Facebook'un Avrupa Birliği Veri Koruma Yönergesi değişiklikleri

Mark Zuckerberg, geçtiğimiz günlerde senatoda verdiği ifadede Facebook'un Avrupa Birliği Veri Koruma Yönergesi’ne (GDPR) uyum sağlayacağını belirtmişti. Zuckerberg aynı zamanda kanunun henüz ABD’de geçerli olmamasına rağmen bu uyumu ABD'de de sürdüreceğini de ifade etmişti. Gelin bu değişikliklere yakından bakalım.

Bu haftadan itibaren Avrupalı kullanıcılar Facebook'un yeni gizlilik değişimi ve kullanım şartları onay akışı ile karşılaşmaya başlayacak. Kullanıcılar şimdilik bu bildirimlere cevap vermeyi ertelese de 25 Mayıs'ta GDPR'ın uygulamaya girmesiyle birlikte Facebook tüm uyum sürecini tamamlamış olacak. Bu arada Facebook'un, önümüzdeki aylarda bu uyum sürecini bölgesel farklılıklar gösterse de küresel olarak  devam ettireceğini de belirtelim. Gizlilik Onay Akışı'nda yapılan değişiklikleri inceleyeceğimiz bu yazıda her bir değişikliği ele alacağız.

Yularıdaki görselde de göreceğiniz üzere Facebook'un yenilenen Gizlilik Onay Akışı'nın girişinde Avrupa Birliği Veri Koruma Yönergesiyle bağlantılı olarak şirketin bu değişikliği neden yaptığı ve neleri okuyacağınız belirtiliyor. Sayfanın üst kısmında çıkış için bir çarpı butonu ve alt kısmında ise daha fazla bilgi almanız işin "Başlayın" butonuna yer verilmiş durumda. Bu adımın sonrasında ise farklı alanlarda detaylı metinlerle karşılaşmanız mümkün.

Hassas Bilgiler

Girişteki bilgilendirici metinden sonra Facebook, profilinizde yer alan hassas bilgilere dair sizi uyarıyor. Profilinizde belirttiğiniz cinsel yönelim, dini görüşler ve siyasi görüşler bu kapsamda değerlendiriliyor. Facebook'un hassas bilgiler başlığında daha detaylı bir açıklama sunmadan "Kabul et ve devam et" butonu sunması ise oldukça manidar.

Hatırlarsanız sorularıyla Zuckerberg'e zor anlar yaşatan Kaliforniya’nın 18. Başkanlık Bölgesi ABD Vekili Anna Eshoo, bilgilendirmelerin sade bir dille şeffaf, açık bir şekilde yapılması gerektiğini söylemişti. Eshoo, ‘Verinizle şunları yapacağız, bunun olmasını ister misiniz?’ sorusunun sorulması gerektiğini aksi taktirde işlerin bulanıklaştığını vurgulamıştı. Bu anlamda detaylı bilgilendirme olmaksızın "Kabul et ve devam et" butonu sunulması, aslında Facebook'un tavrının pek de değişmediğini gösteriyor.

Eğer "Kabul et ve devam et" yerine "Ayarları Yönet" butonunu seçerseniz, Facebook sizi doğrudan yönetimin yapıldığı alana yönlendirmiyor. Onun yerine bilgileri tutmanın hangi alanlarda işinize yarayabileceğini ya da bu bilgileri kaldırdığınızda nelerden mahrum olacağınızı ifade ediyor. Örneğin, dini görüşünüzü profilinizde sadece seçtiğiniz kişilere gösterme olanağınız olduğunu ya da Facebook'un size bu konuda gruplar önerebileceğini belirtiyor.

Açıkçası bu ekran kullanıcılarda "bana son bir şans ver" imajı yaratabilir. Yine de Facebook'un hassas bilgilere dayanarak reklamcıların sizi hedeflemesine müsaade etmediğini belirtelim. ABD konumunda bunun tek istisnası politik Sayfalar ve etkinliklerle etkileşime girdiğinizde gerçekleşiyor. Bu arada onları da devre dışı bırakabileceğinizi belirtelim. Ancak bu seçenekte sadece hassas bilgileri düzenleyebilmeniz söz konusu. Bu seçenekte yapacağınız değişikliklerle hem arkadaşlarınızın hem de Facebook'un bu bilgilere erişimini engelleyebiliyorsunuz.

