Dün 6 saat boyunca erişmekte güçlük çektiğimiz Facebook uygulama ailesi, tüm kullanıcılarının zihninde soru işaretleri bıraktı. Neredeyse tüm sosyal ağ kullanıcılarının Twitter ve Reddit'e akın ettiği süreç, ciddi bir bilgi kirliliğini de beraberinde getirdi. Facebook erişim problemiyle ilgili gerçeklere dayanan tüm detayları sizin için derledik.
Sorun ne zaman başladı?
Cloudflare CTO'su John Graham-Cumming'e göre, problemin ilk emareleri Kaliforniya'da sabah 8:50 civarında kendini gösterdi. Graham-Cumming, ağların internet üzerinden başka bir ağa veri göndermesinin en hızlı yolunu bulmak için kullandığı bir sistem olan Sınır Geçit Protokolüne (BGP) atıfta bulunarak, Facebook'un iki dakikalık bir süre içinde bir BGP güncellemeleri silsilesi ile internetten kaybolduğunu dile getirdi.
Between 15:50 UTC and 15:52 UTC Facebook and related properties disappeared from the Internet in a flurry of BGP updates. This is what it looked like to @Cloudflare. pic.twitter.com/PFw5FR2W5j
— John Graham-Cumming (@jgrahamc) October 4, 2021
Erişim problemi neden kaynaklanmaktaydı?
Söz konusu güncellemeler özellikle BGP rotalarının iptalinden ya da geri çekilmesinden oluşmaktaydı. Yani Facebook, internete, tıpkı bir dükkan gibi hizmet için kapalı olduğuna dair bir mesaj göndermişti. Ağa giden herhangi bir rota olmadığı için Facebook, internetin geri kalanından izole edildi. Facebook'un ağını yapılandırma şekli nedeniyle, rota iptali, WhatsApp, Instagram, Facebook Messenger dahil olmak üzere kendi dijital duvarlarının içindeki her şeyi aldı.
BGP rotalarının çekilmesiyle, kullanıcılar hata bildirimleri almaya başladı. Errata Security'den Rob Graham'ın belirttiğine göre Facebook'a gitmesi gereken internet trafiği, hiçbir yere gidemiyordu.
7/ When you own address space, you must advertise your network prefix to your neighboring routers, who in turn, announce your route to their neighboring routers, and so on until the entire Internet knows your location.
— Robᵉʳᵗ Graham #PcapsOrItDidntHappen (@ErrataRob) October 4, 2021
Bu problemin ardından kullanıcılar, Facebook uygulamalarının çalışmayı durdurduğunu ve web sitelerinin yüklenmediğini fark etmeye başladı. Kullanıcıların bir kısmı alan adı sistemi (DNS) ile ilgili sorunlar yaşadıklarını bildirdi.
Bilmeyenler için internetin en önemli öğelerinden biri olan DNS'in nasıl çalıştığından kısaca bahsedelim. DNS, bir web sayfasının internette nerede olduğunu bulmak için insan tarafından okunabilen web adreslerini, makine tarafından okunabilen IP adreslerine dönüştürür.
Aslında burada BGP probleminin kullanıcılara DNS hatası olarak yansıdığını söyleyebiliriz. Zira Facebook'un sunucularına, uygulamalara ve tarayıcılara girmenin bir yolu olmaması, DNS hataları gibi görünen şeyleri tetiklemeye devam etti.
İlk açıklamalar
Dün sizinle Facebook, WhatsApp ve Instagram'daki erişim sorununa şirketler tarafından açıklama geldiğini paylaşmıştık. "Problemin farkındayız, sabırlı olun" minvalindeki ilk açıklamalar, kesintinin neden kaynaklandığını belirtmekten uzaktı.
Erişim problemi yaşayan sosyal ağların Twitter üzerinden açıklama yapması ise kullanıcılar arasında zaman zaman mizahi tweetlere konu edildi. Bu arada neredeyse tüm kullanıcıların Twitter'a kayması ile Twitter kurucusu Jack Dorsey, bu kesintiyle dalga geçmekten kendini alamadı
. @jack is having fun pic.twitter.com/fHPlBcUSxG
— frxresearch (@frxresearch) October 4, 2021
Kesintinin nedeni nasıl açıklandı?
Facebook yayınladığı bir blog gönderisiyle Messenger, Whatsapp ve OculusVR'da gerçekleşen altı saatlik kesintinin, bir hack veya kullanıcı verilerine ulaşma girişimi değil, yönlendiricilerindeki bir yapılandırma değişikliğinin sonucu olduğunu söyledi.
Açıklamada daha fazla detay yer almıyor. Ancak Facebook'un makinelerinin birbirleriyle konuşamadığı bir senaryodan bahsedebiliriz.
