Dünyanın en büyük otel rezervasyon sitelerinden Booking.com'un Türkiye'deki faaliyetlerinin durdurulması turizm sektöründe olduğu kadar internet sektöründe de ses getirdi. Priceline Group çatısı altındaki Booking.com, hem haksız rekabet ve hem de vergi ödememe konusunda eleştirilere maruz kalırken, diğer yanda küçük otel işletmecilerinin bu işten en çok etkilendiği ve sektörün büyük oyuncularının Booking.com davasında pay sahibi olduğu gündeme geldi. Biz de bu konuyu sektörün tecrübeli isimleriyle konuşmak ve konuyla ilgili yorumlarını almak istedik.
Sektör dinamiklerine haiz olan Tatil.com (Metglobal) Yönetici Direktörü Uğur Altun, Tatilgo.com (BookingWorld.com) Genel Müdürü Attila Mert, NeredeKal.com Pazarlama Müdürü Çağdaş Polat ve Otelz.com Kurucu Ortağı Orkun Tekin'den aldığımız yanıtlarla aydınlatmaya çalışalım.
Atilla Mert: Booking.com'un haksız rekabet yaptığına inanıyorum
"Booking.com un faaliyet gösterdiği özellikle e ticaretin online travel tarafında 2 önemli konuda haksız rekabete yol açtığını düşünüyorum. İlk olarak Vatandaşlarına yaptığı konaklama satışları ile üzerinden gelir ettiği ülkenin vergi kanunlarını ihlal ederek , gelirinin vergisini vermeyerek veya personel v.s yerel acente maliyetlerine girmeyerek, o ülkede vergi ödeyen , personel çalıştıran seyahat acentelerine karşı önemli maliyet üstünlüğü elde ettiği için haksız rekabete yol açıyor.
2. olarak da gelinen noktada yüksek satış potansiyelini kullanarak oteller üzerinde baskılar oluşturuyor ve gerek oda müsaitliği gerekse en iyi fiyat konularında ayrıcalıklı anlaşmalar yapıyor. Bu da yine pazarda yer almak isteyen acentelerin önünde önemli bir Haksız rekabet engeli olarak önümüze çıkıyor.
"Mutlaka bir uzlaşma yolu bulunacaktır"
"Booking.com sonuçta bir ticari kuruluş. Bu yönde atacağı tüm adımları ve alacağı kararları duygusal değil ticari sonuçları ile değerlendirecektir. Şu anda attığı ilk adımla zaten bunu gösterdi. Ticari olarak faaliyetlerini devam ettirmek adına, dava konusu olan “Türk Müşteriye ,Türkiye otellerinin pazarlanması “ konusunu bir tarafa bıraktı ama
Yine Türk müşteriye Yurtdışı otel satışını veya Uluslar arası alanda yabancı müşterinin Türkiye otellerini booking.com üzerinden satın almasına aynen devam ediyor. Yani Türkiye’den çıkması söz konusu değil. Mutlaka bir çözüm yolu bulup her şekilde bu pazarda faaliyetlerine devam edeceklerini düşünüyorum.
Bu kararın aslında hem Türk Seyahat acentelerinin elini güçlendireceğini , hem de otelcilerin üzerindeki Booking in fiyat ve oda müsaitliği baskısının azalmasına katkı sağlayarak uzun vadede daha uygun fiyatlarla tesislerini pazarlamalarına yol açacağını düşünüyorum. Ayrıca sektörde kısa vadede , bu nedenle doğacak açık sebebi ile online turizmle uğraşan yerli seyahat acenteler için yeni bir atağa kalkma fırsatı doğacaktır."
Uğur Altun: Fiyat baskısı yerel pazarı etkiliyor
"Bu konuya birkaç farklı açıdan bakmak gerekir. Çünkü otelci, lokaldeki turizm şirketleri ve misafir tarafından durum farklılık gösteriyor. Misafir tarafından bakıldığında haksız rekabet denebilecek bir durum bulunmuyor. Otelci tarafından bakıldığında ise haksız rekabet denebilecek bir durumdan bahsedebiliriz. Booking.com özellikle globaldeki satış gücünü kullanarak otelcilere, en iyi fiyatı almak için baskı yapabiliyor. Bu da haliyle otelcileri bazı noktalarda sıkıntıya düşürüyor. Asıl konuya gelip duruma Türk turizm şirketleri açısından bakacak olursak; az önce bahsettiğim en iyi fiyat baskısı ister istemez yerel pazarı etkiliyor. Ayrıca Booking.com'un çalıştığı otellerden hiçbir dönemde ve hiçbir durumda müsaitliğin kendilerine kapatılmaması hususunda garanti talep ettiğini biliyoruz. Yani diğer şirketlere ayrılan müsaitlik dolarken Booking.com satışlarını açık tutabiliyor. Bu işin bir de vergi boyutu var tabii ki. Ülkemizde bu sektörde faaliyet gösteren her şirket yasaya uygun şekilde tüm vergilerini öderken Booking.com'un böyle bir yükümlülüğü bulunmuyor."
