NFT piyasasının yeni yıldızları: BRC-20 ve ERC-6551 protokolleri

Kripto piyasası son zamanlarda durgunluğunu sürdürse de; yakın zamanda BRC-20 ve ERC-6551 protokolleri piyasanın ilgisini üzerine çekmeyi başardı. Gelin BRC-20 ve ERC-6551 protokollerini yakından inceleyelim. 

BRC-20 nedir? 

Ethereum'un ERC-20 token standartından ilham alan BRC-20 token türü, NFT'leri Bitcoin ağına getiriyor. Bilmeyenler için öncelikle ERC-20 token standartından bahsetmekte fayda var. Non-fungible (değiştirilemez) Token'lar'ın aksine ERC-20, değiştirilebilir Tokenler için bir standart olarak konumlanıyor. ERC-20'nin her bir Token'ın, başka bir Token ile tür ve değer olarak tamamen aynı olmasını sağlayan bir özelliğe sahip olduğunu ekleyelim. 

Gelelim BRC20 tokenlarına... BRC-20, ilk olarak geçtiğimiz Mart ayında Domo isimli bir zincir üstü analisti tarafından üretildi. BRC-20, token üretimi, basımı (mint) ve transferi için JSON verilerinin Ordinals yazıtlarını (inscription) kullanıyor. Bununla beraber BRC-20'nin değiştirilebilir bir NFT koleksiyonu oluşturmak için kullanılabildiğini söyleyebiliriz. 

Henüz deneysel aşamada olan BRC-20, Casey Rodarmor tarafından geliştirilen Ordinals protokolünü kullanarak Bitcoin Ordinals NFT'lerinin ortaya çıkmasını sağlıyor. Ordinals protokolü sayesinde, Bitcoin'in en küçük birimi sats'lar birbirinden ayrılarak non-fungible hale gelirken, sats'a 4 MB'a kadar metin, görsel ve video gibi veriler eklenebiliyor. 

ERC-20 ve BRC-20 arasındaki farklar 

Ethereum'da pek çok merkeziyetsiz uygulamada (dApp) teminat olarak kullanılabilen ERC-20'lerin aksine BRC-20'ler basım ve transfer anlamında daha kısıtlı fonksiyonlara sahip. Aynı şekilde yeni bir token standartı olduğu için daha az kaynağa, geliştiriciye ve araca sahip. Ancak BRC-20'nin Bitcoin blok zinciri ile uyumlu olması, geliştiricilerin BRC-20'ye ilgi duymasını sağlayabilir. Geniş madenci tabanı ve Proof of Work (PoW) konsensüs mekanizması ile Bitcoin protokolünün sağladığı yüksek seviyede güvenlik ise BRC20'nin olumlu yanlarından biri. 

Sözleşme dağıtımında, herkes BRC-20 tokenlerını, token sözleşmesi tarafından belirlenen artışlarla ücretsiz olarak basabilir. Yine de ücretsiz basımlara (mint) ek olarak işlem ücretleri ödenmesi gerekeceğini belirtelim. Transfer ücretleri ise BRC-20'ye gösterilen ilginin artmasıyla beraber, ilerleyen dönemde yükseliş gösterebilir. 

BRC20 piyasa değeri ilk haftalarda yüzde 3441 arttı 

BRC20'nin 25 Nisanda 17.5 milyon dolar olan piyasa değeri yüzde 3441 artış göstererek 9 Mayıs'ta 619.7 milyon dolara ulaştı. Aynı dönemde ilk ve en büyük BRC-20 token'ı olan ORDI ise 434 milyon dolar piyasa değeri ile öne çıktı. ORDI fiyatları yüzde 2357 artışla 0,75 dolardan 18,43 dolara yükseldi. ORDI, 2 Nisan'dan bu yana yüzde 18.330 gibi etkileyici bir artış gösterdi. Bu yükselişin akabinde ORDI, Gate.io gibi merkezi borsalarda listelenmeye başladı.

Öne çıkan BRC20 tokenları arasında PEPE, MEME ve MOON yer almakta. BRC-20'nin piyasa değeri devasa yükselişin ardından konsolide oldu ve şu anda 444 milyon dolar seviyesinde seyretmekte. 

ERC-6551 nedir? 

Blok zincir tabanlı bir varlık sınıfı olan NFT'lerin dijital ya da fiziksel bir varlığın benzersizliğini ve sahipliğini tanımlamak için kullanıldığını sizlere aktarmıştık. NFT’ler genel olarak Ethereum blok zinciri üzerinde oluşturulan ERC-721 veya ERC-1155 token standartlarını kullanıyor.  Yeni token standartı ERC-6551 ise NFT'leri tam teşekküllü Ethereum hesaplarına dönüştürmenizi sağlıyor. 

7 Mayıs 2023 tarihinde Ethereum mainnet'inde yayınlanan ERC-6551, ERC-721'in yeteneklerini bir üst seviyeye çıkarıyor. ERC-6551, ERC-721 NFT'lerinin aynı zamanda akıllı sözleşme hesapları olarak çalışmasını sağlıyor. Böylece ERC-721 NFT'leri çok yönlü ve daha işlevsel bir hale geliyor. 

Şimdiye kadar ERC-721 tokenları birer aracı (agent) olarak hareket edemiyordu. Aynı şekilde ERC-721 tokenlarının diğer zincir üstü varlıkları sahiplenmesi mümkün değildi. ERC-6551 adresleri, hem mevcut ERC-721 sözleşmeleriyle uyumluluğunu sürdürüyor hem de her ERC-721 token'ına Ethereum hesabının tüm yeteneklerini sağlıyor. Böylece her iki problem de çözüme kavuşmuş oluyor. 

ERC-6551, bu işlemi, izinsiz bir kayıt defteri aracılığıyla gerçekleştirir. Her ERC-721 token'ı için token bağlı hesaplar olarak adlandırılan benzersiz akıllı sözleşme hesapları dağıtır. 

Bununla birlikte tek bir NFT'nin, ERC-6551 ile birden fazla token bağlı hesaba sahip olabileceğini belirtelim. Böyle bakıldığında bir NFT, birden fazla cüzdanı bünyesinde barındırabilecek. Yani ERC-6551 sayesinde bir Ethereum cüzdanı ile yaptığınız tüm işlemleri bir ERC-721 NFT'si ile yapabileceksiniz. Bu işlemlere, oyunlardaki Avatar'larınız dahil olmak üzere birçok NFT'yi saklamak ve ERC-20 token'larını alıp satmak da dahil. 

ERC-6551 sayesinde NFT'lerin birden fazla token bağlı hesaba sahip olması ve çoklu zincir (multi-chain) token bağlı hesabı desteklemesi, NFT alanında yeni pazarlama deneyimlerinin kapılarını aralıyor. Öte yandan tüm ERC-721 NFT'leri, ERC-6551 tarafından desteklense de, ERC-721 standardından önceki Ethereum NFT'leri ERC-6551 desteğine sahip değil. 

Son olarak ERC-6551'in sahiplik döngüsü veya dolandırıcı davranışlara yol açabileceği bazı güvenlik problemlerini de gündeme getirdiğini belirtelim. Yine de hem ERC-6551'in hem de BRC-20'nin NFT piyasasında önemli bir değişim yarattığını söylemek mümkün.