Başbakanlık Hazine Müşteşarlığı, 15 Şubat 2013 tarihinde faaliyete alınan Bireysel Katılım Sermayesi Sistemi (BKS) ve Melek Yatırımcı Ağları hakkında 2017 ikinci çeyrek raporunu yayımladı. Raporda BKS sistemine dahil olan melek yatırımcılar hakkında detaylı ve önemli bilgiler var.
BKS lisanslı yatırımcı sayısı 424 oldu
Paylaşılan istatistiksel verilere göre ikinci çeyrek sonu itibarıyla BKS lisansı alan toplam melek yatırımcı sayısı 424. Hazine Müşteşarlığı, ilk iki yılda ciddi bir katılım olduğunu ve bu lisansların 155'inin 2013'te, 120'sinin 2014'te alındığını paylaşıyor. Sonraki iki yılda ise sırasıyla 69 ve 68 BKS lisansı verilmiş. Bu yılın ilk yarısında lisans alan yatırımcı sayısı ise sadece 12.
İstanbul: Lisanslı melek yatırımcıların başkenti
Melek yatırımcıların en çok İstanbul'da bulunduğu herkesçe malum. Hazine Müşteşarlığı, bu durumu rakamlara döküyor ve lisans başvurularının yüzde 84'ünün Marmara Bölgesi'nden yüzde 79'unun ise sadece İstanbul'dan yapıldığını paylaşıyor.
İstanbul'dan sonra gelen iller Ankara (yüzde 8), İzmir (yüzde 4), Bursa (yüzde 3) ve Kocaeli (yüzde 1) şeklinde sıralanıyor. Diğer 76 şehrimiz ise sadece yüzde 5 pay alıyor. Bu dağılıma nazaran yatırım başvuruları sadece iki ilde toplanıyor; başvuruların yüzde 93'ü İstanbul'dan, yüzde 7'si ise Ankara'dan.
![]()
29 girişime toplam 7,9 milyon TL
29 girişime toplam 7,9 milyon TLBaşbakanlık Hazine Müşteşarlığı'nın rakamlarına göre şimdiye dek başarıyla sonuçlanan yatırım anlaşması sayısı 22. Bu 22 girişime yapılan yatırım sayısıysa 6 milyon TL. İşlemleri devam eden 7 yatırım başvurusunun kabul edilmesi halnde de 1,83 milyon TL'lik bir yatırım daha gerçekleşmiş olacak. Yani lisanslı yatırımcılar toplamda 29 girişim 7,9 milyon TL yatırım yapmış olacak.
Yatırımlar ilk iki çeyrekte düşüşte - mi?
Yatırımların yıllara göre dağılımına bakıldığında ise 2013 yılında 1,54 milyon TL, 2014'te 1,65 milyon TL, 2015'te 2,63 milyon TL yatırım yapıldığını görüyoruz. 2016 yılında 1,15 milyon TL'ye düşen toplam yatırım tutarı bu yılın ilk çeyreği için sadece 280 bin TL olarak veriliyor ama bu yatırım tutarlarının toplam 7,2 milyon TL yaptığını paylaşmadan geçmeyelim. Yani Hazine Müşteşarlığı, tüm yatırım başvurularının 700 bin TL'lik kısmı konusunda bilgi vermiyor. Dolayısıyla yatırımların bu yılın ikinci çeyreğinde en düşük seviyeye inip inmediğini netleştiremiyoruz.
Lisanssız yatırımcılar ikinci çeyrekte uçuşa geçti
Rapora göre lisanssız bireysel katılım sermayedarları 2016 yılında 1,6 milyon doların biraz üzerinde bir yatırım yapmış. Bu yatırımcılar yılın ilk çeyreğinde 120 bin TL seviyesinde yatırım yaparken yatırım tutarı ikinci çeyrekte 1,2 milyon TL'ye çıkmış. Yani bu yılın ilk yarısında toplam toplam 1,32 milyon TL yatırım yapılmış ki bu tutar geçen yılın tamamında yapılan yatırım tutarına yaklaşıyor.
