Türkiye ile iş birliği yapan Lahey merkezli dijital kimlik girişimi: Tykn

Dijital kimlik araçları geliştiren ödüllü bir girişim olan Tykn, Lahey'de Khalid Maliki ve Jimmy J.P Snoek tarafından hayata geçirildi. Ancak girişimin kuruluş hikayesinde Türkiye'deki mültecilerin yeri büyük.

Khalid ve Jimmy, Türkiye'deki bir mülteci kampında, akademik veya mesleki deneyimini kanıtlayamadığı için bir tekstil fabrikasında temizlikçi olarak çalışan Suriyeli Joram ile tanıştı. Joram'ın belgeleri imha edilmişti ve bu belgeleri teyit edebileceği kurumlar da artık mevcut değildi. Bu durum sadece Joram'la sınırlı değil, zira 2021'de dünya çapında kimlik belgesi olmayan 1,2 milyar insan var. Bu insanlar, sırf kimlikleri olmadığı için sağlık, eğitim, bankacılık gibi hizmetlere erişemiyor ve iş bulamıyor. 

Mültecilerin çektiği sıkıntılar, Tykn'in hayata geçirilmesinde rol oynadı

Aslında "kimlik" her birimiz için sorunlu bir kavram. Kağıt üzerindeyken kolayca kaybolabiliyor veya yok edilebiliyor; dijital olduğunda hacklenebiliyor veya online olarak sızdırılabiliyor. Günümüzde birçok kişinin kimliği karaborsada satılıyor ve dolandırıcılık için kullanılıyor. Mülteciler gibi savunmasız insanlar ise bu kimlik probleminin getirdiği sıkıntıları en fazla yaşayan kesim. Avrupa'daki mültecilerin üçte biri belgelendirildikleri için şanslı olsalar da Suriyeli mülteci kamplarındaki yüzbinlerce kişinin doğum belgesi yok ve kamplardaki yeni doğanların ekonomik, coğrafi nedenlerle doğum kayıt sürecini tamamlayabilmesi idari engellere takılıyor. 

Zayıf ve modası geçmiş kimlik sistemleri nedeniyle mültecilerin çektiği bu ve daha birçok zorluk da Khalid Maliki ve Jimmy J.P Snoek'e Tykn'i hayata geçirme konusunda öncü olmuş.

Tykn'in teknolojisi ile kimliğe erişimi kaybetmek tarihe karışıyor

Tykn'in teknolojisi, kuruluşların herhangi bir zamanda, her yerde doğrulanabilen, kriptografik olarak kullanılabilen dayanıklı kimlik bilgileri yayınlamasına olanak tanıyor. Kullanıcılar, hangi kişisel verilerin görüntülendiğini, paylaşıldığını ve depolandığını kontrol edebilirken sağlık, eğitim, bankacılık gibi hizmetlere erişmek için kimliklerini kanıtlayabiliyorlar. Kimliklerin taşınabilir, özel ve güvenli olduğu bir dünya hayal ettiklerini söyleyen kurucular, böylece hiç kimsenin bir daha kimliğine erişimini kaybetmek zorunda kalmayacağının altını çiziyor. 

Tykn'in deneyimli ekibi

Tykn'in ekibi de kendi alanlarında deneyimli kişilerden oluşuyor. Hollanda İçişleri ve Krallık İlişkileri Bakanlığı'nda çalışan uzman bir kullanıcı deneyimi tasarımcısı Khalid Maliki ve işletme geliştiricisi, girişimci ve veri gizliliği ile kişisel verileri koruma uzmanı Jimmy J.P Snoek'in yanı sıra teknoloji departmanına, Thomson Reuters'ın en tanınmış kıdemli geliştiricilerinden biri olan ve blockchain konusunda tecrübeli Eduardo Elias başkanlık ediyor. Sovrin Network'ün çekirdek geliştiricisi Muhammad Abdul Sami ve Telefónica'nın eski Ürün Direktörü, Evernym'de Direktör ve British Telecom'da Kıdemli Müdür olan Bryan Georges da Tykn'in ekibinde yer alıyor. 

