Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun, 1 Mayıs 2015 tarihinde yürürlüğe girdi ve Kanun’nun uygulamasını gösteren Ticari İletişim Ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik de dün yayımlandı. HukukiWeb isimli programımızın yapımcılarından Av. Sertel Şıracı, yönetmeliğe ilişkin tüm bilmeniz gerekenleri yazdı.
Gönderilen iletilerde mutlaka bulundurulması gereken bilgiler ve içerikler nelerdir?
Kanun bu konuda çok açık değil, sadece hizmet sağlayıcının belirlenebilir kılan bilgiler olarak tanımlanmış. 15/07/2015 tarihinde yayımlanan Ticari İletişim Ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik'te ise konunun ayrıntıları yer alıyor.
- Öncelikle içeriğin alınan onaya uygun olarak kime onay verilmişse o işletmeye ait bilgilerden oluşması gerekiyor.
- İleti içeriğinde; ticaret unvanı, MERSIS numarası, esnaflar için adı soyad ve T.C. kimlik numarası bulunması gerekiyor.
- İletide, hizmet sağlayıcının telefon numarası, kısa mesaj numarası ve elektronik posta adresi gibi erişilebilir durumdaki iletişim bilgilerinden en az birine yer verilmesi gerekiyor.
- Epostalarda İletinin konu bölümünde, SMS’lerde mesajın başlangıcında, sesli aramalarda görüşmenin başlangıcında; tanıtım, kampanya ve bilgilendirme gibi ticari iletişimin belirlenebilir olmasını sağlayan bir ibareye yer verilir.
- İletide indirim ve hediye gibi promosyonlar ile promosyon amaçlı yarışma veya oyunlar olması halinde, iletinin bu amacının açıkça belirlenebilir olması sağlanması gerekiyor.
- Promosyonların geçerlilik süresi ve alıcının bunlardan faydalanmak için yerine getirmek zorunda olduğu yükümlülüklere ilişkin şartlar, açık ve şüpheye yer vermeyecek şekilde, bu hususlara özgülenmiş bir URL adresi veya müşteri hizmetleri numarası gibi kolay bir şekilde ulaşılabilecek yöntemlerle sunulmalıdır.
Tacirlerin MERSİS numarası belirtmesi normal fakat esnafların T.C. kimlik numarası yazması güvenlik kaygısını da beraberinde getirecektir.
Zorunlu olarak bulundurulması gereken bilgi ve içerikler gönderilen ticari iletide bulunmuyorsa, bunun bir yaptırım var mı?
İçerikte, hizmet sağlayıcının belirlenebilir kılan bilgiler yer almıyorsa bin Türk lirasından on bin Türk lirasına kadar; Promosyonlarla ilgili yükümlülüklerde eksiklik varsa iki bin Türk lirasından on beş bin Türk lirasına kadar idari para cezai verilebilir.
Kar amacı olmayan dernekler, vakıflar, üniversiteler ve üniversite kulüpleri bu kanun kapsamında mıdır?
Kanun, ticari elektronik iletiyi “telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletileri,” olarak tanımlamış. Ticari amaçla gönderilmeyen iletiler kapsam dışında kalacaktır.
Yönetmeliğe göre devlet, mahalli idareler ve diğer kamu tüzel kişilerinin kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla gönderdikleri iletiler ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, derneklerin, vakıfların ticari işletmeleri ile ilgili üyelerine gönderdikleri iletiler kapsam dışında kalıyor.
E-posta aboneliği için nasıl onay alınır? Yapılmaması gerekenler neler?
Onay, yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim araçlarıyla alınabilir. Kanun ispat yükünü hizmet sağlayıcıya yüklediği için tutulacak kayıtlar çok önemli. Yazılı onay alınmışsa imzalı kopyanın saklanması gerekiyor. Onay, üyelik sözleşmesinin maddeleri arasına sıkıştırılmış bir madde olamaz, sözleşmenin maddelerinden ayrıca onay ibaresine de yer vererek onay alınması gerekiyor. Onay metninde, olumlu irade beyanı seçilmiş olarak yer alamaz.
Elektronik ortamda onay alınmışsa, onay alındığı bilgisi, reddetme imkanı da tanınmak suretiyle aynı gün elektronik ortamda iletilmesi gerekiyor. Sadece izin istemek için ileti göndermek de yasak kapsamında, izin için dahi olsa gönderilen ilk ileti ticari elektronik ileri sayılıyor, yani “izniniz için izin istiyoruz” iletileri uygun değil. Ayrıca, alıcıdan ticari elektronik ileti onayı vermesini, sunduğu mal ve hizmetin temini için ön şart olarak ileri sürülemez.
