2011'den beri reklam teknolojisi sektöründe olan konuk yazarımız Ahmet ARSLAN, şu an blockchain tabanlı bir proje üzerinde çalışıyor.
Kripto para birimleriyle ilgili okuduğumuz haberlerin sayısı her geçen gün artıyor, bunun birden çok sebebi olmakla birlikte, en önemli sebep olarak blockchain tabanlı projelerin başarılı fon toplama (ICO - Initial Coin Offering) kampanyalarını göstermek yanlış olmaz diye düşünüyorum.
Geçen ay, Firefox’un kurucu ortağı ve JavaScript’in yaratıcısı Brendan Eich’ın Ethereum tabanlı Basic Attention Token (BAT) projesi, 30 saniyeden kısa bir sürede 36 milyon dolar fon topladı.
Basic Attention Token, şimdilik (yine Brendan Eich tarafından kurulan) Brave adlı tarayıcıda çalışıyor. Brave, kullanıcı deneyimini bozan, batarya ve data paketini tüketen tüm reklamları engelliyor.
Brave kullanıcıları reklam görmeyi kabul ederlerse, daha az sayıda, kullanıcı deneyimini bozmayacak reklamlar görerek BAT kazanıyorlar. İlk bakışta “reklam izle para kazan” şirketlerini anımsatan bu proje blockchain tabanlı olması ve kurucu ekibin geçmişi ile birleşince ortaya çok başarılı bir ICO sonucu çıkmış oldu.
1 Ethereum = 6400 BAT şeklinde belirlenen ICO fiyatından, 31 Mayıs günü yatırım yapan bir kişi bugün (30 Haziran) itibariyle parasını yaklaşık *5 kat artırdı. (31 Mayıs günü, 1 Ethereum 220 Dolar olarak hesaplandığında.)
Peki nedir bu ICO?
Blockchain tabanlı projeler, yol haritalarını hayata geçirebilmek için bireysel yatırımcılardan kripto paralar ile (genelde BTC ve ETH ile) fon toplayarak asetlerini halka satıyorlar. Bu sürece halka arza (Initial Public Offering -IPO-) benzediğinden Initical Coin Offering (ICO) deniliyor.
Örneğin; 1 Milyon Adet WebrazziCoin (WBZ) yapıyoruz ve 1.000 WBZ = 1 ETH diyerek, toplamda 1.000 ETH hedefi olan bir ICO başlatıyoruz.
ICO’ya katılan kişilere gönderdikleri ETH tutarında WBZ token’larını gönderiyoruz. Bu adımla ICO tamamlanmış oluyor.
Yatırımcıların ICO’lara rağbet göstermesinin en büyük sebebi kısa vadede paralarını birkaç kat artırmak, bununla beraber, ICO’yu düzenleyenler, yatırımcılarına özel fırsatlar sunuyorlar (Örneğin: WBZ sahibi olan kullanıcılara Webrazzi Store’da %20 indirim vermek gibi..).
Geçmişte yapılan bazı ICO’ların mevcut durumlarını yukarıdaki tabloda görebilirsiniz. (Kaynak: IcoStats.com)
Bu noktada belirtmekte fayda görüyorum, ICO’ya katılarak aldığınız token’lar, IPO’larda alınan hisselerle aynı özelliklere sahip değiller. Hisse senedi size temettü ödeyebilir fakat bir token’dan kar elde edebilmenin tek yolu onu doğru zamanda elinizden çıkarmaktır.
Kripto para ekosistemi ne kadar büyük?
Özellikle Ethereum, Litecoin, Ripple gibi platformların ortaya çıkması ile işlem gören Bitcoin’lerin pazar payı %50’nin altına düştü. Bununla birlikte aracı kurumların sayısındaki artış ve bu aracı kurumların yeni çıkan kripto paraları hızla işleme açması pazardaki büyümeyi olumlu yönde destekledi. Geçtiğimiz yılın sonu itibariyle 18 milyar Dolar olan kripto para ekosisteminin Haziran 2017 ile birlikte 5 kattan fazla büyüyerek 110 milyar Dolar seviyesine yükseldi.
