Geçtiğimiz haftasonu Etohum'un İzmir Kampı'ndaydım. İstanbul'dan az sayıda girişimciyle gittiğimiz İzmir Ekonomi Üniversitesi‘nde güzel bir gün geçirdik ve farklı konuşmacılardan güzel tavsiyeler dinledik.
İzmir için bu 3. Etohum kampıydı. Benim için ise bugüne kadar katıldığım Etohum kampları arasında önemli bir yer aldı. O nedenle konuşmacıların paylaştığı verilerden ziyade önemli tavsiyeleri özet olarak paylaşmak istiyorum.
1. Yılmayın!
Girişimcinin kolaycı olmaması ve yılmaması için en iyi örneklerden biri Pabbuc.com'un kurucusu Serdar Yaman. Fizik konusunda eşine pek sık rastlanmayan bir kariyeri geride bırakan Serdar Yaman'ın ayakkabı satışını internete taşımanın zorluklarıyla uğraştığı gibi, terlik satarak başladığı işini sanal pos alamadığı ilk dönemde bir komisyoncu üzerinden ısrarla yürütmüş.
Başarısız fiziksel mağaza deneyimi yaşayan ve artık işini sadece internette yapmaya karar veren Yaman, girişimcilere kolay yılmamaları gerektiğini ve sorumluluklarını iyi düşünmeleri gerektiğini hatırlattı.
2. Yatırımı Elinize Almadan İpleri Gevşetmeyin
Azimli çalışmasının sonucunda GittiGidiyor ortaklarından yatırım alan Serdar Yaman, yatırım döneminin kısa süreceğine sanarak ciddi bir yanılgıya uğradığını itiraf etti. Hatta o dönemde icra borçları nedeniyle evini depoya çevirdiğini de anlattı. Girişimcilere de yatırımı tam olarak almadan sorumluluklarını bırakmamalarını tavsiye etti.
3. Tek Tabanca Gezmeyin
Aydonat Atasever, Cimri.com yöneticisi olarak İzmir'deydi. GittiGidiyor grubunda yer alarak Türkiye'de internet girişimciliğini en iyi gözlemleyen isimlerden biri olan Atasever, girişimcilerin tek başına başarılı olmasının zor olduğundan bahsetti. GittiGidiyor grubunda 4 ortak olarak hareket ettiklerini ve iyi bir ekip kurmanın başarılı bir girişimin sırrı olduğu söyledi.
4. Hızlı Olun ve Yenilikçiliği Dert Etmeyin
Nokta A.Ş. ortaklarından Başar Ekim, Türk girişimci ekosistemindeki en büyük yanılgılardan birinin altını çizdi. Kendilerinin orjinal projeler üretmediğini ama bunları başarılı bir şekilde uyguladığını söyleyen Ekim, iyi olanın isminin öne çıktığını hatırlattı.
Yenilikçi olma kaygısı bazen fırsatlar karşısında gözümüzü kör edebildiği gibi başka girişimleri de görmemezlikten gelmemize neden oluyor. Özellikle girişimcilerimizin bu huyundan vazgeçmesiyle ülkemizin yenilikçi projeleri var etmeye başlayacağına da inanıyorum.
5. Girişimcilikte Para Değil Tecrübe Arayın
Dijital Büro İstanbul‘un kurucu ortaklarından Uğur Şeker, girişimciliğin uygun bir maaş ve 2 yılda müdürlük isteyenlere göre olmadığını söyledi. Girişimcilik ruhunun biraz emek ve fedakarlık istediğini söyleyen Şeker, küçük sermayelerle de büyük işler başarılabileceğini söyledi. Bunun için biraz tecrübe edinilmesi gerektiğini de hatırlattı.
6. Odaklanın, Dağılmayın
Uğur Şeker, girişimciliğin ruhunda aynı anda bir çok işi yapma hevesinin olmadığına da parmak bastı. Kendinden örnek vererek farklı alanlara da girip iflas ettiğini söyleyen Şeker, 12 senedir aynı işi yaptığını, 12 sene daha bu işi yapacağını söyledi. "Ben her şeyi yaparım" diyerek adım atanların yanılacağını söyledi.
