Türkiye'deki kuluçka merkezleri ve hızlandırma programlarının 2012 performansı [Analiz]

İnternet girişimciliğinin daha organize ve sistemli şekilde büyümesi için kuluçka merkezleri ve hızlandırma programlarının gerekliliği yadsınamaz. Bundan bir kaç yıl önce Türkiye'de başvurabileceğiniz program sayısı yok denecek kadar azdı ve karşımıza gelen girişimler pek iddialı olmuyordu. İlk kez geçen yıl bu konuda dişe dokunur bir liste yapabildik ve bu yıl da geçen yılın nasıl geçtiğine bir bakalım istedik.

Yazının devamında 10 (+2) adet erken aşama girişim destek programına yönelttiğimiz sorularla birlikte bu oluşumların 2012 yılında girişimcilere ne kadar ulaşabildiklerini paylaşıyoruz.

Kısaca özetlemek gerekirse bu 10 programa 2012 yılında 5000'e yakın girişim başvurusu yapılmış ve bu girişimlerin yaklaşık 1000 tanesi birebir görüşmeye veya detaylı incelemeye çağrılmış. Yani ilk aşamayı geçenlerin oranı yüzde 20.

Bu girişimlerden eğitim vb. yardımlar da dahil olmak üzere destek alanların sayısı 100'ü bulmuyor. Kuluçka programlarına dahil edilenlerin sayısı ise 50'nin altında.

Yani söz konusu programlara başvuranların ana hedefe ulaşma oranı yüzde 1'in altında. Yatırım alanların oranı ise daha da düşük.

2012'de bazı girişimlerin daha yola çıkmadan kapandığını, 2 girişimin (Pabbuc ve Gurunzi) ise iş yaptığını bildiğimiz halde kapandığını öğrendik. Hal böyle olunca girişimcilerde görülen en büyük eksikleri de sormadan edemedik. Cevaplanması gereken soruları da en sona bıraktık.

1. ARI Çekirdek (İstanbul)

İstanbul Teknik Üniversitesi bünyesinde kurulan ARI Çekirdek düzenlediği yarışma ile girişimcilere nakit ödül kazandıran, aynı zamanda girişimlere iş yeri ve danışmanlık desteği veren bir program. 2012 yılında toplam 185 bin TL nakit ödül dağıtan ARI Çekirdek'in 2013 için başvuru almaya devam ediyor. (ARI Çekirdek girişimleri)

• 2012'de alınan başvuru sayısı: 500
• 2012'de görüşülen girişim sayısı:  36 (120’ye yakın projenin ıslak imzalı dosyası jüri tarafından değerlendirildi.)
• 2012'de desteklenen girişim sayısı: Girişimlerin 17 tanesi ARI Çekirdek girişimcileri arasına seçilerek kamp sürecinde kapsamlı bir eğitim programına dahil oldu. 7 katılımcı ekibe ARI Teknokent’te kuluçka ofisi sağlandı.
• 2012'de yatırım alan veya kapanan girişimler: 2012'nin kazanan girişimleri olan Imonacloud, Bellum, TVY ve Bunsar adlı girişimlere toplamda 185.000TL çekirdek sermaye sağlandı. Teşvik programları için projelendirme çalışmaları devam ediyor.
• ARI Çekirdek'in girişimcilerde gördüğü en büyük eksik;

"Kazanılması çok uzun yıllar gerektiren, sektörel tecrübeye dayalı bilgiler, bazı finansal uzmanlıklar veya örneğin geniş bir satış kanalı ağına ve deneyimine sahip olmak gibi özellikler, girişimcilerimizde halihazırda var olmayan ve ancak dışarıdan profesyonel destekle temin edilebilen unsurlar olarak beliriyor."

