Açıklama: Shaig Muradov bir interaktif pazarlama ajansında sosyal medya ve web sitelerinden sorumlu olarak çalışıyor. İnternet girişimcisi, Weboxu teknoloji blogunun yazarı ve kurucu ortağıdır.
Önceki yazımda Azerbaycan internet pazarının genel durumunu anlatmıştım. Henüz ilk adımlarını atan bir internet pazarının istatistiklerini ve dinamiklerini aktarmaya çalıştım. Hem Türkiye'den hem de Azerbaycan'dan gelen yorumlar da yazıyı renklendirdi.
Yeni yazımda sizlere Azerbaycan internet pazarında e-ticaret, online reklam ve online oyun gibi konularda neler olduğunu paylaşacağım. Umarım siz de fikirlerinizi paylaşmaya devam edersiniz.
Azerbaycan'da E-Ticaret
Azerbaycan'da e-ticaret sektörünün geliştiğini söylemek çok zor. Şimdiye kadar bir kaç başarısız deneme oldu ve hiçbirisi tutmadı. Halen yeni girişimler çıkıyor, ancak onların da durumunu zaman gösterecek.
Kıyaslayarak söylemem gerekirse, pazara hakim bir eBay, Gittigidiyor, Hepsiburada yok. Yerli siteler olmadığından siparişler de ülke için hizmete açık yabancı kaynaklardan oluyor. Bunların içinde Türkiye’ye ait siteler de var. Özellikle çevremde Kitapyurdu’nun fazla kullanıldığını görüyorum. Genel olarak pazarın bu bölümünde büyük bir boşluk var ve hala yeri doldurulamadı.
Grup satın alma konusunda da yeni yeni ısınan projeler var. Fakat onlarda da büyük paralar dönmüyor. Dolayısıyla e-ticaret pazarına dair değerlendirebilecek istatistik de yok.
Online Ödeme E-ticaretin en büyük tetikcisi elbette online ödeme sistemleri. Ne yazık ki, PayPal Azerbaycanı desteklemiyor. Bu da en büyük sıkıntılarımızdan biri. PayPal aracılığıyla kazanılmış paraları almamız imkansız. Ama ödeme yapabiliyoruz. Paypal ülkemizde kullanılabildiği takdirde daha iyi şeyler yapmak mümkün olacaktır.
Ülkede en sık kullanılan online ödeme sistemlerinden biri Rusya bazlı WebMoney sistemi. Uzun bir süre Azerbaycan'da çeşitli bayilikleri çalışıyordu. 2010'nun Temmuz ayından itibaren Azerbaycan bankalarından biriyle (Bank Standard) anlaştılar ve para transferini daha kolaylaştırdılar.
Yerli ödeme sistemlerimiz de mevcut. Bunlar Goldenpay ve Azericard. Fakat gelişmiş API sistemlerine sahip olmadıkları için geliştiriciler bağımsız olarak rahat kaydolup kullanamıyorlar. Sistemlerin daha da geliştirildiği takdirde daha fazla kullanıcı çekmeleri bekleniyor.
Online Reklam Pazarı
İnternet siteleri fazla gelişmediği halde, dijital reklamcılık biraz daha önde. Tabi halen geleneksel medyanın oldukça gerisinde. Büyük şirketler internet pazarlamasına küçük bütçeler ayırıyorlar.
Halen pazardaki internet reklamlarının büyük yüzdesini klasik banner tipleri kaplıyor ve bazı kesimler tarafından internet pazarlaması olarak da bu reklamlar anlaşılıyor. Son bir senede Rich media (expandable, overlay) ve interaktif tipli bannerlerin kullanımı çoğaldı. Sitelerde standart olarak kenar reklamları kullanılıyor.
Reklam yerlerinin satışı sitelerin büyük bir bölümünde dış mekan reklamlardaki (billboard) gibi aylık olarak değerlendiriliyor. CPC tipli reklamlar genelde kullanılmıyor. CPM ise bazı sitelerde kullanılıyor. Davranış temelli fiyatlandırma modelleri ise uygulanmıyor.
Dijital pazarlama konusunda çalışan fazla şirket de yok. Şirketlerin bazısı (Universal-reklam, Banner Media) sadece çeşitli sitelerdeki olan banner yerlerini satıyor, bazıları (Newmedia, Portcity) yabancı sitelerin reklam haklarını elinde bulundurarak bu alanları satıyor. Şu anda yalnızca biri (Digitalbrand) internet alanında aktif pazarlama stratejileri sunuyor, sosyal medyayı ve yeni reklam araçlarını kullanıyor. Önümüzdeki dönemde paylaşılmaya değer ilginç sosyal medya tecrübelerini de yazabiliriz. Tabi zamanla tüm firmalar yeniliklere ayak uyduracaktır.