7. Ortaklığa Dikkat Edin
Girişimcilerin ortaklıklarına ve ortaklık iptaline dair resmi işlemlere riayet etmesini Uğur Şeker hatırlattı. Şeker yine kendi talihsiz tecrübelerinden örnek verdi ve o tecrübeyle abisiyle bile profesyonel olarak çalıştığını söyledi. :)
Uğur Şeker, girişimcilere sosyal sorumluluk kapsamında katılımcı olmalarını ve sosyal çevrelerinde aktif olmasını da önerdi.
Girişimcinin çalışma alanı - Delilik ile gerçeklik arasındaki güvenli bölge
8. Vicdanlı Olun
Radikal Gazetesi yazarı Serdar Kuzuluoğlu'nun konuşması biraz hayat dersi niteliğindeydi.
Girişimcilere biraz vicdanlı olmalarını öneren Kuzuloğlu, algılarımız ile tercihlerimiz arasındaki paralel ilişkiye dair örnekler verdi. Kuzuloğlu 3 tane de kitabı da girişimcilerin kesinlikle okuması gerektiğini söyledi, bunlar Spermler Erkekten Yumurtalar Kadından, Outliers (Çizginin Dışındakiler, Malcolm Gladwell) ve Predictably Irrational (Akıldışı Ama Öngörülebilir, Dan Ariely) idi.
9. Kafa Yormayın. Satamıyorsanız Yoksunuz
Bir insanın günde ortalama 300 karar verdiğini söyleyen Kuzuloğlu, günümüzde artan seçeneklerle içinde bulunduğumuz bunaltıcı duruma işaret etti. Akıllı fiyat ve kullanım seçenekleri sunun dedi. Satılamayan fikrin değeri olmadığını söyledi ve girişimcilerin iyi bir satıcıyı ekiplerine katmalarının çok önemli olduğunu söyledi, "ne sattığınızı ve kime sattığınızı iyi bilin" diye ekledi.
10. Bahane Aramayın, Bırakın
Başarısızlıklarınıza bahane aramayın, nefesinizin yetmediği yerde bırakın diyen de, herkesi dinleyin ama herkes uymayın, yatırımcı ihtiyacınızdan emin olun diyen de Kuzuloğlu'ydu. Kısacası girişimcilere pek dışarda bulamayacakları tavsiyelerde bulundu.
11. Somut Olun, Empati Kurun
Embryonix proje danışmanı Taylan Demirkaya'nın kısa sunumu da girişimcilere güzel dersler verdi. Girişimcilere sunum yaparken yatırımcıların da bakış açısını düşünmesini ve somut örnekler vermelerini tavsiye etti.
Karşıtlıkların önemli olduğuna dikkat çeken Demirkaya, akılda kalıcı (görsel) öğelerden faydalanın dedi.
12. Duygusal olun, Hikayeleştirin
İnsani olarak duygusal bir yapıda olduğumuzu ve bir hikayesi olan anlatımların dikkat çektiğini söyleyen Demirkaya, girişimciler bu noktalara da sunumlarında dikkat etmeli, dedi.
13. Önce Müşteriyi Memnun Edin
Ereyon kurucu ortaklarından Aziz Ülkü'nün tavsiyerleri müşteri memnuniyeti odaklıydı. Yıllardır içinde bulundukları e-ticaret sektöründe bu sayede iyi bir noktaya geldiklerini söyleyen Ülkü, hatalarınızı kapatın ve kalıcı ilişkiler kurmaya çalışın dedi.
14. Kıskanç Olmayın
Aziz Ülkü'nün girişimcilerden sektörü ileri taşımaya çaba göstermelerini ve kıskanç olmamalarını da istedi. Sabırla ve uzun vadeli düşünerek, çalışmanın başarıyı getireceğini söyledi.
15. İş Birliği Kurun
Promoqube kurucularından Özgür Alaz da girişimcilere işbirliklerini değerlendirin dedi. İyi bir ekip kurmanın ve ekip içi eğitimin öneminden bahseden Alaz, eğlencenin dikkat çekici olduğunu ve bu eğlencenin şimdi Facebook'ta olduğunu aktardı.
Not: Etohum İzmir Kampı konuşmalarını - Serdar Kuzuloğlu hariç - şuradan izleyebilirsiniz. Kaçırdığım tavsiyeler varsa yorum olarak ekleyebilirsiniz. :)
Görsel Kaynak: michaellewkowitz