Ülkemizde ise kripto para sektörü henüz emekleme aşamasında olmakla birlikte Bitcointalk.org üzerindeki Türkçe Forum gayet aktif olarak kullanılıyor, diğer taraftan Telegram ve Slack üzerindeki kripto para projelerine ait kanallarda oldukça fazla sayıda Türk görmek mümkün. Ayrıca Türkiye’de kurulmuş olan şirketlerden Türk Lirası karşılığında Bitcoin alıp bu coinleri aracı kurumlarda altcoinleri satın almak için kullanabiliyorsunuz.
Devletimizin kripto para sektörü için ne düşündüğü ise pek net değil. Şöyle ki SPK 2016 Aralık ayında bir rapor yayınladı, bu raporda BDDK’nın 2013 yılındaki basın bildirisine yer verilmiş. Daha güncel bir bilgi olmadığından, geleceğe dönük bir fikir beyan etmek için 2013 yılında yapılan bu bildiriyi baz almak gerekiyor. Bu pek sağlıklı olur mu bilemiyorum fakat BDDK özet olarak şöyle söylüyor;
Herhangi bir resmi ya da özel kuruluş tarafından ihraç edilmeyen ve karşılığı için güvence verilmeyen bir sanal para birimi olarak bilinen Bitcoin, mevcut yapısı ve işleyişi itibarıyla Kanun kapsamında elektronik para olarak değerlendirilmemekte, bu nedenle de söz konusu Kanun çerçevesinde gözetim ve denetimi mümkün görülmemektedir.
Yukarıda bahsettiğim, Türk Lirası karşılığında Bitcoin satan aracılardan birinin şirket ana sözleşmesini Resmi Gazete’den indirip okuduğumda şirketi bir hosting servis sağlayıcısı olarak kurduklarını farkettim. Ülkemizdeki girişimcilerin ve bireysel yatırımcıların da bu alana çok hızlı olmasa bile kısa sürende adapte olacakları aşikar diyebiliriz.
Kripto para yatırımında dikkat edilmesi gerekenler;
Yazıyı bitirirken, kripto para yatırımı yapacaklara kısa kısa birkaç uyarı ve hatırlatma yapmak istiyorum;
- Kripto para yatırımı yapmak, en az diğer yatırımlar kadar risklidir.
- Kripto para yatırımı yapacağınız (neredeyse) tüm aracı kurumlar sizden kimlik & pasaport bilgilerinizi istemektedir.
- Yatırım yapacağınız varlıkların araştırmasını, ilgili varlıkların BitcoinTalk forumunda, Slack & Telegram kanalında yapın ve bununla yetinmeyin, ayrıca projenin arkasındaki ekibi inceleyin. Reddit, Quora gibi bilgi kaynaklarına başvurun, fakat buralardaki spekülatörleri de çok ciddiye almayın.
- Müşteri hizmetleri kötü olan (Poloniex gibi) aracı kurumlar ile çalışmamaya gayret gösterin. Varlıklarınız takılı kalabilir, hesabınız bloke edilebilir.
- “Şu varlığı kesin al, bu varlığı kesin sat, o varlık alınmaz” gibi kesin konuşanlara genelde itibar etmemeniz faydanıza olacaktır. Araştırmanızı, okumanızı kendiniz yapın, kararlarınızı da çoğunlukla kendiniz verin.
Özetle daha önce finans piyasalarında yatırım yapmamışsanız, küçük adımlarla başlamanız size çok yardımcı olacaktır. (Yeni başlayacaklar için daha önce kısa bir rehber yazmıştım.)
Son olarak; Blockchain'i yalnızca bir finansal yatırım fırsatı olarak görmek, büyük resme çok sığ bir noktadan bakmak olur. Önümüzdeki yıllarda eğitim, bankacılık, sağlık, kamu yönetimi gibi hayatımızdaki hemen her noktada blockchain tabanlı projeleri görüyor ve kullanıyor olacağız. Dilerim ülkemizdeki geliştiriciler ve girişimciler bu alanda çalışarak hızla büyüyen şirketler oluştururlar, bizler de yapacakları ICO’lara bireysel yatırımcı olarak onların başarısına ortak oluruz :)
