Instagram'dan satış yapmak yasal mı?

Konuk yazarımız Av. Seval Sönmez Durmuşoğlu kurucusu olduğu ticaret ve bilişim odaklı hukuk bürosunda avukatlık hizmetleri vermektedir.

Instagram’dan aldığınız pantolonun üzerinize olmadığını düşünün veya sipariş ettiğiniz gelin çiçeğinin elinize ulaştığında fotoğrafı ile alakası olmadığını. Size bir çeşit hayaller-hayatlar sendromu yaşatıldığını ve ürünü iade etmek için butik profiline girdiğinizde aşağıdakine benzer açıklamalara rastladığınızı düşünün.

Siz veya yakınlarınız buna benzer hikâyeler yaşamış olabilir. Eğer henüz yaşamadıysanız çok yakında yaşayacak olabilirsiniz ve bu durum hukuki açıdan kesinlikle incelemeye değer bir konudur.

Instagram'dan satış yapmak

Çılgın emojiler kullanılarak 'iade yoktur, değişim için 5 gün süreniz vardır' vb. açıklamalar Instagram’da aldı başını gidiyor. Peki son yıllarda e-ticaret konusunda en çok konuşulan hususlardan biri olan 'sosyal e-ticaretin' hukuki boyutu gerçekten bu mu? Türkiye’de gönül rahatlığıyla Instagram’dan ayakkabı, parfüm veya gözlük alamayacak mıyız? Bu yazıda bu sorulara cevaplar birlikte cevap arayalım.

Instagram’da vergi ödemeden satış

Her şeyden önce Instagram’da yapılan satış faaliyetinin gelir elde etme niyetiyle ticari bir faaliyet olduğunun altını çizmek ve bu sebeple satış yapacak kişilerin vergi mükellefi olduğunu belirtmek gerekir. Hem pastam dursun hem karnım doysun denilemiyor. Vergi mevzuatı bize 'eğer gelir elde edecekseniz, vergisini de ödeyeceksiniz' diyor. Şöyle ki Vergi Usul Kanunu’nda satılan mal ve emtialar için fatura kesme yükümlülüğü düzenlenmektedir. Fatura, satıcının gelir elde etmek amacıyla yürüttüğü faaliyet neticesinde elde ettiği gelirin tespiti için önemli olduğu gibi, bundan doğacak vergi yükümlülüğü kapsamında oluşan vergi borcunun belirlenmesinde de önemli bir delil niteliği taşımaktadır.

Satışa başlamadan önce mutlaka fatura kesmek ve mevzuattan doğan vergi yükümlülüğünü yerine getirmek için satış yapacak kişilerin vergi mükellefi olmak adına ilgili tedbirleri alması gereklidir. Bu sebeple Instagram’da bu tür bir satış faaliyetine başlamadan önce mali müşavirlerden konu ile ilgili destek alınması yeni nesil girişimcilere fayda sağlayacaktır.

Instagram’da Satışın Hukuki Niteliği

Bugün Instagram’da, yarın Snapchat’te veya gelecekte adını henüz bilmediğimiz başka bir sosyal ağda benzer durumları yaşamamız mümkün. Fakat hangi mecrada olursa olsun satıcı ve tüketicinin bir araya gelmediği, ürünlerin uzaktan pazarlanması üzerine kurulmuş bir sistem mevcutsa, bu sistem çerçevesinde alıcı-tüketici ve satıcılar arasında kurulacak ilişki mesafeli sözleşmedir. Mesafeli sözleşmeler mevzuatla çerçevesi çok detaylı çizilmiş sözleşmelerdir. Her ne kadar sosyal medyanın ruhuna veya Instagram’ın paylaşım sınırlarına uygunluğu hatta uygulamasının nasıl olacağı tartışılır olsa da hukuki çerçeveden baktığımızda Instagram satışlarında da aşağıda özetle yer verdiğimiz hükümlere uyulması zaruridir.