Yatırım alanların yüzde 93'ü mikro işletme
Müsteşarlık yatırım alan şirketlerin yüzde 93'ünün mikro işletme (10'dan az çalışan), yüzde 7'sinin de küçük işletme (50'den az çalışan) olduğu bilgisini de veriyor. Yine ortak sayısına bakıldığında yatırım yapılan şirketlerin neredeyse yarısı (yüzde 48'i) 5'ten az ortağa sahip. Şirketlerin yüzde 21'i 5-10 arasında, yüzde 31'i ise 10'dan fazla ortağa sahip.
Yatırımların yüzde 21'i e-ticarete
Rapora göre yatırım başvurularının sektörlere göre dağılımı aşağıdaki şekilde ama bu dağılımın anlaşma sayısına göre mi yoksa yatırım tutarına göre mi yapıldığı net değil.
- % 52 - Yazılım ve uygulama geliştirme
- % 21 - E-ticaret
- % 14 - Veri tabanı faaliyetleri
- % 7 - Kanalizasyon, çöp ve atıkların toplanması vb.
- % 3 - B.Y.S. elektrikli makine ve cihazların imalatı
- % 3 - Bilimsel Ar-Ge faaliyetleri
Raporda yapılan yatırımların yatırımcıların niteliğine göre dağılımı ise şöyle veriliyor;
- % 57 - Profesyonel beyaz yakalı
- % 32 - Girişimci
- % 11 - Serbest meslek sahibi
Yatırımların yüzde 61'i sabit giderlere
Bu seviyedeki yatırımların çoğunlukla sabit giderler için harcanacağını tahmin etmek zor değil. Elimizdeki rapor da bu tahminleri doğruluyor ve harcamaların yüzde 61'inin sabit giderlere, yüzde 10'unun operasyonel giderlere gideceği paylaşılıyor. Stoklar yüzde 13, diğer harcamalar ise yüzde 16 oranında pay alıyor.
Girişimcilerin gelir beklentisi
Yatırım alan girişimcilerin 3 yıllık ortalama gelir beklentisine bakıldığında ise ilk yıl için ortalama 88 bin TL zarar eden girişimlerin 2. yıl ortalama 131 bin TL, 3. yıl ise ortalama 336 bin TL gelir beklediği paylaşılıyor.
Melek yatırım ağlarına başvurular
Rapora göre akredite edilmiş melek yatırımcı ağlarında lisansı olmadan faaliyet gösteren 402 melek yatırımcı bulunuyor. 13 melek yatırımcı ağı tarafından değerlendirmeye alınan girişimlerin dağılımı ise aylara göre şöyle değişiyor.
Dikkat çeken diğer bilgiler
Raporun diğer önemli çıktıları ise şu şekilde;
- Nitelik bakımından lisans alan yatırımcıların yüzde 38'i servet sahibi, yüzde 33'ü tecrübeli, yüzde 29'u da yüksek gelire sahip olarak tanımlanıyor. (Müsteşarlık maalesef bu nitelik tanımlarının açıklamasını yapmıyor.)
- Lisans alan yatırımcıların 2'si ilköğretim, 10'u lise, 180'i lisans, 186 yüksek lisans, 34'ü de doktora seviyesinde eğitime sahip.
- Lisans alan yatırımcıların yüzde 45'i işletme, ekonomi, hukuk gibi sosyal bilimler, yüzde 44'ü ise matematik, mühendislik gibi sayısal bilimler alanında meslek sahibi. Diğer alanlardan gelenler ise yüzde 11'lik pay alıyor.
- 30 yaşından küçük lisanslı yatırımcı sayısı 6. 65 yaşını geçen lisanslı yatırımcıların sayısıysa 12.
- 30-35 yaşları arasında 24, 35-40 yaşları arasında ise 70 lisanslı yatırımcı bulunuyor. En çok yatırımcının olduğu yaş aralığı ise 40-45 yaş aralığı (106 yatırımcı).
- Yapılan ankete göre yatırımcılar BKS lisansı almalarındaki en büyük nedenin büyüme potansiyeli ve yüksek getiri (%43) olduğunu söylüyor.
- Yatırımcıların 196'sı BKS lisansı almalarında vergi avantajının etkili ve çok etkili olduğunu söylüyor. 37 yatırımcı ise vergi avantajının az etkili olduğunu veya etkili olmadığı paylaşıyor.