En Fazla Reklam Haber Sitelerine
İnternet pazarlamasında en fazla reklam alan siteler gazete, haber ajansı ve online haber sitelerinin payına düşüyor. Yerel siteler arasında dağılım payını belirtirsek yaklaşık %80’den fazlasına sahipler. Bu da aslında onların internet şirketi olarak başarılı olmalarından değil, geleneksel medyanın devamı olmalarından kaynaklanıyor. Yani onlara ayrılmış reklam bütçeleri bir nevi internet reklamcılığına değil, geleneksel medyaya ayrılmış.
Tabi bunun kötü tarafları da var. Haber sitelerindeki reklam yerlerinin sayısı oldukça fazla ve sitelerin "banner çöplüğü" olmasına neden oluyor (bir haber sitesinde 24 banner yeri). Ancak 2011'den başlayarak haber siteleri gelenek haline gelmiş "banner çöplüğü" olarak nitelendirdiğimiz düzenden vazgeçerek standartlara ayak uydurmaya başlıyorlar.
En Çok Kazanan DST Grubu
Reklam pastasından en büyük dilimiyse dünyaca ünlü internet grubu olan DST Group alıyor. Yerel internet şirketlerinin yokluğunu ustaca kullandılar. Önceki yazıda ismini kullandığım sosyal paylaşım siteleri Odnoklassniki’nin %100’ü, vKontakte’nin %33’ü, e-posta servisi olan Mail.ru’nun %100’ü, ayrıca herkesin bildiği gibi Facebook’un %10’u DST Group’a ait. Facebook ve vKontakte gibi sitelerde reklam yerleştirmek zaten "self service". Kolaylıkla reklam yerleştirmek mümkün oluyor.
Azerbaycan şirketleri özellikle Facebook’a çok fazla reklam veriyorlar. Burada pazarlama yalnızca normal reklam ile değil, Facebook’un API’sinden faydalanılarak da yapılıyor. Uygulamalarla çeşitli kampanyalar düzenleniyor.
DST’nin %100’üne sahip olduğu diğer iki servis Odnoklassniki ve Mail.ru ise farklı yerel reklam ajanslarıyla da çalışıyor ve reklamverenleri oldukça çok. Tekil ziyaretçi, sayfa gösterimi fazla olduğundan pazarlama bütçelerinden büyük pay alıyorlar. Şirket pazardaki boşluktan ustaca faydalanmış ve pazara özel muamele ile kazanç sağlıyor.
Google Reklamları Pazarda Google reklamları hiçbir zaman Facebook gibi patlama yapmadı. Kendi halinde sabit grafikte reklam verenleri oldu. Fazla gelişmeme sebebiyse sitelerin Adsense kullanımına fazla merak göstermemesi. Site sahiplerinin kullanmama sebebiyse kazandıkları paralarını zor alabilmesi. Adsense'den kazanılan paralar Google tarafından banka hesabına direk yatırılamıyor. Bunu destekleyen bir banka yok. Google çek yolluyor, bu çeki bozdurmaksa 40 güne kadar uzuyor.
Online Oyun Online oyun konusunda da şimdilik yeterli veri yok.Dövüş tipli yabancı RPG oyunlar bir ara çok yaygınlaşmıştı. Özellikle Rus sitesi combats.com oldukça ünlü. Site trafiğinin yaklaşık %24 Azerbaycan'dan.
Sosyal ağların hayatımıza daha çok girmesi ve Facebook'un hem de oyun platformu görevini de üstlenmesinden sonra bu türlü sitelere de ilgi azaldı. Zaten kaydettiğim sitenin de trafiği düşen trendle ilerliyor. Ufak çaplı denemeleri saymazsak, yerli bir online oyun sitesi yok diyebiliriz.
Toparlayacak olursak Azerbaycan internet pazarı henüz yolun başında. Küçük bir ülke olduğumuz için bazı şeyler da yavaş kalabiliyoruz. Bunun yanında küresel değişimler de bizim pazarımıza yansıyor ve Azerbaycan internet pazarının zamanla Türkiye pazarı gibi büyümesini umut ediyorum.
Sanırım Azerbaycan'ı internet pazarı dışında tanımak isteyenler için de kısa bir tanıtım videosu önermem gerekiyor. ;)
Görsel Kaynaklar: Sadig Muradov
