre, NFT yaratıcıları, 1.9 milyar doların üzerinde telif geliri elde etmiş. Ancak rapor aynı zamanda NFT'lerin transferi yoluyla elde edilen gelirlerin daha güvenilir yolları için yeni araştırmaların yapıldığını da vurguluyor. 2022 yılında büyük NFT çılgınlığı yaşanmasına rağmen, sonrasında önemli bir düşüşün de olduğunu ekleyelim.

Web3 oyunlarının kullanıcı adaptasyonundaki potansiyeli oldukça fazla

Raporda, kripto adaptasyonunu artırmak için Web3 oyunlarının önemi de vurgulanmış. Geçtiğimiz yıl sadece 717 yeni web3 oyunu yayınlanmış. Ayrıca, paylaşılan verilere göre, Web3 oyunları merkeziyetsiz finans ürünlerine göre 23 kat daha fazla on-chain işlem üretiyormuş. Bu da kullanıcı adaptasyonu açısından önemli bir metrik olarak karşımıza çıkıyor.

DAO'ların evrimi

Takip edilmesi gereken bir diğer trend ise DAO'lar. Merkeziyetsiz otonom organizasyonlara olan ilgi ve katılım artarak devam ediyor. Rapora göre DAO'lar yaklaşık 10 milyar dolarlık likit varlık tutuyor ve yönetiyor.

Yönetiminden, yasallaşmalarına kadar bir çok soru işaretleri de barındıran DAO'lar henüz emekleme aşamasında olsalar da gelecekte hayatımızda çok önemli yer tutacağını düşünüyorum. Buradaki gelişmeleri yakından takip etmekte fayda var.

Kripto regülasyonları

Geldi, gelecek diye uzun zamandır beklenen kripto regülasyonu konusunun belirsizliği devam ediyor. Raporda, Amerika'nın yasaklayıcı düzenlemeler yapmasının inovasyonun ve yaratılacak potansiyel işlerin başka ülkelere kayması riskinden bahsedilmiş. Amerika'daki kripto geliştiricilerinin oranı ve lider kripto web sayfalarının Amerika'dan aldıkları trafik oranlarındaki düşüş bunu destekler nitelikte. 

Raporda dikkatimi çeken ve oldukça beğendiğim bir kısım da inovasyon - adaptasyon döngüsü oldu. Web3 adaptasyonu için arz talep dengesi gibi inovasyon ve adaptasyon dengesinin mevcut olduğuna değinilmiş. Yeni ürünler/startuplar yeni networkler yaratıyor. Bu networkler daha çok yeni geliştiriciyi Web3 alanına çekiyor. Yeni geliştiriciler yeni ürünler geliştiriyor ve bu ürünler yeni tüketicilerin adaptasyonuna neden oluyor.

Raporda dikkat çeken diğer noktalar ise şöyle:

• Paylaşılan bilgilere göre kripto alanındaki aktif geliştirici sayısı yaklaşık 30 bin kadar.
• Aylık 50 binden fazla geliştirici kripto ile ilgili Github repolarıyla etkileşime giriyor.
• web3.js, ethers.js gibi kripto geliştirme kütüphanelerinin kullanımı artarak devam ediyor.
• Cryptocurrency, blockchain, bitcoin ve ethereum konularında yayınlanan akademik yayınların sayısı belirgin bir şekilde artışta.
• Kripto piyasalarındaki fiyat artışları, kripto ile ilgili işlere olan ilgiyi artıyor.
• Web3 adaptasyonunun artışı ile aktif cüzdan adres sayısı belirgin bir şekilde artıyor.
• Mobil cüzdan kullanıcılarının sayısı 2022 başından bu yana azalmış görünüyor.

A16z crypto, State of Crypto raporu dışında yukarıda paylaştığım sayılara ulaşabileceğiniz, verileri aylık güncellenen interaktif bir web sayfası da hazırlamış. a16zcrypto.com/stateofcrypto adresinden takip edilen indikatörleri görebilir, ağırlıklarını değiştirerek kullanabilir, grafikleri görüntüleyebilirsiniz.

Hala çok erken

İnternet kullanıcıları ile benzersiz aktif cüzdan adreslerini karşılaştıran a16z crypto, daha web3 ve kripto dönüşümünün çok başında olduğumuza işaret ediyor.

Raporda genel olarak Web3 teknolojilerinin öneminin artacağı ve kripto dünyasının çeşitli alanlarda gelişim göstereceği öngörülüyor. A16z'nin geçtiğimiz yıl 4.5 Milyar dolarlık crypto fonunu duyurması zaten bu sonucu tartışmasız kılıyor.

Siz de raporu daha derinlemesine incelemek isterseniz bu linkten rapora ulaşabilirsiniz.