Corona virüs nedeniyle ülkelerin açıkladığı önlem paketleri

Mehmet Doğan, Kanada'da yaşayan küçük bir işletme sahibi... 28 Mart'ta attığı tweet'te Kanada'nın salgın yüzünden oluşan ekonomik zararı azaltmak için aldığı önlemlerle ilgili şöyle yorum yapyor: "Son 11 gündür kapalıyız. Bordroda 16 kişi var. Bunun yanında kira, ve faturalar var. Bizim durumumuzda olan milyonlarca şirket var Kanada’da. Bugün şöyle bir plan açıkladı. Hükümet, şirketim için çalışanların maaşının yüzde 75’ini ödeyeceğini, evde hasta olan ya da hasta bakan çalışanlarıma dört ay boyunca maaş bağlayacağını, şirkete 0 faizle 40 bin dolar kredi vereceğini ve bunun 10 binin hibe olabileceği. İşte plan böyle olunca, evde kalmamak için bir neden yok!"

Kanada, corona virüs nedeniyle ekonomide oluşan zararı azaltmak amacıyla finansal teşvik hazırlayan ülkelerden sadece biri. Bu kapsamda birçok ülke, şimdiye kadar toplamda trilyonlarca Euro değerinde önlem paketi hazırladı. Dünya genelinde corona virüs vaka sayısının 700 bine yaklaşması küresel ekonomi ve sağlık sistemi üzerindeki risklerin devam etmesine neden oluyor. Ramazan Sarıcı'ya göre tam da bu yüzden bütün ülkelerin öncelikli hedefi, sağlık sistemlerinin acil ihtiyaçlarını karşılamak. Sonrasında ise ekonomik faaliyetler nedeniyle zor duruma düşen şirketlere ve çalışanlara kaynak sağlamak. Ayrıca Sarıcı, krizin Haziran'dan sonra da devam etmesi halinde açıklanan paketlerin yetersiz kalacağını vurguluyor.

Hastanelere 3 milyar Euro harcanacak

Avrupa Birliği'nin en büyük ekonomisine sahip ve virüsten en çok etkilenen ülkelerden biri de Almanya. Burada salgının ekonomik etkisini azaltmak için Şansölye Angela Merkel başkanlığında Bakanlar Kurulu tarafından geçen hafta 750 milyar euro'luk teşvik paketine onay verildi. Bunun yanında 56 milyar Euro’luk ek bütçeyi onaylandı ve Almanya 2013'ten beri ilk defa borçlanmış oldu. Pakette öne çıkan başlıklar ise şöyle; 

• Hastanelere 3 milyar Euro üzerinde yardım paketi ayrıldı.
• Ev sahipleri corona virüs krizi nedeniyle kirasını ödeyemeyen kiracılara 1 Nisan tarihinden 30 Haziran tarihine kadar çıkış veremeyecek.
• Dükkan veya emlak sahipleri de kiracılarını bu süre zarfında çıkaramayacak. Süre gerekirse 30 Eylül’e kadar uzatılacak. Kira borcu baki kalacak. Ama ödeme süresi ertelenecek.
• Geliri düşen aileler çocuk parası yardımı alacak.
• Müzisyenler, oyuncular, sanatçılar, fotoğrafçılar, terapistler, serbest çalışanlar üç ay boyunca doğrudan 9 bin Euro ile 15 bin Euro arasında yardım alacak.

Dev teşvik paketi hazırlandı

Vaka sayısı bakımından Çin ve İtalya'yı geçen ABD'de, 2 trilyon dolarlık dev teşvik paketi hazırlandı. 833 sayfalık önlem paketinde öne çıkan başlıklar şöyle sıralanıyor;

• Hastanelere ve diğer sağlık hizmeti sağlayıcılarına, ekipman ve diğer ihtiyaçları için 126 milyar dolarlık destek verilecek.
• Küçük işletmelere, işçi çıkarmamaları şartıyla toplamda 377 milyar dolarlık yardım ve kredi imkanı sağlanacak.
• Salgından en çok etkilenen sektörlerin başında gelen havacılık sektörü için 25 milyar dolarlık yardım yapılacak. Ayrıca 25 milyar dolarlık kredi verilecek.
• Teşvik paketinin dörtte biri salgından etkilenen kentlerin yerel yönetimlerine ve büyük şirketlere ayrıldı. Bunun için 532 milyar dolar harcanacak.
• İşsizlere yapılan işsizlik sigortası ödemeleri, dört ay boyunca haftalık 600 dolar daha fazla olacak. Bunun için ise 260 milyar dolar ayrıldı.
• Kişilere 1200 dolara, evli çiftlere 2 bin 400 dolara kadar çek verilecek. Her bir çocuk için de ek 500 dolar ödenecek.

Hastalıktan en çok etkilenen ülkelerin başında

İtalya'da 21 Şubat'tan bu yana her gün artarak devam eden corona virüs salgını nedeniyle özellikle turizm ve sağlık sektörü çökme tehdidiyle karşı karşıya... Alınan karantina önlemlerine rağmen virüsten ölenlerin sayısı son 24 saatte 756 artarak 10 bin 779'a yükseldi. Ekonomisi en çok etkilenecek ülkelerin başında olan İtalya, bu etkiyi telafi etmek için 25 milyar Euro değerinde ekonomik önlem paketi açıkladı.Buna göre;

• Ulusal sağlık sisteminin ve sivil koruma departmanlarının güçlendirilmesi için 3,2 milyar euro ayıran yönetim, istihdam düzeylerinin ve gelirlerin korumasına ise 10,3 milyar Euro'luk ödenek çıkardı.
• 5,1 milyar euroluk kısım ise 340 milyar Euro'luk ek bir krediyi şirketlere ve hane halklarına sunacak.
• Vergi ödemeleri askıya alındı.
• İşletmeler ve çalışanlar için vergi teşvikleri sağlama amacıyla 1,6 milyar Euro’luk bir tutar kenarda tutuluyor.
• Bunlara ek olarak kamu idarelerine destek için ise 4,5 milyar Euro'su bulunuyor.