Ön bilgilendirme

Satışın gerçekleşmesinden önce Instagram butikleri mutlaka şirketleri hakkında ticaret ünvanı, MERSİS numarası, iletişim bilgisi ve benzeri tanıtıcı bilgileri tüketiciye bildirmelidir. Ürün fiyat bilgisi verirken vergi ve nakliye masraflarını da belirtmelidirler. Her ne kadar 'kesinlikle iade yoktur' temalı Instagram butik profilleri günden güne çoğalmaktaysa da bu yanlıştan vazgeçip tüketiciyi cayma hakkından haberdar etmek durumundadırlar.

Talep edilen mal cayma hakkı istisnası kapsamında ise müşterinin cayma hakkı kullanmasının mümkün olmadığı bilgisini de vermek durumundadırlar. Son olarak da sözleşmeden doğabilecek uyuşmazlık durumunda başvurulabilecek Tüketici Hakem Heyeti veya Tüketici Mahkemesi gibi mercileri bildirmek durumundadırlar.

Cayma Hakkı

Satın alınan ürün cayma hakkının istisnaları kapsamında değerlendirilemeyecek bir ürünse tüketicinin Instagram butiğinden aldığı ürünü teslim aldığı tarihten itibaren iade etme hakkı mevcuttur. Dikkat edilmesi gereken nokta; bu hakkın kullanılacağı bilgisini yazılı olarak iletmektir. Bu durumda satıcı, bu bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren 14 gün içerisinde ürün bedeli ve kargo masrafını tüketiciye iade etmekle yükümlüdür.

Tüketici cayma hakkını kullanmak istediği halde satıcı bu hakkın kullanılmasını kabul etmiyorsa alınan ürün bedeli 3.000 TL ve altındaysa Tüketici Hakem Heyeti’ne bu bedelin üstündeyse Tüketici Mahkemesi’ne başvurarak konuyu yetkili mercilere taşıyabilecektir.

Sözleşme Şartlarının Bildirilmesi

Instagram’da mevzuata uygun satış yapmanın bir diğer zorluğu da sözleşme şartlarının mutlaka satış öncesinde tüketici tarafından görülmesi ve tüketiciden onay alınması konusudur. Genelde siparişlerin Whatsapp ve benzeri uygulamalarla alındığını görmekteyiz. Burada satıcıların yaratıcı ve pratik çözümler bulup siparişi teyit etmeden önce mutlaka tüketiciye sözleşme koşullarını iletmesi ve iletilen uzaktan iletişim aracına uygun olarak da tüketicinin onayını alması gerekiyor.

Sipariş İle İlgili Yükümlülükler

Tüketici satın almayı gerçekleştirdiğinde siparişin alındığı bilgisinin de tüketiciye gecikmeksizin elektronik iletişim araçları ile bildirilmesi gerekmektedir.

Yukarıda paylaştığımız bilgiler yükümlülüklerin üst başlıkları olmakla birlikte burada kaleme alamadığımız birçok detay düzenleme de mevcuttur. Dolayısıyla Instagram başta olmak üzere alıcı ve satıcıların bir araya gelmeksizin uzaktan iletişim araçları ile kurmuş olduğu mesafeli sözleşmelere dayalı alış verişlerde satış süreçlerinin muhakkak hukuki değerlendirmeden geçirilmesi gerekmektedir. Tüketicilerin ise bu noktada hukuk bilinci kazanmaları yukarıda saydığımız yükümlülüklerin satıcılar tarafından dikkate alınması için önem kazanmaktadır.

Aksi halde 'benim beğendiğim ürün bu değildi, fotoğraftakine hiç benzemiyor, üzerime olmadı, ayağımı sıktı, nasıl iade olmaz' gibi şikâyetler alışveriş dünyamızda yankı bulmaya devam edecektir...

Görsel Kaynak: Shutterstock