Yüz Tanıma

Yakın zamanda yüz tanıma teknolojisine açma kapama tuşu ekleyen Facebook, yasalar gereği Avrupa ve Kanada'da yüz tanıma teknolojisini çalıştıramıyordu. Aynı şekilde İrlanda veri koruma komisyon üyesi de 2012'de bu özelliğin ülkede kullanılmasını yasakladı. Artık bu ülkelerdeki kullanıcılar Facebook'un yüz tanıma özelliğini kullanabilecek.

Başkası sizin fotoğrafınızı profil fotoğrafında kullandığında bildirim almanızı sağlayan Facebook'un yüz tanıma özelliği bu açıdan olumlu karşılanabilir. Ancak işin bir de etiketleme boyutu var. Facebook'un kullanıcının arkadaşına, isim vererek etiketleme talebiyle gitmesi oldukça korkutucu. Bu noktada Facebook " ya hep ya hiç" anlayışıyla hareket ediyor. Kullanıcılar sunulan seçenekler üzerinden ya Facebok'un kendilerini tanımasına izin veriyor ya da bu izni vermemeyi tercih ediyor.

Webde Veri Toplanması 

Zuckerberg'ün "gölge profiller"e dair ifadesiyle birlikte Facebook'un webde veri topladığı doğrulandı. Her ne kadar Zuckerberg bu eylemin güvenlik amaçlı olarak yapıldığını belirtse de bir çok kullanıcı Facebook dışında verilerinin toplanmasına tepkili. Zira bu veriler daha alakalı reklam hedeflemeleri için de kullanılabiliyor.

Şirket bu adımda sitelerdeki göz atma geçmişinize dayanan reklam hedeflemelerini engelleme imkanı sunuyor.  Bu göz atma geçmişine ise beğeni ve paylaşım düğmeleriyle, konuşma Pixel'i ile ya da Audience Network reklamlarıyla ulaşılabiliyor. Hedeflemeyi durdursanız da Facebook Haber Kaynağı'nızı bu bilgilere dayanarak düzenleyebilecek ve diğer hizmetlerinde bu bilgileri kullanabilecek.

Yeni Hizmet Koşulları 

Facebook yakın zamanda Hizmet Koşulları'nı ve Veri İlkesi'ni yeniden yazarak güncelledi. Böylece bu başlıklar daha açık ve okumasıkolay bir hale getirildi. Aslına bakarsanız bu iki alanda da çok kapsamlı bir değişiklik yapılmadı. Ancak Hizmet Koşulları ve Veri İlkesi, Facebook'un sahip olduğu Instagram ve Messenger uygulamalarında da geçerli hale geldi. Yine de WhatsApp ve Oculus'un kendilerine özel Veri İlkesi'ne sahip olduğunu belirtmekte fayda var. Tüm bu gelişmelerin açıkça ifade edilmesi ise olumlu bir adım.

Ancak bu ilkeleri reddetme seçeneği tanınmaması oldukça dikkat çekiyor. Aynı şekilde bu koşulları kabul edilmemesi halinde kullanıcıların yönlendirildiği  "seçeneklerinizi görün" kısmınının oldukça küçük puntolarla belirtilmesi de Facebook'un sizi içeride tutma arzusunun bir göstergesi. Bu anlamda yukarıda da belirttiğimiz gibi Facebook, Eshoo'nun söylemiyle çelişmeye devam ediyor.

Eğer  "seçeneklerinizi görün" seçeneği üzerinden ilerlemek isterseniz, Facebook'un size hesabı dondurmaktan bahsetmediğini söyleyelim. Bu alanda hesabınızı kalıcı olarak silmeniz gerektiğini söyleyen şirket, platformdaki bilgilerinizi indirmenizi de tavsiye ediyor. Bu noktada Facebook hesabını silmeye karar verenler için şirketin önerdiği üzere bilgilerinizi indirmeniz gerektiğini de belirtelim.

Tüm verilerinizi indirmek için beklerken, Facebook'un size "Emin misin?", "Son kararın mı?" gibi yaklaşımlarda bulunacağını da ekleyelim. Zira Facebook, o dokümanda da bahsettiği üzere silme işlemini hemen yapmak yerine bir kaç gün erteliyor. Eğer o bir kaç gün içinde tekrar hesaba giriş yaparsanız silme işlemi iptal ediliyor. Silmenin 90 güne kadar uzanabileceği de dokümanda belirtiliyor.