2. Avea Labs (İstanbul)

Avea’nın sunmuş olduğu bu kuluçka merkezi iş yeri imkanları, teknik altyapı ve bilgi birikimi desteği sunuyor. Toplamda 5 girişimi barındırabilen Avea Labs'da mobil girişimlerin daha şanslı olduğunu söyleyebiliriz. (Avea Labs girişimleri)

• 2012'de alınan başvuru sayısı:  40
• 2012'de görüşülen girişim sayısı:  15 girişim için görüşme yapıldı, 4'ü üst düzey sunuma davet edildi.
• 2012'de desteklenen girişim sayısı: 1 (5 şirket yeri dolu)
• 2012'de yatırım alan veya kapanan girişimler: -
• Avea Labs'ın girişimcilerde gördüğü en büyük eksik;

"Başvurularda gördüğümüz temel eksiklikler arasında ürünleşme konusunda, iş planları üzerinde yeterince çalışılmamış olması ve ekiplerin motivasyonlarındaki yetersizlikler yer alıyor. Özellikle motivasyon konusunda dikkatimizi çeken nokta birçok firmanın tam zamanlı çalışan sahibi olmaması ve yarı zamanlı bir ekip ile işleri ilerletmeye çalışıyor olması.

Girişimcilik her aşamasıyla, kendini tamamen amaca adamış ekipler gerektiriyor. Yakın çevremizde ve dünya genelinde gördüğümüz örneklerde başarı için yüksek motivasyonun şart olduğunu görüyoruz."

3. Embryonix (İzmir)

İzmir'in bildiğimiz tek kuluçka merkezi olan Embryonix, İzmir Ekonomi Üniversitesi desteğiyle bölgedeki  kurulan girişimcilerin fikirlerini hayata geçirmesi için hem verdiği eğitimlerle hem de yatırım aracılığı yaparak yardımcı oluyor. (Embryonix girişimleri)

• 2012'de alınan başvuru sayısı: 300
• 2012'de görüşülen girişim sayısı:  30
• 2012'de desteklenen girişim sayısı: 4
• 2012'de yatırım alan veya kapanan girişimler: Kidolindo.com ve Sofigo.com çekirdek fon yatırımı aldı. Webacik ise 250.000 TL nin üzerinde devlet desteği aldı.
• Embryonix'in girişimcilerde gördüğü en büyük eksik;

"Girişimlerdeki en büyük sürdürülebilir ve uyumlu çalışan bir takım kuramama oldu. Bunun dışında yatırım almaya çok odaklanıyorlar ve herşeyi paraya bağlıyorlar."

4. Enkuba (İstanbul)

Enkuba da İstanbul'da yetenekli girişimcilere kapılarını açan genç kuluçka merkezlerinden. Türkiye’nin yanısıra Doğu Avrupa ülkelerindeki girişimcilerle de ilgilendiğini biliyoruz. (Enkuba Girişimleri)

• 2012'de alınan başvuru sayısı: 188
• 2012'de görüşülen girişim sayısı: 152
• 2012'de desteklenen girişim sayısı: 6
• 2012'de yatırım alan veya kapanan girişimler: Gurunzi.com kapandı (bkz)
• Enkuba'nın girişimcilerde gördüğü en büyük eksik;

"Genel olarak görüştüğümüz girisimcilerde gördüğümüz en büyük eksik yapmayı planladıkları işi ve potansiyel müsterilerini/pazarı yeterince arastırmamış ve tanımıyor olmaları. Bu nedenle ya hiç iş plani yapılmıyor ya da yapılan iş planları gerçeklikten uzak oluyor.

Yapısal açıdan gördüğümüz en büyük sorun ise çoğu girişimcinin kendine teknoloji ve/veya pazarlama bilen kurucu ortak bulmakta zorlanması diyebiliriz."

5. Etohum (İstanbul)

Türkiye'nin ilk kuluçka merkezlerinden olan Etohum sistemli büyümesini sürdürüyor. Artık bir yatırımcı kulübüyle girişimcileri daha kolay hızlandıran Etohum, 2008'den bu yana 25 girişimle ortaklık yapmış ve 2012 yılının en aktif kuluçka merkezi görünümünde. (Etohum girişimleri)

• 2012'de alınan başvuru sayısı: 1500
• 2012'de görüşülen girişim sayısı: 300
• 2012'de desteklenen girişim sayısı: Seçilen 40 girişim'den arasından 15'ine aktif destek
• 2012'de yatırım alan veya kapanan girişimler: Pabbuc.com (bkz),  8 Etohum girişimi çeşitli yatırımcılardan yatırım aldı.
• Etohum'un girişimcilerde gördüğü en büyük eksik;

"Girişimlerdeki en önemli göstergelerden bir tanesi heyecan ve enerji. Ekiplerin başarılı olmak için bu seviyeyi sürekli koruması gerekiyor."

