UEFA'nın kullandığı futbol teknolojileri

Futbol, hiç şüphesiz dünya genelinde açık ara en popüler spor dalı. Zira paylaşılan veriler, yaklaşık 3.5 milyar insanın futbolu düzenli olarak takip ettiğini gösteriyor ve 200'den fazla ülkede 250 milyon kişi aktif olarak bu sporu oynuyor.

Böylesine sevilen bir spor dalının günümüzde artık yavaş yavaş geleneksel metodlardan sıyrıldığını ve teknolojik gelişmelerle her geçen gün çağımıza adapte olduğunu söylersek yanlış olmayacaktır. UEFA'nın (Union of European Football Associations), özellikle EURO 2024'te kullandığını açıkladığı teknolojiler de bunu kanıtlar nitelikte.

Gelin, bu teknolojilere hep birlikte göz atalım.

Video Yardımcı Hakem (VAR) Sistemi

Aslında son dönemde ülkemizde de fazlasıyla aşina olduğumuz VAR sistemi, 2019 yılında UEFA Şampiyonlar Ligi'nde kullanılmaya başlandı. O tarihten itibaren, erkekler ve kadınlar milli takımlarının yanı sıra UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi gibi diğer turnuvalarda da yaygınlaştı. EURO 2024'te ise her maçta bir VAR, iki yardımcı VAR (AVAR) ve üç video operatörü görev yaptı. Leipzig'deki uluslararası yayın merkezinde kurulan Futbol Teknolojileri Merkezi (FTECH Hub), dört ayrı Video Operasyon Odası (VOR) ile tüm maçlara hizmet verdi.

VAR'ın inceleme alanları ise golle, penaltı alanındaki olaylar, kırmızı kartlar gibi eylemleri içeriyor. VAR ekibi, yalnızca bariz hatalar için müdahale ediyor ve hakemin kararı nihai oluyor. Hakem, gerekirse saha kenarında inceleme yapabiliyor.

Bağlantılı Top Teknolojisi

EURO 2024'te kullanılan resmi Adidas maç topu, gerçek zamanlı veri iletebilen bağlantılı teknolojiye sahipti. Top verileri, yapay zeka ile oyuncu pozisyon bilgilerini birleştirerek Yarı Otomatik Ofsayt Teknolojisi’ne (SAOT) destek oldu. Bu kapsamda el ile oynama ve penaltı kararlarında daha hızlı çözümler sunuldu.

Yarı Otomatik Ofsayt Teknolojisi (SAOT)

2022 yılında UEFA Şampiyonlar Ligi’nde tanıtılan bu sistem, ofsayt kararlarının daha hızlı ve doğru şekilde alınmasını sağlıyor.

Nasıl Çalışır?

Stadyumlara kurulan 10 özel kamera, her oyuncunun 29 farklı vücut noktasını takip ediyor. Bağlantılı top teknolojisiyle entegre çalışan sistem, topa temas anını direkt olarak tespit edebiliyor.

Gol Çizgisi Teknolojisi (GLT)

Bu teknolojide her kale için 7 kamera kullanılıyor. Topun kale çizgisini geçip geçmediği, hakemlerin saatine gönderilen titreşim ve görsel sinyalle bir saniye içinde bildiriliyor. Bu sistemin, 2016’dan beri UEFA’nın üst düzey kulüp ve milli takım turnuvalarında kullanıldığını da belirtmek gerek.

Futbol Teknolojileri Merkezi (FTECH Hub)

Merkezin rolü, EURO 2024 turnuvasının teknolojik operasyonlarının merkezi olması. Çünkü VAR, SAOT, GLT ve diğer tüm veri toplama ve analiz süreçleri burada yönetildi. Toplanan tüm veriler, kalite kontrolünden geçirilerek analiz platformlarına dağıtıldı.

EURO 2024'te yapay zeka kullanımı

Yapay zeka, turnuvada oyuncu seçimlerinden biletleme süreçlerine kadar birçok alanda devreye girdi. Turnuva öncesinde yapay zeka teknolojisi, takımların kadro seçimlerinde, oyuncu performanslarını analiz etmek ve hangi oyuncuların turnuvaya en iyi şekilde hazırlanmış olduğunu belirlemek için kullanıldı. Ayrıca, taraftarlar için bilet alım süreçleri de yapay zeka destekli sistemlerle hızlandırıldı, böylece izleyicilerin deneyimi daha sorunsuz hale getirildi. Aynı zamanda takımların istatistikleri de yapay zeka ile analiz edildi.

UEFA İnovasyon Merkezi

Tüm bunların yanı sıra UEFA, yenilikçi çözümler geliştirmek için 2018 yılında UEFA inovasyon merkezini (UEFA innovation hub) kurarak, Avrupa futbolunun hızla değişen dinamiklerine ayak uydurmayı amaçladı. Bu merkez, sahada ve saha dışında karşılaşılan zorluklara yenilikçi yaklaşımlar sunuyor.

UEFA, startup’larla, akademik kurumlarla ve iş dünyasıyla kurduğu ortaklıklar sayesinde, kamu ve özel sektörün uzmanlıklarını bir araya getirerek, Avrupa futbolu ve topluma fayda sağlayacak yüksek etki yaratacak yenilikler geliştiriyor.

UEFA'nın inovasyon merkezi, Avrupa futbolunun geleceğini şekillendiren gücü tahmin etmek ve bu doğrultuda UEFA ve diğer paydaşların stratejik hedeflerine uyumlu inovasyonlar yapmalarını sağlamak için çalışıyor. 

Futbolda teknoloji kullanımı neden önemli?

Tüm bunlara baktığımızda futbol ve teknolojinin artık eskisinden daha entegre halde olduğunu görüyoruz. Futbolda teknoloji kullanımı, oyunun daha adil, hızlı ve doğru bir şekilde yönetilmesini sağlıyor. Hakem hatalarını en aza indirerek, oyuncuların ve takımların daha eşit şartlarda mücadele etmesine yardımcı oluyor. Ayrıca, izleyicilerin maçları daha derinlemesine analiz etmesini ve keyifle takip etmesini mümkün kılıyor.

Teknolojik yenilikler, sadece futbolun içinde değil, aynı zamanda taraftar deneyiminde de devrim yaratıyor. Bu nedenle, teknolojinin futboldaki rolü her geçen gün daha da önem kazanıyor ve sporun geleceğini şekillendiren en kritik unsurlardan biri haline geliyor.