Ebeveyn Onayı

Avrupa Birliği Veri Koruma Yönergesi aslında aynı zamanda sosyal ağların gençlere yaklaşımını da içeriyor. Facebook'a kayıt olmak için en az 13 yaşında olmanız gerektiği düşünülürse, yönergenin özellikle 13  - 15 yaş arası gençlere odaklandığını söyleyebiliriz. Bu yaş aralığındaki kullanıcılar cinsel yönelim, dini görüşler ve siyasi görüşlerini profillerinde paylaşırsa Facebook bu bilgileri silmekle ya da tutmak için aile onayı almakla yükümlü. Aynı zamanda Facebook'un ortakları tarafından verilere dayanarak hedefleme yapılması için izne ihtiyaç duyuyor. Bu izin olmaksızın Facebook'un kişiselleştirilmesi de daha az oluyor.

Onay sürecinin ise çok ciddi olmadığını belirtmekte fayda var. Zira Facebook gençlerden bir ebeveyn ya da velinin e-posta adresini istiyor ve sonrasında şirket e-posta üzerinden bu "kişiye" ulaşarak çocuğunun hassas bilgilerinin paylaşılması konusunda onay istiyor. Ancak Facebook'un bu alanda pek seçici olmadığını söylemek mümkün. Ne de olsa şirket onay sürecinin ilk etabında çocuğun verdiği mail adresinin ebeveyn ya da veli olduğuna dair bir güvene sahip. Üstelik bu konuyu doğrulamak için herhangi bir eylemde de bulunmuyor.

Gizlilik Kısayolları

Facebook tüm kullanıcıların gizlilik ayarları konusunda son gelişmelere hakim olabilmesi adına Gizlilik Kısayolları'nda tasarım değişikliğine gitti. Bu yeni tasarım daha renkli yaklaşımıyla sitenin geri kalanından ayrılıyor. Oldukça başarılı.

Bilgilerinizi İndirme

Geçtiğimiz 8 yıl boyunca Bilgileri İndirme Aracında hiçbir değişiklik yapmayan Facebook, Avrupa Birliği Veri Koruma Yönergesi'ne uyum sağlamak amacıyla tamamen tasarım değişikliğine gitti. Artık içeriklerinizi ve verilerinizi indirmeden de farklı kategorilerde görüntüleyebiliyorsunuz. Bu özellikte yapılan değişimin, diğerleriyle karşılaştırıldığında tartışmasız bir şekilde olumlu olduğunu söylemek mümkün.

Üstelik artık indirmek istediğiniz verileri belli kategorilere, tarih aralıklarına, JSON ya da HTML formalarına ve görsel çözünürlüklerine göre seçebiliyorsunuz. Dolayısıyla yapılan bu güncelleme sayesinde indirmek istediğiniz belli kapsamdaki verilerinizi daha kolay ve hızlı indirebiliyorsunuz. Bu arada yeni araçta indirilen görsellerin çözünürlüğünün yükseltildiğini de belirtelim.

Bu araçtaki tek sorunun Facebook'un veri taşınırlığından yoksun olması olduğunu söyleyebiliriz. Bilgileri İndirme Aracı aslında tüm verilerinizi alıp, başka bir sosyal ağa gidebilmenizi sağlamalı ancak veriler sadece arkadaşlarınızın isimlerinden oluşuyor. Yani linkler, kullanıcı adları ya da başka tanımlar bu verilere dahil değil. Aynı şekilde arkadaşlarınızın e-posta adreslerini ve telefon numaralarını indirmeniz de söz konusu değil.

Yapılan değişikliklerin sonuna gelirken, Facebook'un Avrupa Birliği Veri Koruma Yönergesi'ne uyum sağlamasının oldukça yerinde bir hamle olduğunu söyleyelim. Üstelik şirketin bu uyumu ABD, Kanada ve Avrupa gibi sadece belli konumlarda değil küçük değişikliklerle dahi olsa küresel olarak hayata geçirmek istemesi gerçekten olumlu bir adım. Yine de kullanıcıların, Facebook'un iş modelini değiştirmediğini hatırlamasında fayda var.  Dolayısıyla belli kısıtlamalar çerçevesinde dahi olsa Facebook'un ürünü hala kullanıcılar. Bu konuda sosyal ağ pazarındaki devasa tekeliyle sıklıkla gündeme gelen isim Facebook olabilir, ancak hemen hemen her uygulamada ürünün kullanıcılar olduğunu hatırlayarak adım atmak mühim.