İş yaşamından sosyal hayata, her alanda hayatın vazgeçilmez parçası olan ve günümüzün en temel ihtiyacı haline gelen internetin 50. yılını kutluyoruz. İnternetin icadı için ilk ve en önemli adım 50 yıl önce atıldı. soluk soluğa geçen bu yarım yüzyılda olanlar üzerinde kısa bir ufuk turu atalım.
Soğuk savaşın iliklerde hissedildiği yıllarda, Ruslar'ın uzay fâtihi Sputnik uzaya çıkmış ve dünyanın etrafında turlarken geceleri çıplak gözle bile parlaklığı seçiliyordu. İlk yapay uydunun uzaya gönderilmesi, ABD için psikolojik boyutunun yanı sıra, iletişimin geleceği konusunda da önemli bir anlam taşıyordu. Amerika hükümeti, bilgisayarların iletişim kurmasına ve kaynakları paylaşmasına izin verecek bir ağa ihtiyaç olduğunu fark etti ve çalışmalarını ivedilikle başlattı.
Üniversitelerle birlikte kolları sıvadılar
İnternetin temelini Amerika Savunma Bakanlığı ve bazı Amerikan üniversiteleri tarafından başlatılan bir proje oluşturuyor. Bununla birlikte internetin “romantik” bir hikâyesi de var. Parlak bir matematik mühendisliği öğrencisi Vinton Cerf, doğuştan işitme ve konuşma engelli Sigrid adlı genç kıza âşık olur. Vinton, Sigrid’in diğer insanlarla iletişim kurması için girişimde bulunmak istiyor, aynı zamanda bilgisayar üzerine çalışmalar yapmaya devam ediyordu. Aynı yıllarda savunma amaçlı projelere büyük harcamalar yapılıyordu. Bunlardan biri de savunmasını birbirine bağlı bilgisayarlarla kurulacak iletişimle koordineli bir biçimde sağlamak için geliştirilen ARPANET (Advanced Research Projects Authority Net) adı verilen projeydi.
Sadece askeri amaçla kullanılan bu sistemi kendine ilham olarak aldı ve insanlarla iletişim kurmak için yaymaya başlayan Cerf, 1973-1978 yılları arasında TCP/IP protokolünün geliştirilme sürecinde yer aldı. Ardından mail, web, html vs. gibi birçok yenilik ve teknolojinin geliştirilmesinde önemli roller oynadı. İnternet üzerine yaptığı çalışmalar sayesinde “İnternet Dünyasının Başkanı” ödülüne layık görülen Vinton Cerf, bugün “internetin mucidi” olarak anılıyor.
Tam bir "nereden nereye" hikayesi
İlk ARPANET dört işlemciden oluşuyordu. Bu işlemciler Ucla, Santa Barbara, Utah Üniversitesi ve Stanford Araştırma Üniversitesi’ne yerleştirildi. ARPANET üzerinden ilk ileti gönderimi 50 yıl önce 29 Ekim 1969’da iki sunucu arasında gerçekleştirildi. Login yazısı bir sunucudan diğerine gönderilmeye çalışıldığında “l”, “o” ve “g” harfleri iletildikten sonra sunucu durdu ve bir saatlik çalışmanın ardından diğer harflerin iletimi gerçekleşti.
ARPANET’in kullandığı 1822 paket alışveriş protokolünün aynı sunucu üzerinde çalışan farklı uygulamalar arasında karışıklığa yol açması üzerine ağ denetim yazılımı kullanıldı. Bu sayede üst düzey iletişim protokolleri oluştu. Bu girişim, OSI modeline aktarılan bir kavram olan protokol katmanlarının ilk örneği oldu.
1971’de ağ uygulamaları ile ilk e-posta gönderildi. Bu e-posta ARPANET’in trafiğinin yüzde 75’ini kapsadı. 1973’te teknik ayrıntılar tamamlandı ve ARPANET üzerinden dosya aktarımı başladı. 1978’de Gary Thuerk, ilk istenmeyen e-postayı (spam) ARPANET’in 400 kullanıcısına gönderdi.
1983’te ARPANET’e bağlı olan her makineye İletişim Kontrol Protokolü (TCP/IP) kullanma zorunluluğu getirildi. İnternetin mucidi sayılan Vinton Cerf, TCP/IP protokolünün geliştirilme sürecinde yer aldı.
1984'te Dr. Jon Postel, makalelerinde .com, .org, .gov, .edu, and .mil fikrinden bahsetti. 1985’te TCP/IP’nin bütün NSFNET programı için zorunlu hale getirilmesine karar verilmesinden bir yıl sonra Steve Wolff, yerel alan ağına (LAN) bağlanan geniş alan ağına (WAN) duyulan ihtiyacın öncelikli olduğuna karar verdi. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk büyük çevrimiçi servis sağlayıcı olan CompuServe yanlışlıkla Grafik Değiştirme Biçimi (GIF) görüntüsünü dağıttı. 1992’de Araştırma ve Eğitim Ağı Kurumu CREN, World Wide Web'i (WWW) tanıttı.
1993'te, NCSA ve Illinois Üniversitesi, World Wibe Web için Mosaic for X isimli arayüzü geliştirdi. Marc Andreessen, internet tarihi açısından çok ileri bir gelişme olarak görülen bu girişimin ardından Netscape’i kurdu ve SSL olarak kısaltılan ve önemli dosyaları şifreleyip saklayan güvenli soket katmanı hayatımıza girdi.
1994’te Pizza Hut, web sitesi üzerinden sipariş aldı. 1995’te Pierre Omidyar, sonradan eBay olan AuctionWeb sitesini kurdu. 1995’te hükümet ve eğitim kurumlarının kullandığı alan adlarının dışındaki alan adları için ücret alınmaya başlandı.
1996’da ilk e-posta programı olan Hotmail kullanılır hale geldi. Wi-Fi, kablosuz internet 1999’da standart hale geldi. 2004’te Google 1 GB’lık hafıza sunan Gmail’in kullanılmaya başlanacağını duyurduğunda insanlar bunun 1 Nisan Şakası olduğunu düşündü.
Dünya çapında mobil data verisi ilk kez 2009 yılında 1.000.000 GB’ı geçti. 2005’te, bugün en çok ziyaret edilen sosyal ağ olan Youtube’a ilk video yüklendi. 2007’de dokunmatik telefonlar hayatımıza girdi ve internet cep telefonlarını daha kullanışlı hale getirdi. 2012’de birçok web sitesi, İnternet Servis Sağlayıcı (ISS'ler) ve ağ donanımı üreticileri, kalıcı olarak İnternet Protokolü v6'yı (IPv6) açtı.
Önümüzdeki 50 yıl içinde 5G ve optik fiber ile hızların artacağı ve milyarlarca ağ bağlantılı cihazın olacağı öngörülüyor. Dünya coğrafyasında internetin dokunmadığı tek bir metrekare bile kalmayana dek...
Kapatıldığında, modern internetin babalarından Vinton Cerf, "ARPANET’e Ağıt" adında şu şiiri yazdı:
O ilkti ve ilk olduğu için de en iyisiydi
Ama şimdi onu sonsuz istirahatine uğurluyoruz
Gelin benimle bir anlığına mola verin
Biraz gözyaşı dökün bir veda türküsüyle
Aşk için ve yıllar yılı süren vefalı hizmet için,
tamamlanmış bu kutsal vazife için ağlıyorum
Kadim dostum, şimdi paketini bırak ve huzur içinde uyu