Türkiye ile yapılan iş birliğinin detayları ve "Ana" uygulaması

Tykn, Türkiye ile de iş birliği yapıyor. Türk Hükümeti, mülteciler için çalışma izni belgelerinin verilmesi sürecini optimize etmek ve hızlandırmak için dijital kimlik platformu Ana'nın pilot uygulamasını hayata geçiriyor. Ana, dijital belgeleri koruyan ve doğrulanabilir hale getiren yenilikçi Self-Sovereign Identity (Self-Egemen Kimlik) teknolojisini kullanıyor. Türkiye, ülkedeki 3 milyon mültecinin mali açıdan bağımsız hale gelmesi için fırsatları artırmak istiyor.

Proje, Dışişleri Bakanlığı ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından ilk Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Etki Hızlandırıcısı (SDGia) kapsamında başlatıldı. Hollandalı dijital kimlik girişimi Tykn, Ana platformunu geliştiriyor. INGEV Vakfı ise sahadaki uygulayıcı ortak. Bu pilot uygulamada TÜBİTAK, Dünya Gıda Programı (WFP), İstanbul Ticaret Odası ve İstanbul Sanayi Odası da iş birliği yapıyor.

Tykn, başlıca rakiplerinin, resmi belgelerin ve kimlik bilgilerinin çıkarıldığı eski, verimsiz ve kağıt tabanlı sistemler olduğunu söylüyor. Şirket, doğrulanabilir kimlik bilgileri ile onlardan ayrıldığını belirtiyor. Doğrulanabilir kimlik bilgileri, özünde, korelasyonu önlemek için açık anahtar şifreleme ve gizliliği koruma tekniklerinin bir kombinasyonu yoluyla talep verilerinin dijital filigranlanmasına izin veriyor.

Tykn, B2B SaaS aracı geliştiriyor

Tykn, özel dijital kimlik projeleri geliştirmek için profesyonel hizmetler temelinde çalışıyor. Türkiye ile yaptığı iş birliğinin yanı sıra 121 Consortium ile de iş birliği yapıyor. Tykn, 121’in dijital kimlik arka ucunun geliştirilmesine liderlik ediyor. 121, dijital kimlik oluşturmanın, etkilenen kişilerin yardımlara dijital ve güvenli bir şekilde erişmesine izin vererek gelecekte nakit temelli yardımı hızlandıracağına inanıyor. 121, afetlerden etkilenen kişiler, yardım görevlileri ve bağış yapan kişiler ile birlikte tasarım yapıyor ve kişilerin ihtiyacı olan çözümleri oluşturmak için sağlam ve mevcut teknolojiyi kullanıyor. 121 Consortium'un Kızılhaç'ın bir uzantısı olduğunu da belirtelim.

Tykn, şimdi ise herhangi bir kuruluşun kendi kendini yöneten kimliği mevcut sistemlerine dahil etmesini ve dijital kurcalamaya dayanıklı belgeler ve kimlik bilgileri yayınlamasını kolaylaştıracak bir B2B SaaS aracı geliştirmeye çalışıyor. Girişim, B2B SaaS aracının yanı sıra, Türk Hükümeti ile özerk kimlik olasılıklarını araştıran ve çalışma izni pilotunu ölçeklendiren görüşmeler de yapıyor. 

1,8 milyon dolar tohum yatırım aldı

Girişimin kurucuları uzun vadede milyarder olmak istediklerini; ancak bunun para açısından değil, milyarlarca insanın hayatını olumlu yönde etkileme açısından olduğunu söylüyor. 

Son olarak Tykn'in, EBPI kurucusu Johan Mastenbroek, Booking.com kurucusu Kees Koolen'den 1,8 milyon dolar tohum yatırım aldığını da belirtmiş olalım.