29 Eylül 2015 günü sabah saatlerinde Google Haritalar servisinin Türkiye bölümündeki uydu görüntülerinde başlayan "bulanıklık" sorunu devam ediyor. Başlarda teknik bir sorun olarak değerlendirilen bu durumun 10 aylık süre içinde çözümlenmemiş olması akıllara başka ihtimalleri getiriyor. Konuyla ilgili Google'la iletişime geçtik ve oldukça kısa ve durumun belirsizliğini derinleştiren bir cevap aldık.
Google'ın "Bulanık ve eski görüntüler" başlıklı yardım sayfasında, bu duruma sebep olarak görüntülerin henüz tam olarak elde edilememesi dışında bir sebep öne sürülmüyor. Uydu görüntülerinde eksik ve belirsiz alanlarla ilgili durum yeni değil. Bazı ülkeler belli "hassas" bölgelerin uydu görüntülerinde gizlenmesini harita sağlayıcılardan hukuki olarak talep ettiğini biliyoruz. Devletlerin güvenlik kaygılarıyla bu tarz girişimlerini tüm ülke topraklarını kapsayacak genişlikte uyguladığı da oldu ve oluyor.
Google: "Yasal hassasiyetler"
Son 10 aydır ülkemizde yaşanan Googla Haritalar sorununun sebebi konusunda şu ana kadar hiçbir açıklama, belli bir hukuki karar, yaptırım veya yasaklama söz konusu değil veya ben araştırmalarıma rağmen rastlayamadım. Konuyla ilgili görüş ve fikir almak istediğim Google yöneticilerinden de "yasal hassasiyetler" vurgusu taşıyan ve yorum yapmaktan kaçınan bir karşılık gördüm.
Google'dan, bu konuyla ilgili bilgi talebime karşılık olarak, şirketin global merkezi tarafından yazılmış, orijinali İngilizce olan şu kısa açıklama Gmail uzantılı kişisel e-posta adresime gönderildi:
Google ürünleri konusunda yerel yasaları ve güvenlik kaygılarını son derece ciddiye alıyoruz. Google Haritalar servisimizde, piyasadaki mevcut uydu görüntülerini kullanıyoruz. maps.google.tr ve Google Haritalar mobil uygulamalarının Türkçe sürümünde kullanıcılar, ayrıntılı olarak uydu görüntülerini görmek için zum yapamaz.
Bu kısa açıklamanın satır aralarından okuduğumuz kadarıyla, ülkemizin son yıllarda yoğunlaşan güvenlik kaygıları sebebiyle böylesi bir tedbir alınmış durumda. Google'dan üst düzey yöneticiler yaptığım telefon görüşmelerinde benzer biçimde, açıklama dışı konuşmaktan çekindiler.
TR uzantısına geçilmesiyle sorun başladı
Eylül 2015'te Google'ın Maps hizmetini Türkiye'den bağlananlar için TR uzantısıyla vermeye başlamasıyla yakın zamanlarda, uydu görüntülerinde yaşanan bulanıklık sorunu ortaya çıktı. Google'ın açıklamasında, "piyasadaki uydu görüntüleri" olarak ifade ettiği kısım, harita verisini işaret ediyor fakat gördüğümüz kadarıyla Türkiye uydu verileri DigitalGlobe tarafından sağlanıyor. (Haberi hazırlama sürecinde bu şirketin basın ilişkileri birimiyle kontağa geçtim, yanıt geldiğinde/gelirse ayrıca paylaşacağım.) Google Maps'in TR uzantılı biçimde verdiği uydu servisinde bu sorunun yaşanıyor olması tuhaflığını korurken; küçük bir klavye hareketiyle görüntünün netlenebiliyor olması konuyu daha ilginç hale getiriyor. Şayet yasal olarak belirli bölgelerin veya ülkenin tamamının uydu görüntülerini umuma kapalı hale getirmenin yolları var ve kullanılıyor. Bu şekilde bir tedbirin uygulamada işlevsiz olduğu aşikar. Standart kullanıcıların bu hizmete erişimini zorlaştırması haricinde bir fayda sağlamadığını görmek için aşağıdaki basit yönteme başvurmak yeterli oluyor.
Adresten tr'yi kaldırınca görüntü netleşiyor
Sorunun çözümü oldukça basit. Yakınlaştırma yaptığınız alandaki web adresi içindeki "tr" kısmını kaldırmak yeterli. Aşağıdaki iki görüntüde de fark edeceğiniz gibi, Beşiktaş'taki Vodafone Arena'nın henüz inşaat halindeki görüntüsü tr'li adreste anlaşılmayacak kadar bulanık; tr'yi kaldırınca eski netliğinde. Google'ın kısa süre önce harita hizmetini tüm dünyada daha net hale getirdiği bilgisini de son olarak paylaşalım.
Yandex Haritalar'da ayna gibi
Güvenlik sebebiyle böylesine bir önlemin alınmış olduğu varsayımına ulaşmamıza Google'ın kısa açıklaması da yardımcı oldu diyebiliriz. Fakat kafamızda oluşan soru işaretleri bitmiyor. Peki, harita ve sokak görünümü konusunda Google'dan da cevval davranan Yandex için neden bir tedbir alınmış değil. Bakın ne tesadüftür ki, Yandex'teki uydu görüntüsünün altında şirket bilgisi olarak yine DigitalGlobe'un adı yazmakta.Uzantı mı? Evet, Yandex.com.tr üzerinden geliniyor.
Uygulansın diye söylemiyorum yanlış anlaşılmasın. Ulusal güvenliğimizin gerektirdiği biçimde tedbir almak, ilgili birimlerin görevi ve vatandaşlar olarak bu konuda duyarlı olmak da bizlerin görevi. Bununla birlikte, teknik bir kısıtlamanın içindeki çelişkileri de işaret etmek durumundayız. Ortada teknik bir müdahale olduğu ve Google'ın bu konuda sessiz kalmayı tercih ettiği açık.
