Azerbaycan'ın özellikle son 5 yıldır petrole bağımlı ekonomisine yeni teknoloji girişimleri ile alternatifler üretmeyi arzuladığını söylersek çok yanılmış olmayız.
Siyasi otoriterin de gündemine aldığı fiber altyapı, mobil imza, e-devlet gibi projeler Azerbaycan'ın oluşturmayı planladığı dijital ekonomi süreci için önemli başlıklar arasında gösterilebilir.
Uber gibi teknoloji şirketlerinin Azerbaycan'da operasyona başlaması ülke içindeki girişimciler için bir motivasyon kaynağı oluştursa da Rocket Internet'in yakın zaman önce pazarda şansını Foodpanda ve Kaymu ile deneyip başarısız olması uluslararası teknoloji şirketlerinin Azerbaycan'a bakış açısını değiştirmiş olabilir.
Özellikle sosyal ağların kullanımı noktasında Türkiye ile benzer eğilimler gösterdiğini söyleyebileceğimiz 9.6 milyon nufüslu Azerbaycan'da 2 milyondan fazla Facebook kullanıcısı bulunuyor.
Azerbaycan'ın 2016 yılı Ocak-Ekim ayları arasında toplam e-ticaret hacmi yaklaşık 21 milyon TL
Ülkede büyük e-ticaret sitelerinin varlığının olmaması, kullanıcıları genelde yurtdışı alışveriş sitelerine yönlendiriyor. Devlet İstatistik Ajansı'nın paylaştığı bilgilere göre 2016 yılının ilk dokuz ayında e-ticaret hacmi 21 milyon TL.
Büyük oyuncuların pazarda yaşadığı en büyük problemlerden biri şüphesiz nakliye ve kargo hizmetleri oluyor. Ülkedeki bu sorun aslında ülke içinde kendi girişimlerini doğurmuş. Camex, ASE Shopping gibi ara hizmet veren siteler kullanıcıların bu taraftaki problemler üzerine çözümler üretiyorlar.
Ülkedeki en büyük fintech girişimi hesab.az
Azerbaycan'da fintech girişimcileri için zor bir oyun alanı var. 2011'de kurulan hesab.az doğal gazdan suya, internet ve telefon ödemelerinden sigorta ve krediye kadar bütün ödeme hizmetleri için aracılık hizmeti veriyor. 200.000'den fazla kullanıcısı olan sitenin üzerinden şu ana kadar 10 milyondan fazla işlem gerçekleşmiş.
Azerbaycanlı girişimcilerin geliştirdiği Fatal Fight 5 milyondan fazla kişi tarafından indirildi
Son zamanlarda Azerbaycan'dan oyun geliştiriciler de global oyun pazarında yer almaya başladı.
Azerbaycanlı Toghrul Samadov tarafından geliştirilen Fatal Fight İOS e Android cihazlarda toplamda 5 milyondan fazla indirildi.
Genel ekonomik göstergeler ne durumda?
Azerbaycan'ın nufüs artış hızı Türkiye'ye kıyasla oldukça düşük gözüküyor. Birleşmiş Milletler'in 2005-2010 yılları arasında paylaştığı verilere göre Türkiye'nin nufüs artış hızı oranı yıllık ortalama %1.26 iken Azerbaycan'da bu oran %0.75. Nüfus çoğunluğunu Türk halkı olan Azeriler'in oluşturduğu ülkenin nufüsunun %60'ının da 30 yaşının altında olduğunu belirtmemizde fayda var.
Azerbaycan'ın 2016 yılı itibari ile 59 Milyar $ büyüklüğünde olduğu tahmin edilen ekonomisi özellikle son 3 yıldır beklenilenin altında bir büyüme hızı gösteriyor. 2016 yılının başında düşük petrol fiyatları nedeniyle ekonomik kriz yaşayan ülkede Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in özelleştirmeler konusunda hem yerli hem de uluslararası firmalara çağrıda bulunduğunu da hatırlatalım.
Gelir dağılımı konusunda Türkiye’ye göre daha düzenli olduğunu söyleyebileceğimiz Azerbaycan'da kişi başına düşen yurtiçi hasıla 6000 $ civarında. Bu değer bize ülkenin 2015 yılı itibari ile dünya ortalamasının yaklaşık 4.000 $ altında kaldığını gösteriyor.
Azerbaycan'ın gerçekleştirdiği toplam ihracat GSYİH ile paralel olarak son 3 yılda ciddi oranda düşüş gösteriyor.
İki ülke olarak ticari ilişkilerimize hızlıca göz atacak olursak; Azeri şirketlerin Türkiye'ye yaptığı yatırımın 4 milyar dolar olduğunu, Türk şirketlerinin ise Azerbaycan'a yaptığı toplam yatırımın 9 milyar doları geçtiğini T.C. Dışişleri Bakanlığı'mızın bizlerle paylaştığı bilgiler ile doğrulayabiliyoruz.
Halen petrol ve doğalgaz sektörlerinin ülkedeki ekonomik büyümenin motoru olduğunu söyleyebileceğimiz Azerbaycan'da, yabancı sermayenin büyük bir kısmı da şüphesiz bu sektörlere geliyor.
DEİK'in raporuna göre ihracatın yüzde 90’ını gerçekleştiren bu sektörler kamu gelirlerinin de büyük bir kısmını oluşturuyor.
Peki Azerbaycan'da vergi oranları nasıl?
Şüphesiz Türkiye'de ciddi vergi yüklerini sırtlamaya alışık olan girişimcilerimizin merak ettiği en önemli konulardan birisi iş yapmayı planladıkları ülkelerdeki vergi oranları.
Türkiye'deki vergi oranlarına kıyasla Azerbaycan'da durumun çok farklı olduğunu söyleyemeyiz. Ülke genelinde %20 kurumlar vergisi ve ortalamada %25 gelir vergisi uygulanıyor.
Bir Portre: Mammad Karim
Azerbaycan'da kurulan ilk girişim fonu Khazar Ventures'ın kurucusu Mammad Karim Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bölgede eğitim geçmişi yüksek yetenekli teknolojik birikimin olduğunun altını çiziyor.
Yakın zamanda Webrazzi Arena sahnesinde yer alan Shrippry'ye de yatırım yaptıklarını belirten Karim, Khazar Ventures aracılığı ile Azeri şirketlere hem yatırım yaptıklarını hem de onları global yatırımcılarla buluşturmak için köprü görevi gördüklerinin altını çiziyor.
Azerbaycan'daki teknoloji ekosistemini Türkiye'nin 6-7 yıl önceki hali olarak değerlendirmemiz çok yanlış olmaz. Uzun dönemde rasyonel çıktılarını fazlasıyla görmeyi arzu ettiğimiz kardeş ülkemiz Azerbaycan'dan sizlere daha fazla haber sunmaya çalışacağımıza söz veriyor, bu yazıya sağlamış olduğu katkılardan dolayı Ülvi Aslanov ve Shaig Muradov'a teşekkür ediyoruz.