6. Girişim Fabrikası (İstanbul)

Özyeğin Üniversitesi ve Turkcell işbirliği ile kurulan Girişim Fabrikası'nın "yeni yalın girişim" kavramını en istekli şekilde uygulamaya çalışan hızlandırma programı olduğunu söyleyebilirim. Temel iş yeri ihtiyaçları, hukuki danışmanlık ve ofis desteği de veren Girişim Fabrikası da 2012'de çok  çalışanlar arasında. (GF girişimleri)

• 2012'de alınan başvuru sayısı:  422
• 2012'de görüşülen girişim sayısı:  115 görüşme sonunda 13 proje "Yürütme Kurulu"na çıktı.
• 2012'de desteklenen girişim sayısı: 8 girişimi GF hızlandırma programına dahil edildi.
• 2012'de yatırım alan veya kapanan girişimler: KendinYAPP devam etmiyor, MysTic ise akademik olarak GF'den ayrıldı. Giysicini, TinkFabrik, Edfor, Gülyabani yatırım aldı.
• Girişim Fabrikası'nın girişimcilerde gördüğü en büyük eksik;

"Girişimciler müşterinin gerçek ve kanıyan yarasını (Problemini) tanımlamadan ve dolayısıyla da doğru çözümü tariflemeden girişimi kurmaya girişiyorlar. Ve varsayımlarını test etmeye gönüllü değiller, bir an önce girişimci diye anılmak ve şirket patronu olmak istiyorlar."

7. Hayal Et (İstanbul)

Boğaziçi Üniversitesi Teknoloji Transferi ve Girişimcilik Merkezi tarafından hayata geçirilen BÜ Hayalet programı teknoloji transferi, inovasyon, girişimcilik, iş geliştirme, yeni fikirleri yatırımcı ile buluşturma ve ticarileştirme projesi olarak hizmet veriyor. BÜ Hayalet'in kaynağı geçtiğimiz yıl 1 milyon TL idi.  (Hayal Et girişimleri)

• 2012'de alınan başvuru sayısı:  724
• 2012'de görüşülen girişim sayısı:  150
• 2012'de desteklenen girişim sayısı: 30 girişime danışmanlık ve networking desteği verildi, 4’ü kuluçka sistemine alındı.
• 2012'de yatırım alan veya kapanan girişimler: 3 girişim yatırım aldı.
• BÜ Hayal Et'in girişimlerde gördüğü en büyük eksik;

"Girişimcilerdeki en büyük eksik profesyonel çevrelerinin dar olması ve iş planı hazırlama bilgilerinin azlığıdır."

8. Inovent (İstanbul)

2006 yılında Sabancı Üniversitesi tarafından kurulan İnovent de kendini teknoloji ticarileştirme ve transferi şirketi olarak tanımlıyor. Nakdi destekleri 5000 TL'den 250.000 TL'ye kadar uzanıyor. Inovent, kuruluşundan beri yaklaşık 1.3 milyonu doğrudan nakit (sermaye) yatırım olmak üzere toplam 4.4 milyon yatırım yapmış. Bu sene ki nakit yatırımı (doğrudan sermaye) yaklaşık 50 bin TL. (Inovent girişimleri)

• 2012'de alınan başvuru sayısı:  ~100
• 2012'de görüşülen girişim sayısı:  10
• 2012'de desteklenen girişim sayısı: 3 girişim kuluçka merkezinde şirketleştirildi.
• 2012'de kapanan veya yatırım alan girişimler: Patente dayalı bir girişim 12 milyon dolar değerlemeyle yatırım anlaşması imzaladı, 1 başarılı çıkış gerçekleştirildi, bir girişimde de hisse devri yapılarak çıkış sağlandı.
• Inovent'in girişimcilerde gördüğü en büyük eksik;

 "Türkiye genelinde gördüğümüz en büyük eksiklik girişimlerin katma değerli teknoloji üretmiyor olmaları ve var olan teknolojilerin veya fikri haklar korumasının yapılamıyor/yapılmıyor olması. Inovent çerçevesinde ise girişimlerimiz teknoloji tabanlı girişmler olduğu için en büyük eksik yüksek teknolojik uygulamaların ürüne dönüştürülmesi noktasında yaşanan zorluklar."