Acenteye, özel yetkili işletmeye ya da bayilik sözleşmesindeki taraflardan birine verilen onay; bu sözleşmeye konu mal, hizmet veya marka ile sınırlı olarak sözleşmenin diğer tarafı için de verilmiş kabul ediliyor.
Son olarak kutlama ve temenni gibi hizmet sağlayıcının imajını artırabilecek iletiler de ticari ileti kapsamında sayılıyor ve izin alınması gerekiyor.
İlişkinin olduğu bir müşteriye ileti gönderilemez mi?
Yönetmelik hükümlerine göre; temin edilen mal ve hizmetlere ilişkin bilgi verilmesi amacıyla e-posta adresini vermesi halinde, bu tür ticari elektronik iletilerin gönderilmesi için ayrıca onay alınmasına gerek yok. Bilgi talebi ile sınırlı kalmak üzere cevap gönderilmesi için yine izin gerekmiyor.
Devam eden abonelik, tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletilerde önceden onay alma zorunluluğu aranmaz. Ancak bu tür bildirimlerde de mal veya hizmetler özendirilemez veya bunların tanıtımının yapılamaz.
Esnaf ve tacirlerle ilgili olarak “önceden onay almaksızın ticari ileti gönderilebilir.” deniyor. Bu konuyu açıklar mısınız?
Esnaf ve tacirler için ilk iletiyi reddetme hakkı olan opt-out sistemi kabul edilmiş. Alıcı başka ileti almak istemezse sistemden çıkar. Burada alıcının statüsüne göre bir ayrım benimsenmiş durumdadır. Kimler esnaf ve tacir değildir sorusuna gelince bir ev hanımına, bir devlet memuruna mesaj göndermek için izin alınması gerekecektir. Mesaj gönderdiğiniz kişinin ticari e-posta hesabı ([email protected]) şahsı posta hesabı ([email protected]) adresleri arasında bir ayrım yoktur, ayrım Ali’nin ticari statüsündedir.
Eğer gönderici, onay almamış olduğu kişilere ticari ileti gönderirse, onu nasıl bir yaptırım bekliyor?
Onay almadan mesaj ve ileti gönderenlere ise bin liradan 5 bin liraya kadar idari para cezası verilebilir. İzinsiz iletilerin birden fazla kişiye gönderilmesi halinde ceza 10 kat artabilir.
Yürürlük tarihi öncesi oluşturmuş olduğu alıcı listeleri ne olacak? Bu alıcılardan tekrar onay almak gerekiyor mu?
Mevcut listeler için Kanunun aradığı şekilde izin alınmışsa tekrar izin alınmasına gerek yok fakat şikayet halinde bu iznin ispatlanması gerekecektir.
Yönetmelikte önemli bir istisna yer almaktadır. Kanunun yürürlük tarihinden önce, hizmet sağlayıcı ve alıcı arasında doğrudan alışveriş ilişkisi olması kaydıyla, alıcıların elektronik iletişim adreslerinin alınması ile oluşturulan veri tabanlarının onaylı olduğu kabul edilir. İşte bu alışverişi ispat edebiliyorsanız, müşterileri veri tabanınızdaki listeler onaylı kabul ediliyor. Bu müşterilere gönderilen ilk mesajda veri tabanına kayıtlı olduğuna dair bilgi verilmesi gerekiyor.
1 Mayıs 2015 tarihinden önce başkaları adına ileti gönderilmesi için genel bir onay alınmışsa 15 Ekim 2015 tarihine kadar sadece bir defa adına daha önce izin alınmış asıl şirket izin için ileti gönderilebilir. Bu ileti de kim tarafından onay alındığına yer verilir. Bu talebe sessiz kalınırsa talep reddedilmiş sayılır.
Onay alındığı nasıl kanıtlanabilir? Saklama süresi nedir?
Yürürlük tarihi öncesi açısından eğer açık ve net onay alınmışsa bu onaylara ait IP adresini, tarihi içeren log kayıtları gerekecektir. Elektronik imza ile onay alınması kolay olmadığı için her zaman aksi de iddia edilebilir. Önemli olan bu kayıtların tutulması ve istendiğinde sunulabilmesidir. Alışveriş istisnası da yine müşterinin siteden yaptığı alışverişin ispatlanması halinde çözülecektir.
Gönderilen her ileti ve bununla ilgili her işleme ait kayıtlar bir yıl süre ile saklanmalıdır.
SMS, Elektronik Posta gönderilmesine aracılık eden şirketlerin durumu nedir?
