Bir banka kurmaya giden yol: Türkiye'de dijital bankacılık lisansı verilmeye başlanıyor

12 Mart 2021 tarihinde açıklanan Ekonomi Reform Paketi, tüm ülkeyi ilgilendiren detayları içerisinde barındırıyor. Finans alanında özellikle bankacılık sektörünü ilgilendiren detaylar da epey ön plana çıktı ve bu yazı da konu başlığını bu kısımdan aldı. Finansal sektörün kurumsal altyapısını geliştirmek amacıyla uygulanacak adımların alt bendinde yer alan bir madde, önemli bir yeniliği müjdeliyordu. Bu yenilik Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın hazırladığı kitapçıkta, "Dijital (Şubesiz) Bankacılık lisanslamalarına (uygulamalarına) imkan sağlanacaktır." cümlesiyle duyuruldu.

"Dijital Bankacılık lisanslamalarına imkan" ne anlama geliyor? 

Öncelikle bu karar bankacılık sektörü ve bankacılık kanunu açısından önemli. Bu bağlamda, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu'nda bazı değişiklikler ve düzenlemeler yapılması bekleniyor. Bankacılık lisansları, ülkelerin kolay kolay dağıttığı şeyler değil. Güvenin en üst düzeyde tutulduğu ve paranın bahsi geçen noktada, bankalara güven ülkemizde ise üst noktada. Yakın geçmişte krizlerden geçen ülkemiz bankacılık sektörü, bugün güçlü ve gerçekten pek çok dünya ülkesinden ileri bir seviyede bankacılık hizmeti sunuyor. 1999 yılında kurulan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, kendine düşen görevi yeniliklerle gösterdiği uyumla sağlıyor. Bugün uzaktan müşteri edinimi gibi konuların hayatımıza girmesi gibi, yakın gelecekte dağıtılmaya başlanacak olan dijital bankacılık lisansı da buna güzel bir örnek ve ülkemiz için olumlu bir gelişme olacak.

Dijital bankacılık lisansı, şubesiz olarak faaliyet olarak gösterecek uygulamalara dağıtılacak. Bu lisansı almak için, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenen kuralları karşılamak gerekecek. Konuya yakın kaynaklar aracılığıya basına yansıyan haberlere göre, gerekli teknolojik ve finansal şartların belirlenmesi adına BDDK Bilgi Sistemleri Uyum Daire ve BDDK Düzenleme Daire Başkanlıkları çalışmalarını sürdürüyor. Gerekli çalışmaların tamamlanmasıyla birlikte, kamuoyuna açık taslakların da yasalaşmadan yayınlanacağını tahmin ediyoruz. Türkiye'deki dijital bankacılık lisanslarının mevcut bankacılık lisanslarından farklı şartlar ve gereksinimlerde bulunacağı kesin. 

Yurt dışı örnekleri nasıl?

Dijital bankacılık lisansı verme konusunda Türkiye bir ilk olmayacak. Bu konuda çok erken adım atmamış olsak da, geç de kalmadığımızı söylemeliyim. Dünya çapında dijital bankacılık lisansı türü çıkaran, bu lisans türü ile başarılar elde eden pek çok banka olduğunu biliyoruz. Bu özellikle bireysel bankacılığı ciddi biçimde etkiliyor. Hemen aşağıda sizle dünya çapında öne çıkan birkaç ülke ve bu ülkeden örnekleri paylaşmak istiyorum.

İngiltere: İngiltere bu alanda ilk adımı atan ülkelerden birisiydi. Şu anda Bank of England altında bir "New Bank Start-up Unit" yer alıyor. Regülasyon bu alanda bir birim bile kurmuş durumda. Yeni banka girişimi kurmak isteyen girişimciler, web sitesi ve rehberler aracılığıyla çok iyi bilgilendiriliyor. Bankaların ön başvuru süreçlerinde, iş modellerini, üst düzey yöneticilerini, yönetim kurullarını, finans kaynaklarını, IT stratejilerini ve dışarıdan alım yapacağı işleri sunması gerekiyor. Bunun yanında sunacağı her türlü finansal hizmeti de bildirmesi gerekiyor. Ön başvuru sürecine müteakip, resmi başvuru süreci izleniyor. Kısacası İngiltere'de kafanıza göre bir başvuru yok, önce ön başvurunuz değerlendiriliyor ve regülasyon tarafından faaliyetleri yapıp yapamayacağınız sorgulanıyor. Ön başvurunuz olumlu olursa, sonrasında resmi başvuru imkanı yolu açılıyor. İngiltere için detayları buradan okuyabilirsiniz. 