"Booking.com sektörün teknolojik gelişimine katkı sağlayan bir unsur "
"Buna yanıt vermeden evvel şu an Booking.com Türkiye'den tamamen çıkmadığını söylemeliyim. Yalnızca tedbir kararı nedeniyle faaliyetlerine yurt içinde ara verdi. Bu durumun sektörü nasıl etkileyeceği sorusuna iki açıdan bakabiliriz. Booking.com global bir marka olduğu için teknolojik gelişmeleri daha yakından takip edip hızlı ve kolay bir şekilde hayata geçirebiliyor. Türkiye'de de Booking.com ile rekabet etmekte olan tüm şirketler bu gelişmeleri yakalamak adına çabalıyorlar. Yine bu şirketler teknolojik alt yapıya daha fazla yatırım yapıyor ve globalleşme yolunda adımlar atıyorlar. İnovasyon açısından bakıldığında Booking.com'un Türkiye'de sınırlanmış olması teknolojik gelişmeler konusunda sektörü olumsuz etkileyebilir. Ancak satış ve ürün gamı konusunda herhangi bir olumsuzluk söz konusu olmayacaktır. Ülkemizde Booking.com'un sattığı ürünleri satan pek çok şirket bulunmakta. Misafirler Booking.com'un eksikliğini hissetmeden diğer firmalardan satın alma gerçekleştirebilirler. Üstelik misafirler Booking.com'dan yaptıkları rezervasyonlarda karşılarında bir muhatap bulamazken, Türk turizm firmalarından yaptıkları rezervasyonlarda şirket ile kolayca iletişime geçebilirler."
Çağdaş Polat: Booking.com'un da TURSAB'a kayıtlı olması lazım
"Türkiye'de seyahat alanında sağlayıcı olarak bir hizmet vermek istiyorsanız muhatabınız Turizm Bakanlığı ve onun yetkilendirdiği TURSAB. Onu tanımadan iş yapamazsınız. Bir kaç örnekle konuyu açıklamak gerekirse: Türkiye'da pazarlama metinlerinde "en uygun fiyat", "en düşük fiyat garantisi" gibi ibareleri kullanamazsınız. Eğer seyahat hizmeti sağlayan bir kuruluşsanız web sayfanızda "TURSAB Seyahat Meleği" logosu bulunmak zorundadır. Booking.com TURSAB'a kayıtlı olmadığı için bunun gibi sınırlamalardan etkilenmiyor. Sonuç olarak bu kurallar geçmişte batan veya kullanıcısını mağdur eden şirketlerden halkı korumak için getirilmiş önlemler. Ayrıca Booking.com ülkemizde kazandığı kazancın vergisini ödemiyor ki bu konuya girersek konu Facebook'a, Google'a kadar uzar gider.
Burada Türkiye'nin neden Booking.com çıkaramadığını, o denli kaliteli hizmet veremediğini tartışabilirsiniz. Ancak bence girişimler özelinde tartışılması gereken; yönetmelik, kanun, yetkili kuruluş, oda, birlik gibi kurumların, yasal düzenlemelerin yarattığı bürokratik zorlukların dünya standartlarının gerisinde kalmasıyla Booking.com gibi değer yaratan daha pek çok kuruluşu kaybedebiliriz. Bizim iş yapılabilirliği de bir şekilde zorlaştırmayı değil, kolaylaştırabilecek adımları atmamız gerektiğini düşünüyorum. "
"Expedia'nın önünü açmak gerek"
"Olumsuz yönde tesis sahiplerini direkt etkileyecek. Cirolarının %80'ini yapan şehir otelleri, küçük tatil bölgesi otelleri ciddi kayıplar yaşayacaktır. Zaten turist sayısındaki daralma, siyasi olumsuzluklar çok ciddi şekilde sektörü etkilemişken, pek çok tesisin nakavt vuruşu haline gelebilir. Olumlu yönde ise yerel tur operatörlerini etkileyecektir.