'Sürü bağışklığı' kazanılacağı beklentisi tartışma yaratmıştı

Corona virüs ile İngiltere Başbakan Boris Johnson, halk sağlığını ve virüsten etkilenen işletmeleri desteklemek için 30 milyar sterlinlik ekonomik önlem paketi açıkladı. Krizin başladığı ilk günlerde hükümetin aldığı önlemler tartışma yaratmıştı. Çünkü Johnson hükümeti salgının kaçınılmaz boyuta ulaştığını ve hastalığın yavaşlatılarak kontrollü şekilde yayılması gerektiğini savunuyordu. Buna göre nüfusun büyük bölümünün virüsten etkilenmesiyle ‘sürü bağışıklığı’ kazanacak ve bu sayede sağlık sisteminin kapasitesini zorlamadan riskli grupların daha etkili bir şekilde korunacağı öngörülüyordu. (Hükümetin açıkladığı en kötü senaryoya göre 66 milyonluk İngiltere nüfusunun yüzde 80’i virüs kapacak ve öldürücülük oranı yüzde 1 bile olsa 500 binden fazla insan ölmesi muhtemel.) Alınan önlem paketinin öne çıkan başlıkları şöyle;

• İşe gidemeyen çalışanların en az üç ay süreyle maaşlarının yüzde 80'inin devlet tarafından ödenecek.
• Serbest çalışanlara her ay, son üç yıldaki kârlarının ortalamasının yüzde 80'ı oranında ödeme yapılacak.
• Merkez Bankası, 200 milyar sterlinlik devlet ve şirket tahvili alacak.

Elektrik, gaz ve kira ödemeleri askıya alınacak

Geçen hafta girişimlere ekonomik olarak destek olmayı hedefleyen Fransa hükümeti, corona virüs salgını nedeniyle zor durumda olan girişimler için 4,3 milyar dolarlık destek programı başlattığını duyurmuştuk.İşletmelerin ve çalışanların artan sağlık kriziyle başa çıkmasına yardımcı olmak için 45 milyar Euro'luk  bir önlem paketi hazırlandığı açıklandı.  Ayrıca şirketlerin elektrik, gaz ve kira ödemelerinin askıya alınacağı duyuruldu.

Ülke tarihinin en büyük ekonomik yardım paketi

İspanya hükümeti corona virüsün ekonomiye verdiği hasarı telafi etmek için 200 milyar Euro büyüklüğünde  önlem paketi açıkladı. Ülke tarihindeki 'en büyük ekonomik yardım paketi' olarak tanımladığı paranın 117 milyar Euro'luk kısmı kamuya ayrıldı. Kalan kısım ise özel sektöre kullandıracak. 

Ekonomisinin ilk çeyrekte yüzde 13 daralması öngörülüyor 

Corona virüs ilk defa Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıktı, hızla dünyaya yayılarak binlerce kişinin ölmesine neden oldu. Bu sebeple ülkenin ekonomisinin bu yılın ilk çeyreğinde yıllık bazda yüzde 13 seviyesinde daralma göstereceği öngörülüyor. Bunun etkilerini azaltmak ve salgınla mücadele etmek için 15,9 milyar dolar ayırdığını açıkladı. Buna göre;

• Çin Merkez Bankası gösterge kredi faiz oranı da dahil bir dizi faiz indirimine gitti.
• Pekin bankalara Corona virüsten etkilenen şirketler için ucuz kredi ve ödeme kolaylığı sağlaması konusunda da çağrı yaptı.

Öncelik sağlık sistemi...

Çin'den sonra virüsün en çok yayıldığı ülke olan ülkesi Güney Kore salgının ekonomik etkisini azaltmak için 9,8 milyar dolarlık destek paketi açıkladı. Para öncelikle sağlık sistemi olmak üzere, çocuk bakımı, açık hava pazarları gibi alanlara para aktarılacak. 

100 milyar liralık önlem paketi açıklandı

Dün açıklanan rakamlara göre Türkiye'de vaka sayısı 9 bin 217 kişiye yükselirken toplam ölen kişi sayısı ise 131 olarak kayıtlara geçti. Salgının olası ekonomik etkilerini azaltmak ve zararı karşılamak için 'Ekonomik İstikrar Kalkanı' adını verilen 100 milyar lira (14, 3 milyar Euro) değerinde paket açıklandı. Pakette yer alan önlemlere göre;

• Perakende, AVM, otomotiv, lojistik gibi sektörlerin muhtasar, KDV, SGK primleri altışar ay ertelendi.
• Nakit akışı bozulan firmaların bankalara olan borçları üç ay ertelendi. Konaklama vergisi Kasım ayına kadar ötelenecek.
• İç havayolu taşımacılığında ise üç ay süreyle KDV oranı yüzde 18'den yüzde 1'e indirildi.
• En düşük emekli maaşını 1.500 liraya yükseltildi ve emeklilerin bayram ikramiyesini Nisan ayı başında ödenecek. 

Peki teknoloji dünyası?

Ekonomik önlemler kapsamında teknoloji şirketleri için net bir karar çıkmadı. Bu birçok kişi tarafından eleştirilmiş olsa da Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, teknopark şirketleri ile Ar-ge merkezleri muafiyet ve teşviklerden 2020 Yılı Nisan ayı sonuna kadar faydalanmaya devam edeceğini duyurdu.