9. İnventram (İstanbul): 

İnventram, Koç Holding ve Koç Üniversitesi ortaklığı ile Nisan 2010'da kurulan bir erken aşama teknoloji yatırım şirketi. Özellikle Koç Holding'in teknoloji odaklı markaları için değer taşıyan girişimcilerin İnventram'dan destek almaya aday olduklarını söyleyebiliriz. İnventram şimdiye kadar toplam 2000'e yakın proje başvurusu almış.

• 2012'de alınan başvuru sayısı:  800'den fazla
• 2012'de görüşülen girişim sayısı:  148 girişim detaylı incelemeye alındı.
• 2012'de desteklenen girişim sayısı: 7 farklı teknolojinin satış ve danışmanlık kontratlarını içeren detaylı ticarileştirme süreci tamamlandı.
• 2012'de yatırım alan veya kapanan girişimler: Biri biyoteknoloji sektörüne ait bir elektronik teşhis cihazı, biri ise otomotiv sektöründe yeni bir teknolojiyi içeren 2 şirket yatırımı ile 25 patent yatırımı (biyoteknoloji ve sağlık, nanoteknoloji, otomotiv, malzeme bilimleri ve kimya, bilgi ve iletişim teknolojileri alanlarında) yapıldı.
• İnventram'ın girişimcilerde gördüğü en büyük eksik;

"Girişimlerde gördüğümüz en büyük eksik; teknoloji odaklı konuya hakim olan takımın, finansal yönetim ve müşteri yönetimi süreçlerinde büyük tecrübe ve bilgi eksikliğinin olmasıdır.  Ayrıca girişimciler geliştirmeyi planladıkları ürünün içinde yer alacağı pazarın dinamiklerini rekabet, fiyatlama ve segmentler anlamında çok iyi bilmeliler.

10. Viveka (Ankara)

Yeni nesil kuluçka merkezlerinden olan Viveka, teknoloji fikirlerini gerçekleştirmek isteyen girişimcileri maddi kaynak (iş yeri, donanım) ve bilgi birikimi gibi farklı açılardan destekliyor. 212 VC , BIC Behrendt ve Turkcell ile iş birlikleri bulunuyor ve kısa süre önce Viveka Garaj kuluçka programı için başvuru almaya başladı. 2013'te takımlara daha fazla odaklanacak olan Viveka, güçlü üniversite işbirlikleri yapmayı  da düşünüyor. (Viveka girişimleri)

• 2012'de alınan başvuru sayısı:  100
• 2012'de görüşülen girişim sayısı:  40
• 2012'de desteklenen girişim sayısı: 7
• 2012'de yatırım alan veya kapanan girişimler: 2 girişim işe başlamadan kapandı. Telefonkilifim.com yatırım aldı.
• Viveka'nın girişimcilerde gördüğü en büyük eksik;

"Proje geliştirmeden önce sahaya inme eksikliği, fikir geliştirme safhasına çok vakit kaybetmek, ürün pazar yüzü görmeden bir çok varsayımla hareket etmek, müşteri aranması gereken süreçlerde yatırımcı veya mali destek aranması."

GÜNCELLEME: Listemize ODTÜ bünyesinden 2 girişim destek programı daha ekledik. Yalnız giriş bölümündeki hesaplamaya bu iki girişimi dahil etmedik.

11. Yeni Fikirler Yeni İşler (Ankara)

ODTÜ Teknokent’in 2012 yılında 9.yılını dolduran Yeni Fikirler Yeni İşler Programı'na dahil edilen girişimler; ofis alanı, girişim sermayesi, eğitim, mentor, yatırımcı vb. birçok destek veriliyor.