Facebook bu konuda şu ifadeleri kullanıyor:
Mühendislik ekiplerimiz, veri merkezlerimiz arasındaki ağ trafiğini koordine eden omurga yönlendiricilerindeki yapılandırma değişikliklerinin bu iletişimi kesintiye uğratan sorunlara neden olduğunu öğrendi. Ağ trafiğindeki bu kesinti, veri merkezlerimizin iletişim kurma şeklini kademeli olarak etkileyerek hizmetlerimizi durdurdu.
Şirket ayrıca açıklamada internette dolaşan DDOS saldırısı iddiaları ve kullanıcıların veri güvenliği şüphelerine cevap veren ifadeler kullandı:
Hizmetlerimiz artık tekrar çevrimiçi durumda ve bunları tamamen normal işlemlere döndürmek için aktif olarak çalışıyoruz. Bu kesintinin temel nedeninin hatalı bir yapılandırma değişikliği olduğuna inandığımızı şu anda netleştirmek istiyoruz. Ayrıca, bu kapalı kalma süresinin bir sonucu olarak kullanıcı verilerinin güvenliğinin ihlal edildiğine dair hiçbir kanıtımız yok.
Sorunların, Facebook'un DNS yönlendirme bilgilerini silerek, hatalı olarak gerçekleşen rutin bir BGP güncellemesi yapmasıyla başladığı belirtiliyor.
Mark Zuckerberg'in açıklaması
Bu açıklamaların yanı sıra Mark Zuckerberg'in de kısa bir gönderi yayınlayarak kullanıcılardan özür dilediğini belirtelim. Gönderi metni şöyle:
Facebook, Instagram, WhatsApp ve Messenger şimdi tekrar çevrimiçi oluyor. Bugünkü aksaklık için özür dilerim -- Önem verdiğiniz kişilerle bağlantıda kalmak için hizmetlerimize ne kadar güvendiğinizi biliyorum.
6 saatlik süreçte Facebook binasında neler oldu?
Bu 6 saatlik süreçte pek çok iddia ortaya atıldı. Çalışanların birbirine erişemediği, binaya giriş yapmak zorlandıkları da bu iddialar arasında yer almaktaydı. New York Times haberinde yer alan bilgiler ise kaynaklarla desteklenerek bu iddiaları doğrular nitelikteydi.
İletişim sıkıntıları
Bu 6 saat içinde çalışanlar, işle ilgili cep telefonlarından arama yapmakta ve şirket dışındaki kişilerden e-posta almakta zorlandıklarını söyledi. Facebook'un iç iletişim platformu Workplace de devre dışı bırakıldığı için, pek çok kişi işini yapamaz hale geldi. Çalışanlardan bazıları iletişim kurmak için LinkedIn ve Zoom'un yanı sıra Discord sohbet odaları da dahil olmak üzere diğer platformlara yöneldi.
Facebook internal memo: "We are receiving reports that several FB services are down (Internal Tools, Workchat, Workplace, Workplace Rooms, FB, IG, WhatsApp, etc.). This appears to be a DNS issue that is impacting both internal and external access to our tools and apps"
— Dylan Byers (@DylanByers) October 4, 2021
Bina içinde dolaşım problemi
Bu esnada Facebook çalışanları da dijital giriş kartları çalışmayı durdurduğu için binalara ve konferans salonlarına giremedi. Bina içindeki erişim problemi bununla sınırlı kalmadı. Ayrıca güvenlik mühendisleri, sunucu alanlarına gidemedikleri için kesintiyi değerlendirmekten alıkonulduklarını söyledi.
Şirket içinde paylaşılan bir nota göre, olayların akabinde küçük bir ekip, şirketin sunucularının "manuel olarak sıfırlanmasını" denemek için Facebook'un Santa Clara veri merkezine gönderildi.
İtibar kaybı
Tüm bunlar olurken, Facebook'un küresel güvenlik operasyonları merkezi, kesintinin "İnsanlar için yüksek bir risk, Varlıklar için orta seviyede bir risk ve Facebook'un itibarı için ise yüksek bir risk" olduğunu belirledi.
Olaylar esnasında Facebook'un itibarını korumaya çalışan birkaç Facebook çalışanı, kesintiyi "karlı bir gün"e eşdeğer olarak nitelendirdi. Instagram başkanı Adam Mosseri de bu söylemi attığı bir tweet ile destekledi.
Them fighting words… but it does feel like a snow day.
— Adam Mosseri 😷 (@mosseri) October 4, 2021
Facebook çalışanı Frances Haugen'ın bunlarla ilişkisi var mı?
İşyerinde yönetimle ilgili usulsüzlükleri dış kaynaklara duyuran Facebook çalışanı Frances Haugen, haftalar önce Instagram ve Facebook ile ilgili önemli dokümanlar ve iddialar paylaştı. Hatırlarsanız, bu konuya daha önce bir haberimizde de yer vermiştik.
