Okyanuslardaki plastik atığı temizlemek için çalışan teknoloji girişimleri

Dünyanın yüzde 71'ini okyanuslar kaplıyor. Yani dünyanın dörtte üçü sudan oluşuyor. Bu hemen hemen herkesin bildiği bir coğrafya bilgisi gibi görünse de her şey o kadar basit değil. Okyanuslar, insan kaynaklı karbondioksit (CO2) salımlarının önemli bölümünün atmosferden doğal yollarla uzaklaştırıyor. 

Bugün okyanuslar insan eliyle tehlike altında. Bugün okyanusların dibinde şişeler ve kapakları, kulak temizleyicileri, izmaritten oluşan 150 milyon ton plastik bulunuyor. Her yıl 5-13 milyon ton plastik dökülüyor. Bu da her yıl için 1 milyon kuş ve 100 bin memelinin ölümüne sebep oluyor. 

Balıktan daha çok plastiğe rastlanacak

Ne yazık ki 2050 yılında okyanuslarda balıktan daha çok plastiğe rastlanacağı tahmin ediliyor. Bu oldukça olası bir durum. Çünkü dünya genelinde plastik üretiminin başladığı 1950'li yıllarda 2 milyon ton olan plastik üretiliyordu. Tek kullanımlık ürünlerin tüketiminin artmasına paralel olarak 2017'de bu sayı 348 milyon tona çıktı. 2040'ta 2 katına çıkacağını tahmin ediyor.

Bu tablo içinde teknolojik gelişmeler de içinde yaşadığımız sorun hakkında çözüm arayışına girdi. Hollanda merkezli The Ocean Cleanup, Boyan Slat tarafından 2013'te kuruldu. Şimdiye kadar 35,4 milyon dolar yatırım alan şirket, okyanuslara büyük bir bariyer yerleştiriyor. Bunun amacı U şeklindeki okyanus akıntılarını izlemek. Böylece kıyıya doğru yüzen plastik atıklar toplanması sağlanıyor. Şirket, 2022'de 2 milyon kilo plastik topladığını açıkladı. 

Cleanhub, plastik toplama merkez ağlarını birbirine bağlıyor

Şimdiye kadar 4 milyon Euro yatırım alan Almanya merkezli Cleanhub, Ocak 2020'de Bosse Rothe, Joel Tasche ve Florin Dinga tarafından kuruldu. Cleanhub, şirketlerle özellikle Asya Kıtası'nda yer alan yerel plastik toplama merkez ağlarını birbirine bağlıyor.  Geri dönüştürülemeyen plastiğin toplanması ve güvenli bir şekilde işlenmesini sağlıyor. 

Geri dönüştürülemeyen plastik, dayanıklılığı iyi olan bu plastik türü olarak tanımlanıyor. Bu plastikler, oyuncaklarda, borularda ve ambalajlarda yer alıyor. Cleanhub tam da bu noktada devreye giriyor. Şirketin 11 milyon tondan fazla plastik atığı işleme kapasitesi bulunuyor. 

Okyanuslardaki plastik atıklarını temizleme konusunda mücadele veren bir diğer şirket Fransa merkezli Plastic Odyssey. Simon Bernard tarafından kurulan şirket, işlenmiş plastik atıklarından dizel yakıt üretiyor. 2020 yılında faaliyete geçen şirket, bir saat içinde 5 kiloluk işlenmiş plastik atıktan 3 litre dizel yakıt üretme kapasitesine sahip.

Tide, plastiği sürdürülebilir hammaddeye dönüştürüyor

Okyanusların daha temiz olması için çalışan İsviçre merkezli tide, okyanuslardan topladığı plastik atıklardan granüller, iplik ve filament üretiyor. Yani plastiği sürdürülebilir hammaddeye dönüştürüyor. 2019 yılında kurulan şirketin ürettiği hammadde kullanışlı ürünlerde yani saatten mobilyaya, giysiden tüketici elektroniği üretiminde kullanılıyor. Thomas Schori kurulan şirket, Maurice Lacroix, Tom Ford, Hugo Boss gibi markalarla çalışıyor. 

Limanları ve okyanusları temizleyen çöp toplama robotu

2019 yılında kurulan Clearbot, limanları ve okyanusları temizlemek için yapay zeka destekli bir çöp toplama robotu üretiyor. Hong Kong merkezli girişimin robotu bir kamera aracılığıyla çöpleri algılıyor, algıladığı çöplerin kıyıda toplanmasına yardımcı oluyor. Plastik atıkları ayrıştırmaya çalışan girişimin temeli kurucuları Sidhant Gupta ve Utkarsh Goel'in okul bitirme projesine dayanıyor. Şirket,  Haziran 2021'de drone üretmek için Razer ile birlikte çalışmaya başladığını duyurdu.

İngiltere merkezli Ichthion okyanusların sürdürülebilir olması adına çalışan girişimlerden biri. Imperial College London'ın laboratuvarlarında geliştirilen şirket, şimdiye kadar 2 milyon dolar yatırım aldı. Okyanusta yer alan plastik atıkları geri dönüştürmek için yola çıkan Ichthion, 2019 yılında faaliyete geçti. Şirketin amacı And bölgesi, Latin Amerika ve Asya'daki bölgesindeki plastik akışını azaltmak için çalışıyor. 

Plastik atıklardan su şişesi üretiyor

İngiltere merkezli bir diğer girişim, şimdiye kadar 2,9 milyon dolar alan Ocean Bottle. William Pearson ve Nick Doman tarafından kurulan şirket, isminden de anlaşıldığı gibi okyanuslardan topladığı plastik atıkları dönüştürerek su şişesi üretiyor. 2018 yılında kurulan Ocean Bottle, her bir su şişesi için 11,4 kilogram plastik atık kullanıyor. Şimdiye kadar okyanuslardan 8 milyon kilogramdan fazla plastik topladı. 

Sürdürülebilir ambalajlar üreten girişim: Notpla

2012 yılında kurulan girişim Notpla, sürdürülebilir ambalaj üretiyor. Yenilikçi bir malzeme olarak tanımlana bu ambalajlar deniz yosunundan ya da doğal ve biyolojik olarak parçalanabilen atıklardan elde ediliyor. Şimdiye kadar 16,4 milyon dolar yatırım alan Notpla, Rodrigo García González ve Pierre Paslier tarafından kuruldu. 

Hollanda merkezli Searious Business, yıllardır sürdürülebilirlik alanında çalışan girişimci Willemijn Peeters tarafından kuruldu. 2016 yılında kurulan şirket, plastik atıkları dönüştürüyor. Şimdiye kadar 4 milyon dolar yatırım alan şirket; mobilya, tüketici elektroniği ve gıda ambalajı için hammadde üretiyor.

Şirketler kadar STK'lar da bu konu üzerinde çalışıyor. ABD merkezli 5 Gryres Institute gibi kurumlar eğitim, bilim ve macera ile küresel plastik sorununu çözmek için çalışıyor. Kurum, birçok ülkede yasak olan özellikle kozmetik ürünlerde kullanılan mikro-boncuk kullanımını ABD'de yasaklatılmasını sağladı. Bu kapsamda Su Kanunu’nun imzalanmasını sağladı.

Yukarıda da anlatıldığı gibi bir nevi sünger görevi gören okyanuslar, dünyanın ekolojik dengesinin korunmasında kritik bir öneme sahip. Dolayısıyla bu alanda teknoloji üreten ve ürettikleri teknolojiyi okyanusların sürdürülebilir olması için kullanan girişimler ve girişimciler ön plana çıkıyor. 

Görsel Kaynak: Depositphotos