Hizmet sağlayıcı iletiyi kendisi gönderebileceği gibi dışarından da bir aracı hizmet sağlayıcıdan hizmet alabilir. Aracı hizmet sağlayıcı, hizmet sağlayıcının hazırladığı içerikleri gönderir. İleti oluşturma, gönderme, alma, depolama, alıcıların bilgilerinin saklanması için gerekli yazılım, donanım ve yönetim sistemini sağlar. Aracı hizmet sağlayıcı, içerikleri kontrol etmek, hukuka aykırı bir faaliyetin olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus aracı hizmet sağlayıcı başkaları adına, onların mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak ya da işletmesini tanıtmak amacıyla ticari elektronik ileti göndermek için onay alamaz. Bu işleme sağladığı alt yapı ile aracılık edebilir.
Alıcı iptal isteminde bulunduğu takdirde, hizmet sağlayıcı ne kadar sürede iptal talebini gerçekleştirmiş olmalı?
Mesajların dış hizmet alımıyla gönderilmesi ihtimali de düşünülerek ileti gönderilmesinin 3 iş günü içerisinde durdurulması gerektiği hüküm altına alınmış. Ve bu kayıtlar da bir yıl süre ile saklanmalıdır.
Reklam ajanslarıyla bilgi paylaşımının önünde bir engel var mı?
Elektronik ticari ileti gönderilmesi için gerekli olan bilgilerin bir kişisel veri olduğuna şüphe yok. Hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcı, kişisel verilerin saklanmasından, güvenliğinden, hukuka aykırı olarak birilerinin bu bilgilere erişmesini engellemekten sorumlu tutulmuşlar. Üçüncü kişilerle paylaşımı, işlenmesi veya başka amaçla kullanılması için de kişinin onayının alınması gerektiği belirlenmiş. Bu durumda reklam ajansları ile listeleri paylaşmak için izin gerekecektir. Alıcı’dan onay alırken onay metinin içerisinde bu duruma da yer vermekte fayda var.
Tüm bunlarla birlikte bir yaptırım da belirlenmiş değil. Sevindirici olan artık her yeni kanunda kişisel verilerin korunmasına yer verilmekte fakat bu kanun ve yönetmelikte olduğu gibi yaptırım öngörülmemekte, düzenleme dilek ve temenni düzeyinde kalmaktadır.
Alıcılar nereye ve ne şekilde şikayetlerini iletebilirler?
Şikayetler, şikayetçinin ikametindeki Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İl Müdürüğü’ne yapılacak, değerlendirmeyi de şikayet edilen kişinin olduğu yerdeki müdürlük yapacak.
Olası bir şikayet durumunda süreç nasıl işleyecek?
Öncelikle mesajın gönderildiği kişi, mesajın gönderildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde şikayet edebiliyor. Yani bir zamanaşımı söz konusu. Şikayet başvuruları yazılı olarak veya e-devlet üzerinden yapılabilecek.
Şikayet dilekçesinin içeriğinde:
- Şikâyetçinin bilgileri,
- Şikayet edilenin eposta adresi, telefon numarası, işletme bilgisi,
- Şikâyete konu iletiyi gönderenin elektronik posta adresi, iletinin gönderilme tarihi, saati,
- Şikayetçinin esnaf veya tacir olmaları halinde bu bilgiye yer verilir.
- Şikayete konu iletinin yazılı veya görsel bir örneği başvuruya eklenir.
Bu içeriği taşımayan dilekçeler işleme alınmayacaktır.
Şikayetçinin ikametindeki Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İl Müdürüğü’ne başvuru yapılacak, değerlendirmeyi de şikayet edilenin ikametindeki Müdürlük yapacak. Yani Müdürlükler kendi içlerinde dilekçeleri yetkili müdürlüğe gönderecekler.
Şikayet edilen şirket veya kişi ile Müdürlük iletişime geçerek bilgi ve belgeleri temin edecek, gerekirse de yerinde denetim yapacak. Konu ile ilgili bilgi ve belge istendikten sonra 15 gün içerisinde bu bilgilerin teslim edilmesi gerekiyor, bu süre bir defalık 15 gün uzayabilecek. Bu sürenin sonunda da talep edilen bilgi ve belgelerin teslim edilmemesi halinde, şikâyet başvurusu sırasında il müdürlüğüne sunulan bilgi ve belgeler üzerinden idari işlem gerçekleştirecektir. Burada şirketin bir savunması yapması gerekiyor, şikayetin aksine olan unsurları ispatlaması gerekiyor.