• 2012'de alınan başvuru sayısı: 2012 yılında YFYİ’ye 853 girişimci başvurusu yapıldı. Bu girişimciler 402 proje hazırlayarak sundular ve bu projelerin tamamı jüriler tarafından değerlendirildi.
• 2012'de görüşülen girişim sayısı: 53 girişimci ile birebir görüşmeler yapıldı. Program kapsamında seçilmeyen ancak potansiyel barındıran 51 ayrı girişimciye de YFYİ programının eğitim kısmına katılma hakkı verildi. Toplam 104 girişimciyle gerek birebir gerekse ortak seanslar ile bir araya gelindi.
• 2012'de desteklenen girişim sayısı: 2012 yılında 6 girişimciye toplamı 370 Bin TL olan 9 farklı girişim sermayesi sağlandı. Bu desteği alan girişimcilerden 5’i 2012 yılında şirketleşirken, girişim sermayesi desteği dışında süreçte verilen diğer destekler sayesinde 4 girişimcinin daha şirketleşmesi sağlandı. Böylece, 2012 yılında 9 yeni şirket bu program kapsamında kurulmuş oldu.
• 2012'de yatırım alan veya kapanan girişimler: Daha önce kurulan 2 şirket 2012 yılı içerisinde yatırım alırken, kapan bir girişim olmadı.
• YFYİ'nin girişimcilerde gördüğü en büyük eksik;

"Girişimlerin genellikle teknik alana çok yoğunlaşarak pazarlama alanına fazla vakit ayırmadığını görüyoruz. Bu eksikliği gidermek için de sürekli olarak pazarlama odaklı mentor destekleri veriyoruz."

12. ATOM (Animasyon Teknolojileri ve Oyun Geliştirme Merkezi, Ankara)

ODTÜ Teknokent tarafından 2008 yılında kurulan ve Türkiye’nin ilk ve tek oyun konusunda özelleşmiş ön kuluçka merkezi olan ATOM bünyesinde; ofis, altyapı, eğitim, makine-ekipman, mentorluk, yatırımcı destekleri gibi kapsamlı destekler veriliyor.  (Firmalar / Gruplar)

• 2012'de alınan başvuru sayısı: 2012 yılında oyun girişimcileri tarafından hazırlanan 52 proje ATOM’a sunuldu.
• 2012'de görüşülen girişim sayısı: Bu projeler üzerinden yapılan değerlendirme sonrasında 30 grupla yüz yüze görüşmeler yapıldı. 16 grup ise jüri üyeleri tarafından değerlendirildi.
• 2012'de desteklenen girişim sayısı: Başvurular arasından yapılan seçimle 7 takım ön kuluçka merkezi bünyesinde desteklenmeye başlandı. Bu takımlardan 3’ü 2012 yılı içerisinde şirketleştirilirken, diğer 4 takım ise 2013 yılında girişimlerini hayata geçirmeleri için desteklenmeye devam ediliyor.
• 2012'de yatırım alan veya kapanan girişimler: 5 ATOM şirketi 2012 yılı içerisinde yatırım almayı başardı. Hiçbir girişim kapanmadı.
• ATOM'un girişimcilerde gördüğü en büyük eksik;

"Oyun şirketlerinin iş disiplinine fazla özen göstermemesini en öne çıkan sorun gibi görmekle birlikte, bu durumunun onların yaratıcılığı ile doğrudan ilişkili olduğunu düşünüyoruz. Rahatlık ve esneklik oyun şirketlerinin olmazsa olmazı olarak değerlendirilebilir."

Cevaplanması gereken sorular

Girişim destek programlarına yönelttiğimiz son soruya İnventram tarafından verilen cevabın 2. kısmını sona sakladık. İşte bir fikrin ya da projenin bazı temel sorular;

1. Fikri ortaya atan alanında profesyonel bir eğitime ve geçmişe sahip mi?
2. Fikrini hayata geçirebilecek bir bilgisi, iş tecrübesi var mı?
3. İş alanının teknolojisine tam anlamıyla hakim mi?
4. Bir işletme yapısı altında faaliyet gösterildiğinde etkin olabilecek bir kişi mi?
5. Verilen iş bölümü içinde projesini ürünleştirebilir mi?
6. Projeler toplumun kritik bir sorunu adresliyor mu?
7. Çözüm ve inovasyon getiriyor mu?
8. Rakipler için giriş bariyeri yüksek mi?
9. Toplumun hayatı açısından farklılık yaratıyor mu, kolaylık sunuyor mu?
10. O sorunun var olduğu pazarda rekabet ortamı nedir?
11. Pazarın büyüklüğü ve geleceği nedir?
12. Ortaya çıkacak olan ürün ya da hizmet bir maliyet avantajı getiriyor mu? Kitlelere ulaştırılabilir mi?"

 Görsel Kaynak: Dreamstime