İnternet sektöründe bir işin finansal değerini hesaplamak çok kolay bir iş değil. Eğer söz konusu olan geleneksel bir şirket olsaydı işiniz çok daha kolay olurdu. Bir fiziksel mağaza, bir restoran veya bir banka için şirket değerlemesi için yıllar boyunca birikmiş örnekler, somut veriler ve oturmuş gelir-gider akışı modelleri üzerinden çok daha net bir değerlendirme yapmak mümkün olabilirdi.
İnternet sektörü hem geleneksel iş modellerine göre çok daha yeni ve elimizde somutlaşmış çok az referans noktası var, hem de gelir modelleri büyük oranda sanal ekonomi üzerine kurulu olduğu için şirketin bugününü ölçmek, yarınını değerlendirebilmek için yeteri kadar veri sağlayamayabiliyor.
Twitter’ın son yatırımların ardından 10 milyar dolarlık değerlemeye ulaşmış olması da işte tam olarak bu yüzden kafalarda soru işaretleri oluşmasına neden oluyor…
Wall Street henüz Facebook’a inanmıyor
Facebook’un son dönemlerin en ilgi çekici internet sitesi olduğuna şüphe yok. Sadece 1 milyara ulaşmış olan kullanıcı sayısı ile değil, Facebook Connect ile web’in artık neredeyse içine nüfuz etmiş olması bile Facebook’u bugün ekonomik olarak çok önemli bir konuma yerleştirmeye yeter. Buna rağmen daha geleneksel iş modelleri üzerinden şirket değerlemesi yapmaya alışmış olan Wall Street ne bu gerçeklerden, ne de Facebook’un finansal raporlarından etkilenmiş gibi görünmüyor, Facebook borsa da bir türlü istediği seviyeye ulaşamıyor.
Diğer bir örnek olan Apple son dönemlerde borsada biraz zorlanıyor gibi görünse de, Wall Street’in daha kolay anlayabildiği bir iş modeline sahip: Kendi teknik alt yapısını kullanarak, kendi cihazlarını satıyor. Bu açıdan bakıldığında Apple, kendi ürünlerini satan bir teknoloji firması. Yani üretiyor ve ürettiği fiziksel ürünlerin ticaretini yapıyor. Bugün bu sayede ciddi karlılığa ulaşmayı başarmış bir şirket ve borsa da bunun karşılığı görülebiliyor.
İş sadece internet üzerinde gerçekleştiğinde ise ekonomik değerini doğrudan hesaplamanın pek kolay olmadığı, ücretsiz kullanıcılar devreye giriyor. Facebook’un 1 milyar kullanıcısı var fakat bu kullanıcılardan doğrudan kayda değer bir gelir üretmiyor. Bu da daha temel hesaplara alışmış geleneksel finans dünyasında karışıklığa neden oluyor.
200 milyon kullanıcının değeri ne?
Wall Street Journal’dan Dennis Berman’ın Twitter’ın gerçekten 10 milyar dolar edip etmediğini tartıştığı yazısı tüm bu karışıklığın güzel örneklerinden biri oldu. Berman’ı destekleyen ve onun varsayımlarına itiraz eden pek çok yazı yazıldı.
Berman özetle ilk bakışta Twitter’ın 10 milyar dolar etmediğini düşündüğünü, fakat konuya daha yakından baktıkça bunun gerçekten çok da uzak olmadığı sonucuna vardığını anlatıyor. Fakat Berman’ın analizine yönelik eleştirilerin başında değerlemenin Twitter’ın bugünkü finansal durumu üzerinden değil, gelecekte ulaşabileceği potansiyel gelirleri üzerinden yapılmış olması geliyor. Buna göre Twitter’ın 10 milyarlık değerlemesi tamamen bir varsayım üzerine kurulmuş durumda.
200 milyon kullanıcıya sahip, 2013’te 1 milyar dolar civarında bir gelir üretmesi beklenen fakat fiziksel bir ürün satış yapmayan, reklam gelirine sahip olan Twitter’ın değeri nasıl hesaplanabilir?
Bir finans uzmanı olmamakla beraber, internet sektörünü yakından tanıyan ve takip eden biri olarak şunu söyleyebilirim ki; bugün Twitter gibi bir firmanın değerini hesaplamanın bana göre tek yolu işte bu potansiyelin gerçekleşebilecek değerini ön görebilmekten geçiyor. Bu Wall Street’in bugün kabul etmediği ama alışmak zorunda olduğu bir gerçek…
Hesabı güç sanal ekonomi
En azından önümüzdeki 10, belki 20 yıllık süreçte internet; ne demir çelik sanayi, ne turizm, ne de gıda sektörü gibi kolayca değerlemesi hesaplanabilecek bir sektör haline gelmeyecek. Somut finansal kanıtlar yerine, değerlemeler soyut ve göreceli kavramlar üzerinden hesaplanmak zorunda kalacak. “birim başı maliyet” veya “satış başı karlılık” gibi kavramlar Twitter benzeri iş modeline sahip şirket için yeterince geçerli değil.
Eğer bir restoran işletiyor olsaydınız, her 200 müşterinin size ortalama getirisini çok daha rahat hesaplayabilirdiniz ama bugün bir internet sitesinin 200 milyon kullanıcısı olması, bu sitenin kesin olarak şu kadar birim gelir üreteceğini göstermiyor.
İşi biraz daha karıştıran nokta ise, bu hesabı zor yapıya dışarıdan yatırım gelmesi. Somut olarak değerinin hesaplanması zor olan bir şirkete yatırım yapılırken gerçekleşen ticaret (para karşılığında şirket hissesi alışverişi) hangi baz üzerinden gerçekleşmeli?
Serbest piyasa ekonomisi
Serbest piyasa ekonomisi bu noktada devreye giriyor ve alıcılar, satıcının değerini belirliyorlar. Bugün Twitter’a 10 milyar dolar değerleme ile yatırım yapanlar, Twitter’ın değerinin 10 milyar doların üzerine çıkacağını ön görüyorlar. Bu varsayımı yaparken de sadece çok sınırlı olarak somut verilerden yararlanıyorlar. Karar büyük oranda Twitter’ın potansiyeline biçtikleri değer üzerinden yapılıyor.
Twitter 10 milyar dolar eder mi? Bu sorunun cevabı tamamen sizin son derece genç olan internet sektörünün nereye doğru gideceğini düşünedüğünüze ve Twitter’ın internet sektörünün ilerlemesine en uygun şekilde ayak uyduracak şekilde yönetilip yönetilmeyeceğine dair inancınıza bağlı.
Benim kişisel görüşüme göre Twitter 10 milyar dolar eder.
Peki ya size göre?
