Açıklama: Yavuz Selim ŞEN, Çin’de bir danışmanlık firmasında perakende üzerine pazar araştırmaları ve pazar giriş stratejileri hazırlamaktadır, aynı zamanda Cingunlugu.com‘u yazmaktadır. Bu yazısı konuk yazar olarak Webrazzi’de yayınlanmıştır.
Yabancı işletmeler için zamanında kısıtlamaların da getirildiği Çin e-ticaret pazarı ciddi bir rekabet alanı. C2C işlemler aslan payını alıyor, yerli firmalar pazarı domine ediyor ve Çin'de uzakdoğu usulü bir rekabet yaşanıyor.
2009 yılında B2C pazarında da rekabet yoğunlaştı ve birçok büyük Çinli firma B2C pazarından pay almak için kıyasıya rekabet halinde. C2C pazarının %100’ü neredeyse üç oyuncunun elindeyken, B2C pazarında pazarın %70’i yaklaşık 10 oyuncunun elinde. Çin’in büyük holdingleri de B2C pazarına yatırım yaptığından rekabetin boyutunun değişileceği ön görülüyor.
Bu yazıda Çin B2C ve C2C pazarını, Çinli firmaların pazarda neden daha güçlü olduğunu, yabancı firmaların Çin online perakende pazarına girmelerinde engelleyen kanunlara değindim.
Çin'de Online C2C Döngüsü
Iresearch ve Deutsche Bank’ın yapmış olduğu araştırmaya göre, 2009 yılı Çin online perakende pazarında C2C işlem pazarı 248,5 milyar RMB (37,6 milyar USD), B2C işlem pazarı ise 14,5 milyar RMB (2,1 milyar USD) olarak gerçekleşti.
C2C işlemler, Çin online perakende pazarından aslan payını alıyor. Ancak B2C pazarının gerçekte C2C pazarından daha büyük olduğu düşünülüyor, yalnız vergi kaçırmak için birçok işletme bireysel olarak C2C ortamlarında bulunuyor. Gelecekte B2C pazarının büyüme potansiyelinin daha fazla olacağına inanılıyor. Dolayısıyla birçok oyuncu B2C pazarı için çaba sarf ediyor.
Ayrıca B2C oyuncular satış sonrası hizmetleriyle tüketici de daha fazla güven yaratıyorlar. Kullanıcılar tarafından da B2C oyuncular önemseniyor. CNNIC’nin yapmış olduğu araştırmada B2C müşterisinin memnuniyetinin daha üst seviyelerde olduğu görülüyor. Nitekim, B2C işlemlerin büyüme hacmi 2009 yılında C2C işlemlerinin büyüme oranını geçti. 2009 yılında C2C işlemleri %105 oranında büyürken, B2C işlemleri %108,6 oranında büyüdü.
Çin'in Lideri Yerel Firmalar
Daha sonra da değineceğim gibi Çinli firmaların online perakende pazarında güçlü performansı var. Açıkcası Çin şirketleri, içerik seçimi, arayüz tasarımları, satış ve pazarlama, dil, kültür ve yerel bilgi v.b. alanlarda yabancı rakiplerine üstünlük sağlıyorlar. Müşterilerle kurmuş oldukları güçlü iletişim onları vazgeçilmez kılıyor.
Yabancı oyuncular Çin pazarına adapte olmakta büyük sorunlar yaşamaktadırlar. Ebay, 2002 yılında Çin’e girerek C2C pazarında %80’den fazla pazar payı elde etti. Şirket ABD’de olduğu gibi kendi platformundan satıcılardan komisyon alan modelini benimsedi. Ancak ücretsiz servis stratejisi izleyen ve kendini Çinli bir marka olarak lanse eden Taobao, ebay’in Pazar payını yedi. Ebay daha sonra Tom Online ile ortak olarak EachNet’i kurdu ve ebay.com.cn’in 2006’da fişini çekmek zorunda kaldı.
Burada Taobao’nın gelir modeli hakkında bir not eklemek istiyorum; Taobao, Alibaba Grubuna bağlı Çin’in en büyük C2C sitesidir, kullanıcıların açmış olduğu standart dükkanlardan ve satıcılardan komisyon almamaktadır. En büyük gelir kalemi, Alibaba grubuna bağlı olan Çin’in Paypal’i olarak bilinen Alipay’dir. Taobao üzerinden yapılan işlemlerde (Çin’de yapılan e-ticaret işlemlerinde de genelde) ödemeler Alipay üzerinden yapılır. Bunun yanı sıra, site içindeki reklamlar, özel mağazalar, Taobao’nın açmış olduğu sezonluk mağazalarda ürünlerinin yer almasını isteyen satıcılar ve Çin genelinde evlere dağıtılan Taobao dergisinde yer alan satıcıların ürünleri gibi daha çok reklama dayanan kalemlerden para kazanmaktadır.
Çin C2C Pazar Lideri: Taobao
Deutsche Bank ve Iresearch’a göre Çin online C2C işlemlerinin değeri 2009 yılında %105 büyüdü ve toplamda 248,5 milyar RMB (37,6 milyar USD) oldu. C2C pazarı üç oyuncunun elinde bulunuyor. En büyük oyuncu Taobao’nın 2009 sonu itibarıyla 170 milyon kayıtlı kullanıcısı bulunuyor ve pazarın %82,5’unu Taobao oluşturuyor.