Aslında bu tedbirden en çok etkilenecek küçük tesisler de Booking'ten en çok şikayetçi olanlardır. Çünkü artık çok yüksek komisyonlarla işletmeler zorlanıyordu. Burada aslında olabilecek en güzel şey, Booking.com'un çıkışını değil, Expedia'nın girişinin önünü açmaktır. Sonrasında zaten pazar kendini dengeye getirecektir."
Orkun Tekin: Booking.com'un haksız rekabet yaptığını düşünmüyoruz
Booking.com'un haksız rekabet yaptığını düşünmüyoruz. Ancak 1618 sayılı seyahat acentaları kanunu gereklilikleri de bilinen bir gerçek. Umarız bu kanunun günümüz şartlarına göre revize edilmesi yönündeki TÜRSAB'ın girişim ve çalışmaları sonuçsuz kalmaz ve bir an önce dünya standartlarında bir hukuki yapı çerçevesinde hep birlikte faaliyetlerimizi sürdürebiliriz.
Alınan karar sonucu işleme konulan uygulama gereği faaliyetin tamamen durdurulmasından ziyade , uzlaşıcı bir tavırla bu konunun karşılıklı adımlarla çözümlenmesi daha doğru sonuçlar yaratırdı. Ancak konu hukuki bir takdir durumunda olması sebebiyle de bekleyip , gelişmeleri hep birlikte takip edeceğiz. Booking.com gibi bir dev oyuncunun faal olmadığı bir sektörde hem ülke turizm ekonomisinin hem de rekabetin ve gelişim kalitesinin düşeceği yatsınamaz bir gerçek.
"Yerli oyuncuların teknoloji ve pazarlama yatırımlarını artırması gerek"
Booking.com Türkiye'den aslında çıkmadı , Türkiye'deki kullanıcılar yurtdışına, yurtdışındaki kullanıcılar ise Türkiye'ye halen rezervasyon yapabiliyor. Ancak bu durumun otel işletmecilerinin gelir tahminlerini kısa vadede yerli turist endeksinde ciddi oranda etkilediği gerçeği ise ortada.
Bu noktada tüm yerli turizm temsilcilerinin daha çok çalışması, teknoloji ve pazarlama yatırımlarını daha da artırması ve otellerin eksilen doluluk oranlarını karşılayacak hamleleri ivedi olarak hazırlanması gerekiyor ki otellerimizin bu sezondan en hafif yaralar ile kurtulmalarını sağlayabilelim ve gelecek senelerde tekrar bir büyümenin altyapısını el birliği ile oluşturabilelim.
Biz Booking.com ile aynı turizm modeli ile hizmet veren Türkiye'deki tek yerel ve lisanslı seyahat acentası olarak hızlı bir çalışma neticesinde pazarlama ve tanıtımını yaptığımız otel sayısını 6250'ye çıkardık ve sene sonunda bu rakamın 10.000 seviyelerine ulaşmasını hedefliyoruz. Reklam yatırımlarımızı ve ekip genişlememizi bu yeni gündem neticesinde yeniden planladık ve bu sene 1 milyon gece konaklamanın Türkiye otellerinde yapılmasını sağlayacak programımızı hazırladık.
Önümüzdeki aylardaki uzlaşma sağlanabilir
Mevcut durumu netleştirmek gerekirse; Booking.com'da şu anda Türkiye'deki kullanıcılar Türkiye'deki tesislere rezervasyon yapamıyor. Yurtdışındaki tesislere rezervasyon yapmak mümkün. Keza VPN gibi dolaylı seçeneklerle Booking.com'dan yerli otellerde 'gayri resmi' rezervasyon da yapılabiliyor. Dolayısıyla Booking.com'un Türkiye pazarıyla ilişkisinin tamamen bittiği söylenemez. Yine Priceline Group'un Türkiye gibi bir turizm pazarını kolayca gözden çıkaracağını da kabul etmek zor. Tahminimiz ve paylaşılan bazı bilgiler önümüzdeki dönemde Booking.com'un TURSAB ile bir uzlaşı sağlayacağı yönünde. Bu görüşmelere sektör liderlerinin etkisini ve yeni sistemde küçük işletmelerin eski duruma göre dezavantajlı olup olmayacağını ise bekleyip hep birlikte göreceğiz.