Facebook'ta ürün yöneticisi olarak çalışan Frances Haugen, şirket içinde yürütülen bir araştırmayı basına, milletvekillerine ve yasa koyuculara sızdırdı. Bu pazar gününe kadar kimliği açıklamayan Haugen, Instagram'ın genç kızlara zarar verdiğini ve şirketin bunu bildiği halde Instagram Kids projesine devam ettiğini öne sürmüştü. Facebook iddiaları yalanlasa da, kısa bir süre içinde Adam Mosseri, 13 yaş altı çocuklar için hazırladıkları Instagram Kids uygulaması için çalışmalarını durdurduklarını açıkladı.
Haugen ayrıca verdiği röportajda, Facebook'un yanlış bilgi yayımına dair önlemleri kapatarak 6 Ocak'taki Kongre baskınına da katkıda bulunduğunu açıkladı. Bununla beraber, Facebook'un daha fazla etkileşim için nefret söylemi içeriklerini öne çıkardığını da iddia etti.
Haugen'in Salı günü Kongre'de Facebook'un genç kullanıcılar üzerindeki etkisi hakkında ifade vermesi planlanıyor. Kesintinin ifadeden bir önceki güne denk gelmesi, pek çok kişide soru işaretleri yarattı. Ancak şu an için Frances Haugen ile kesinti arasında herhangi bir bağ bulunamadı.
Ayrıca problemin neden kaynaklandığı belirlenmemiş olsa da; Twitter'da Facebook çalışanı Samuel Hyde'ın şirketin gidişatından memnun olmadığı ve bu nedenle bu olaylara sebep olduğu iddiaları dolaşıyor. Yine de bu iddialar şimdilik doğrulanmadı.
BREAKING: Facebook leaked internal memos indicate that site was brought down by disgruntled systems admin Samuel Hyde, allegedly displeased with the path company was taking in recent months pic.twitter.com/9WG0iJZ9o8
— wave brah 🌊 (@intel_wave) October 4, 2021
Facebook hisseleri düştü, Zuckerberg 7 milyar dolar kayıp yaşadı
Pazartesi günü yaşanan gelişmeler, Facebook için on milyarlarca dolarlık kaybı da beraberinde getirdi. Şirketin hisseleri aynı gün yüzde 5 değer kaybetti. Temmuz başında 1 trilyon dolarlık piyasa değerine ulaşan Facebook hisseleri, borsa kapanışına doğru 920 milyar doların altına düşmekteydi.
Mark Zuckerberg'in değeri 7 milyar dolar kayıp yaşarken, Zuckerberg'in serveti 120.9 milyar dolara düştü. Buna ek olarak Facebook'un kapalı kaldığı dönem boyunca saatte 220 bin dolar kaybettiği hesaplandı.
Facebook hisselerinin değer kaybında kesintinin büyük rol oynadığı düşünülse de; Haugen'ın açıklamaları da haftalardır şirketi zorlamaktaydı. Aynı şekilde Zuckerberg de 13 Eylül'den bu yana 19 milyar dolar kaybetti.
İşletmelerin zararı
Her ne kadar Facebook'un itibarı zarar görse de; kesintiden esas zararlı çıkan işletmeler oldu. Özellikle ABD'de sabah saatlerine denk gelen bu olay, Instagram üzerinden satış yapan işletmeleri olumsuz etkiledi.
Ülkemizden pek çok işletme sahibi, pazarlama profesyoneli ve içerik üreticisi de bu kesintinin yarattığı belirsizlik nedeniyle kendini huzursuz hissetti. Eğer Facebook, Instagram ve WhatsApp yeniden aktif olmasaydı, bizim gibi sosyal ticaret geliri yüksek olan ülkeler ciddi anlamda zarar görebilirdi.
Böyle bir durumda pazarlama planlarının, dijital reklamların ve satış hacimlerinin sarsılmasının ötesinde verilerimiz, dijital kimliklerimiz ve anılarımız da yok olabilirdi.
Yine de kullanıcıların çok gecikmeden WhatsApp yerine Telegram'a, Instagram ve Facebook yerine ise Snapchat ve TikTok'a sarılacağını söyleyebiliriz.
Yaşanan olaylar bizlere, sosyal ağ alanındaki tekelleşmenin doğurabileceği sonuçları açıkça göstermiş oldu. Twitter'ın bir süredir merkeziyetsiz bir yapı üzerinde çalışması da bu tarz sorunların önüne geçmek için makul bir tercih olarak öne çıkıyor.
Belki de hepimizin dijital güvenliği için sosyal ağların geleceğinin merkezi alt yapılarla çalışan teknoloji devlerinden ziyade dağıtık yapıda çalışan topluluklara ait olması gerek.
Facebook, WhatsApp, and Instagram all going down at the same time sure seems like an easily-understandable and publicly-popular example of why breaking up a certain monopoly into at least three pieces might not be a bad idea.
Somebody should tell Elizabeth Warren.— Edward Snowden (@Snowden) October 4, 2021
İlk Yorumu yazmak ister misiniz?
Yorum Yazmak için Giriş Yap