Çin’in internet devi Tencent’in sahip olduğu PaiPai’in Pazar payı %10,1, Ebay’in ortak olduğu EachNet’in payı %7 (2008 yılında Pazardan %8 pay alıyordu). Iresearch’a göre Taobao’nun Pazar payı 2010 yılının ilk döneminde %84,7’ye yükseldi.
Pek çok firma Çin C2C pazarından pay kapmak için çalıştı. Çin’in ünlü arama motoru Baidu’da 2008 yılında C2C sitesi youa.com’u duyurdu. Ancak bügüne kadar Taobao için fazla sorun teşkil etmiyor, Pazar payı %0’ın altında. Çinlilerin elit sosyal ağı olarak kabul edilen douban.com’da C2C pazarına farklı şekilde giriş hazırlığında.
C2C oyuncular bir yandan da B2C pazarı üzerine girişimlerde bulundular. Örneğin Taobao 2008 yılında B2C alışveriş platformu Taobao Mall’u başlattı. Tencent ve Paipai’de B2C platformu Shop QQ’yu başlattı. Baidu B2C iş geliştirmek için Japonya’nın en büyük e-ticaret oyuncusu Rokuten ile ortaklığa girişti.
Çin Hükümeti Yerli Girişimcileri Koruyor
Son olarak düzenleyici kanunlar Çinli firmalar için daha olumludur. Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu tarafından 2007 yılında, “Yabancı Yatırım Sanayi Kılavuzun’da” değişikliğe giderek, online perakende sektörü yabancı yatırımcılar için sınırlı kategoriler altına alındı. Farklı sektörlerde faaliyet gösteren yabancı şirketler için il düzeyindeki ticaret bakanlığından onay alınmakta. 2007’de çıkan bu yasa ile online perakendeciliğe başlamadan önce yabancı işletmelerin Çin Ticaret Bakanlığından izin alma zorunluluğu getirildi.
Bu karar 2007 – 2010 (Ağustos) yılları arasında yabancı yatırımcıların Çin’e girişlerinde en büyük sorunu teşkil etti. Ağustos 2010 yılında eski yasaya dönüldü ve artık yabancı işletmelerde il düzeyindeki Ticaret bakanlıklarına başvurabilir yasası çıkartıldı. Yalnız online perakendecilik yapacak firmalar için 2010’daki çıkan yasada, telekomünikasyon lisansı gibi bir takım ekstra lisanların alınmasıda zorunlu hale geldi.
B2C Pazarının %70'i 10 Firmanın Elinde
Çin B2C pazarı, C2C pazarına oranla daha parçalanmış olmasına rağmen rekabet 2009 yılında yoğunlaşmıştır. İlk 10 B2C oyuncuları Pazar payı %70’i buluyor ve B2C pazarı hızlı şekilde değişiyor.
Pazarda ilk 3 oyuncu 360Buy, Joyo Amazon ve Dang Dang oluşturuyor. B2C oyuncular çok fazla kategoride ürün satarak sitelerine daha fazla trafik yaratmayı hedefliyorlar. Dang Dang ve Joyo önceleri sadece kitap satıyordu, şuan gıdaya kadar uzanan geniş yelpazeleri var. 51mdq pazardaki tek dikey oyuncu, sadece evde kullanılan elektronik aletleri satıyor. Bu arada Vancl kendi markalı ürünlerini satarak eşsiz bir model ile çalışıyor ve pazardaki en büyük beşinci oyuncu.
B2C pazarında gıda önemli bir sektör, Çin’in en önemli firmaları da bu sektöre yatırım yapıyor. Fortune Global 500’de yer alan COFCO womai.com ile internetten gıda ve içecek ürünleri satıyor, aynı zamanda Taobao da chaoshi.taobao.com ile birlikte internette süper market açtı. Bunun yanı sıra bölgesel olarak da süper market ürünleri satan siteler var, Şangay’da yabancıların yoğun yaşadığı ilçelere market ürünleri dağıtım servisi yapan siteler bulunuyor, genelde evlere katalog dağıtarak reklam yapıyorlar.
Çin Pazarı İçin Tavsiyeler
Çin pazarına girmeyi düşünen firmaların, pazar bilgileri dışında, Çinli kullanıcıları iyi anlamaları ve onlara daha yakın olmak için çaba sarfetmeleri gerekiyor. Genelde firmalara iki danışmanla çalışmaları öneriliyor, biri yerel biri de Çin kültürünü özümsemiş yabancı danışmanlar. Yerel danışmanlar hükümet bazında bazı bilgilere hızlı ulaşabilirken, yabancı danışmanlar daha objektif bakış açısına sahip oluyor, aynı zamanda müşterisinin istediğini daha iyi anlıyor.
Çin'de grup alış veriş siteleri çok revaçta, Pekin'de sadece 333 tane grup alışveriş sitesi faaliyette bulunuyor, yabancılara yönelik İngilizce faaliyet gösteren siteler de bulunuyor. Private shopping modelinde büyük internet şirketleri de var, dünyanın en büyük ikinci lüks ürün pazarı olan Çin'de lüks ürünlere yönelik private shopping sitesi bulunmuyor. Bunları göz önünde bulundurarak Çin'i her zaman aklınızın bir köşesinde tutmayı öneriyorum.
