Konuk yazarımız Mehmet Nuri Çankaya, Microsoft Corporation'da Orta Doğu ve Afrika Bölge Pazarlama Müdürü olarak görev yapıyor.
Orta Doğu ve Afrika bölgesi fırsatlarla dolu gelişmekte olan bir bölge ve Türk girişimciler için bu bölgedeki dijital fırsatlar yepyeni bir genişleme alanı oluşturabilir. Öncelikle enerji kaynakları sayesinde dünya ekonomisinde önemli denge değişikliklerine neden olmakta olan Orta Doğu’yu ve dijital dünyasını yakından tanıyalım.
Dünya internet trafiği artışı yıllık ortalama yüzde 24 iken Orta Doğu’daki internet trafiği yıllık artışı yüzde 30. Ayrıca Booz & Co araştırması sonuçlarına göre şuanki genişbant erişim kullanıcı sayısı 58 milyon ve bu rakam 2014 yılında 132 milyona çıkacak. Öncelikle bu bölgeden bahsederken belirli isimlendirmeleri bilmekte fayda var; GCC yani Gulf Cooperation Council, Arap yarımadasındaki körfeze kıyısı olan ülkelerin kurduğu bir konsey ve birçok araştırma raporu Orta Doğu’daki ülkelerden tek tek bahsetmek yerine benzer demografik özelliklere sahip Arap nüfusunu temsil eden GCC’yi kullanıyor. Örneğin, insight MENA 2011 araştırma sonuçlarına göre günde GCC nüfusunun yüzde 25’i günde yaklaşık 3 saatini TV izleyerek geçirirken günde 3 saatini internet başında geçiren kişi sayısı yüzde 50’nin üzerinde. Worldinternetpress tarafından Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesi için yapılan bir başka araştırma sonucunda “ne olmadan yaşayamazsınız?” sorusuna yüzde 37 internet olmadan ve yüzde 42 cep telefonum olmadan yanıtlarının çıkması bu yaklaşımı doğruluyor. Ayrıca Orta Doğu’daki reklam harcamalarının yüzde 15’i dijitale yapılıyor, bu rakam Avrupa ve Amerika’dan çok daha yüksek.
2012 yılında internet reklamlarının yüzde 63’ü gösterim, yüzde 29’ü arama yüzde 8’nin e.posta olduğu düşünüldüğünde sonuç olarak Orta Doğu bölgesi teknoloji ve internet ile nispeten geç tanışmış olsa da penetrasyon çok hızlı ilerliyor ve dünyanın en hızlı gelişen nüfuslarından biri bu bölge olduğu için önümüzdeki yıllarda da büyüme devam edecek.
Arap Baharı'nın dijital etkisi Birçok rakamdan bahsettik ama Orta Doğu bölgesindeki dijital değişimi gözlemlemenin en iyi yolu 2011 yılında dünya gündemini oluşturan Arap Baharı. Mısır ve Tunus’tan başlayarak birçok ülkeye yayılan Arap Baharı esnasında Facebook, Twitter, Skype gibi sosyal medya araçları kullanımına baktığımızda inanılmaz bir büyüme göze çarpıyor. Özellikle Mısır’da yaşanan ve birçok benzer fikirdeki vatandaşların kolaylıkla organize olmalarını ve birbirleriyle iletişim kurmalarını sağlayan sosyal medya platformları sayesinde belki de yıllar sürecek değişimler çok daha kısa zaman diliminde yaşandı. Grafikte göreceğiniz gibi neredeyse tüm Arap Baharı yaşayan ülkelerde ciddi bir artış var, Libya’daki düşüşün nedeni ise Facebook’un devlet tarafından kapatılması. Özetle sosyal medya ve yeni dijital dünya Orta Doğu dünyasını gerçekten derinden değiştiriyor.
Türkiye için Orta Doğu'daki fırsatlar Bu kadar değişim Türkiye için ne gibi fırsatlar ortaya çıkarıyor? Öncelikle e-ticaret olarak baktığımızda yıllık yüzde 25 üzerinde büyüme neredeyse tüm Orta Doğu ülkelerinde var. Özellikle Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan başta olmak üzere, Katar ve Bahrain bölgede en çok internet üzerinden alışveriş yapan toplumları oluşturuyor. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta hedef kitlenizin kim olduğunu iyi belirlemeniz, örneğin Dubai’nin nüfusunun yüzde 85’ini 'expat' olarak bilinen başka ülkelerin vatandaşları oluşturuyor ve bunların büyük çoğunluğu Hint yarımadasından gelenler.
Eğer Türkiye’de çalışmış bir fikrin aynısını İngilizce’ye çevirerek bu bölgede iş yapabileceğinizi düşünüyorsanız yanılıyorsunuz, demografik olarak konuşan dilleri iyi bilmeniz ve bunların başında gelen Arap yarımadasındaki farklı arapçalar, Pakistan’daki bölgelerin konuşmaları ve Hindistan’ın dil ve din ayrımlarını iyi belirlemeniz lazım. Eğer sınır ötesine ticaret yapmayı düşünüyorsanız İran için Farsça’yı unutmamanız gerekmekte. Ama yine altını çizmekte fayda var; bu ülkelerde özellikle Suudi Arabistan’da sosyalleşmek oldukça zor olduğu için tüm alışveriş e-ticaret olarak yapılıyor, bu yüzden iş hacminin ne kadar büyüyeceği de açık bir gerçek.
Son olarak bu bölgedeki başarılı dijital girişimlerden bahsederek bitirelim; bahsedeğimiz girişimler Orta Doğu’da başarılı olduğuna göre başarılarından çıkarılacak birçok ders olacaktır. Öncelikle bölgenin başarılı e-ticaret platform Souq.com. Zaten çok yakın zamanda Sukar.com’u satın alarak büyümelerini sürdürdüler. İkinci olarak Dubizzle.com içerisindeki basit yapısı sayesinde neredeyse aramak ve satın almak istediğiniz tüm şeyleri bulunduran bir web sitesi, bölgesel olarak yayılımı çok gelişmiş ve yönetimi çok başarılı girişimciler. Medya olarak baktığımızda sektörün liderleri Arabian Business ve Gulf News iken, Katar merkezli Al Jazeera bölgenin dışında da bilinen başarılı bir marka olmayı başarmış durumda. Son olarak yerel kültüre odaklı Kooora ve Maktoob başarılı dijital girişimlerden sayılabilir.
Ülkemizde başarılı olan birçok girişim bu bölgede de başarılı olabilir, ama bu dijital fırsatları iyi yorumlamak, doğru yerel ortaklıklar gerçekleştirmek ve sektör dinamiklerini bilerek ilerlemek başarı için çok önemli olacaktır.