Singapur: 2019 yılının Haziran ayında, The Monetary Authority of Singapore (MAS) dijital bankacılık lisansını duyurdu. Bu lisans türü, banka olmayan oyunculara sektörün açılmasını hedefliyordu. Singapur sürekli başvuru almak yerine, Haziran ayında duyurduğu lisans türü için son başvuru tarihi olarak 31 Aralık 2019'u belirlemişti. Lisans için adaylara altı aylık bir süreç verdi ve başvuruları kapattı. Başvuru dönemi sonrasında Singapur, Grab-Singtel konsorsiyumu, Sea firmalarına full dijital bankacılık lisansı, Ant Group ve Greenland Financial Holdings, Linklogis Hong Kong, Beijing Co-operative Equity Investment Fund Management'ın oluşturduğu konsorsiyuma ise Digital Wholesale Bank (DWB) adı altında olmak üzere toplamda dört adet lisans verdi. Singapur'un o dönem için yayınladığı kriterleri buradan okuyabilirsiniz.

Hong Kong: Bu alanda yine öncü adımlardan birisini atan Hong Kong, 2018 yılında revize edilmiş sanal bankacılık lisansı rehberini yayınlamıştı. Hong Kong Monetary Authority tarafından yayınlanan bu sanal bankacılık lisanslarına an itibariyle sekiz banka almaya hak kazandı. Aralarında Airstar, Ant Bank, Fusion Bank, Livi Bank, Mox, PAOB, WeLab ve ZA Bank gibi bankaların hepsi bugün aktif olarak faaliyette ve sanal bankacılık lisansı ile faaliyetlerini sürdürüyor. Hong Kong'un sanal bankacılık lisansı için yayınladığı kriterlere ise buradan göz atabilirsiniz.  

Türkiye'de kimler ilgi gösterir, kimler banka kuracak?

Yazının başında da belirttiğim gibi güven unsurunun kalıcılığı için bankacılık lisansı çok kolay alınabilir bir şey değil. Ama bu noktada dijital bankacılık lisanslarının daha kolay alınabilir bankacılık lisansları olmayacağını kesin olarak söyleyebilirim. Regülatör bu noktada değişkenlik gösteren alanlarda gerekliliklere çalışacak. Güçlü regülasyonumuz sayesinde, dijital bankaların da en az bankalar kadar güçlü rasyolara sahip olacağını ve çok iyi denetleneceğini şimdiden tahmin edebiliyorum.

Yeni oyuncular:

Yeni dijital bankacılık lisansına ilgi gösterecek banka dışında çok kurum olacak, bunun dışında elektronik para lisansı bulunan fintech girişimlerimizin de bir gözü yeni dijital bankacılık lisansında olacak. Telekom operatörleri ile birlikte büyük perakende zincirleri de lisansa göz atabilecek diğer büyük kuruluşlar arasında olabilir. Girişimlerin de dijital banka lisansı alma konusunda niyetlerinin olduğu konusunda duyumlar alıyoruz. Bunun yanında  bazı yerli fintech girişimlerimizin yurt dışında banka kurma konusunda lisans çalışmaları mevcuttu. Şimdi bu dijital banka lisansı ile bu girişimlerimiz de yerel pazara dönüş yapabilirler. 

Mevcut oyuncular:

Şu anda Türkiye'de akla gelen ve şubesiz olarak faaliyet gösteren belli başlı, Enpara (QNB Finansbank) ve CEPTETEB (Türk Ekonomi Bankası) gibi markalar bulunuyor. Ancak aslında bu markalar, mevcut bankaların lisanslarıyla, bankalarının kanatları altında faaliyet gösteriyor. Şimdi bu dijital bankacılık lisansıyla birlikte, bu markalar bir yol ayrımına gelebilir ve bankalar, bu markaları şirket olarak ayrıştırıp  dijital bankacılık lisansıyla, iştirakler olarak yola devam etme kararı alabilir. Bu kısım biraz tahmin, belki de hiçbir şey değiştirmeden yola devam edecekler. Ancak bazı bankaların bu girişimlerini ayrıştırıp, bir iştirak olarak ilerletme fikri kulağa çok da olanaksız gelmiyor, yorum sizin.

Yabancı oyuncular:

Yeni dijital bankacılık lisansını takip edecek bir yabancı oyuncular olacak. Yurtdışında faaliyet gösteren güçlü ve sermayesi kuvvetli, karlılığa geçmiş, yeni pazarlar arayan dijital bankalar ve bunların arkasında itici güç olarak yer alan VC'ler bulunuyor. Örneğin Revolut henüz geçenlerde 10 farklı Avrupa pazarında faaliyet göstermeye başlayacağını duyurdu. Yabancı bankaların, Türkiye'den dijital bankacılık lisansı olarak pazara girmesi mümkün olabilir. Bu bir yanda yabancı bir dijital bankanın belli bir sermaye getirmesi, Türkiye'de istihdam yaratması anlamına da geliyor. Dolayısıyla Türkiye'nin dijital bankacılık lisansını uluslararası çapta da tanıtması gerektiğine inanıyorum.

Şu anda BDDK'nın Aktif Kuruluşları'ı sıraladağı listede sırasıyla Mevduat Bankaları, Kalkınma ve Yatırım Bankaları, Katılım Bankaları ve TMSF Bünyesindeki Bankalar yer alıyor. Yakın gelecekte buraya bir de "Dijital Bankalar" sekmesi eklenecek gibi gözüküyor. Dijital bankacılık lisansı konusunda gelişmeler oldukça, sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz.