Robotel, üç boyutlu yazıcılarla protez el üretmek için kitle fonlamasına açıldı

Sizlere 3 yıl önce tanıttığımız Robotel (Robohand) projesi, bu yıl içinde dernekleşerek 3 boyutlu yazıcılarla geliştirdiği protez el üretimini yeni bir boyuta taşıdı. Sosyal fayda odaklı girişim bir yandan çalışmalarını hızlandırırken bir yandan da başlattığı kitlesel fonlama kampanyasıyla protez el ihtiyacı olan herkesin yardımına koşmak istiyor.

Robotel'den bahsetmeden önce Enabling The Future'dan bahsetmekte fayda var. Zira Amerika merkezli bu girişim, 3 boyutlu yazıcılarla kişiye özel protez ürünler geliştirmek için yola çıkmış ve Robotel'e de esin kaynağı olmuş. Ekonomik ve kullanılabilir robot el uygulamalarının paylaşıldığı Enabling The Future platformu, Robotel'in de üst noktada bağlı olduğu küresel bir iyilik hareketini temsil ediyor.

Türkiye'de deneyim tasarımı çalışmaları yürüten 5 Dakika'nın başlattığı proje, ilk kez 2014'te ortaya çıkmıştı ve o biz de sizlere tanıtmıştık. O günden bu yana değişen şeyler ise gerçekten paylaşmaya değer.

Robotel Derneği kuruldu

5 Dakika'nın kurucularından Zeynep Karagöz, 2014'te başlatılan projenin bu yılın Mart ayında dernekleşme sürecini tamamladığını ifade ediyor ve hem gönüllülük çalışmalarında ve maddi destek toplama konusunda daha rahat ettiklerini ekliyor. Türkiye çapında duyuru, ihtiyaç sahiplerini belirleme, ölçü alımı, belgeleme, tasarım, 3 boyutlu baskı, montaj gibi aşamalarda ve projenin koordinasyonunda çalışan gönüllü ekipleri koordine eden Robotel, bugüne kadar 40'dan fazla robot el üretmeyi başarmış. Genç STK, 1500’den fazla gönüllü ve 200’den fazla 3 boyutlu yazıcı ile gelen taleplere destek olmaya devam ediyor.

Gerek ABS (Amniotic Band Syndrome - doğuştan itibaren çocukların gelişiminde özellikle uzuvları etkileyen bir hastalık) gerekse travma sonucu uzuv kayıplarını telafi etmek isteyen Robotel, şu anda Türkiye'nin her yerinden ihtiyaç sahibi kişilere ulaşarak onların hayatlarını değiştirmek için çalışıyor. Robotel Dernek Başkanı Zeynep Karagöz, protez el konusunun neden önemli olduğunu da şu sözlerle açıklıyor;

Dünyada protezlerin çoğunda hareket kabiliyeti özellikle el ve parmak protezlerinde ikinci planda kalmış durumda. Bunun yanı sıra mevcut protezler gelir seviyesi orta ve düşük olan ailelerin karşılayabileceği fiyatlardan çok yukarıda. Bu nedenlerle tüm dünyada çocuklarda protez takma süreci sıkıntılı. Çünkü çocukların gelişimiyle birlikte sık sık değiştirilme zorunluluğu ortaya çıkıyor. Dolayısıyla çoğu gelişimini tamamlayana kadar protezden yoksun kalıyor. Robot eller ise çok kullanışlı; çünkü hem ucuz hem fonksiyonel. Özellikle protez çağına gelene kadar çocuklara hayat kalitelerini büyük oranda yükseltecek bir çözüm sunuyor.

Robotel'e nasıl destek olabilirsiniz?

Robotel Derneği hali hazırda gönüllüler eliyle büyüyen ve güçlenen bir proje. Dolayısıyla duyuru, tespit belgeleme, ölçü alımı, tasarım, baskı, montaj gibi bir çok konuda i iş gücünü karşılamak için gönüllüllük formunu doldurabilirsiniz.

Bir diğer destek şansı ise Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı’nın açmış olduğu kitle fonlama platformu ideanest'de açmış olduğu kampanyaya katılmak. Yapacağınız finansal desteklerle Robotel'in 3 boyutlu yazıcı almasını ve robot ellerin ücretsiz olarak ihtiyaç sahibi kişilere ulaştırılmasını sağlayabilirsiniz.

Robotel projesi kâr amaçlı kullanılabilir mi?

Yukarıda da bahsettiğim gibi Robotel Türkiye Projesi kâr amacı gütmeyen bir oluşum ancak elbette herkes Robotel Derneği kadar naif düşünmüyor. Zeynep Karagöz, geçtiğimiz aylarda Robotel Derneği'nin ücretsiz olarak yaptığı işi kar amaçlı yapmak için kitlesel fonlama kampanyasıyla yola çıkan bir girişimin şikayet üzerine platformdan kaldırıldığını ifade ediyor ve bu noktaya itinayla eğiliyor;

Robotel çalışmalarında kullanılan ve farklı tasarımcılar tarafından açık kaynaklı yayımlanan modellerin ticari amaçlarla kullanılmaya teşebbüs edilmesi açık kaynak ve “creative commons lisansı” kavramlarını tekrar gündemimize taşıdı. Bir kitlesel fonlama platformunda açık kaynaklı bir modelin ticari amaçlı yayınlanması ile gelişen süreçte, proje sahiplerinin tasarımcılar tarafından uyarılmasını takiben Robotel Türkiye’nin de ikazı üzerine proje yayından kaldırıldı.

Boğaziçi Üniversitesi MIS Bölümü öğretim görevlisi ve avukat Burçak Ünsal, açık kaynak kavramını kısaca yazılımcısı veya tasarımcısı tarafından serbestçe kullanıma, bazı durumlarda dağıtıma ve değiştirilmeye de açılan yazılım veya obje tasarımı olarak tanımlıyor ve ekliyor;

Bir yazılım veya tasarımın açık kaynak olarak serbestçe kullanılabilmesi kullanım kısıtına tabi olmadığı anlamına gelmiyor. Açık kaynak yazılım veya tasarım çeşitli şartlara tabi olarak Creative Commons Lisansı çerçevesinde kullanılabiliyor. Bu kullanım şartlarının en başında tabii ki “ben yarattım, ben geliştirdim, ben yazdım” dememek, yazılımcısına, yaratıcısına atıfta bulunmak ve ticari amaçlarla kullanmamak geliyor. Yani bunu bir şirket “biz yarattık, biz geliştirdik ve şimdi şu kadardan satıyoruz” diyemez.

Bazı Creative Commons Lisans türlerinde temel eseri değiştirmek, uyarlamak da yasaklanabiliyor. Bu bakımdan açık kaynak kullanırken hem bunlarla ticari girişimde bulunmayı düşünenlerin, hem bu gibi girişimlere destek olacak kuluçka merkezlerinin ve hızlandırma programlarının, hem de potansiyel yatırımcıların ve destekçilerin bu hususlara çok dikkat etmek etmesi gerekmekte.

Özetle Robotel, aradan geçen 3 yıldır bu işin arkasındaki duruşunu korumayı başarmış ve dernek olarak daha emin adımlarla yoluna ilerliyor. 40 bin TL tutarındaki kitlesel fonlama hedefine ulaşması da Robotel'in başta Türkiye olmak üzere küresel bir çapta daha iyi işler yapmasını sağlayabilir. Detaylı bilgi almak için robotel.org adresini ziyaret edebilirsiniz.