Ezeli rakiplerde dostluk rüzgarı: Elon Musk ve Jeff Bezos

Dünyanın en zengin iki ismi Elon Musk ve Jeff Bezos şimdiye kadar ezeli rekabetleri ve içinde bulundukları uzay yarışı ile gündeme gelmişti. Ancak Jeff Bezos, X platformunda yaptığı bir paylaşım ile yeni başlayan bir dostluk rüzgarının sinyalini verdi. 

SpaceX'in Super Heavy roket güçlendiricisi Dünya'daki bir platforma başarıyla geri dönmesinin üzerine geçen hafta Jeff Bezos, Elon Musk'ı mentionladığı paylaşımında "Kusursuz güçlendirici yakalama konusunda size ve tüm SpaceX ekibine tebrikler! Çok etkileyici." ifadelerine yer verdi. 

Bezos'un Blue Origin'i ise New Glenn roketini yörüngeye fırlattı. Roket test uçuşu sırasında güçlendiricisini kaybetse de; Elon Musk “Bravo, @JeffBezos ve Blue Origin ekibi!” paylaşımında bulundu. Ayrıca bundan önce de Jeff Bezos Elon Musk ve ekibine görevde başarılar dilemişti. Elon Musk da bu gönderiyi alıntılayarak Jeff Bezos'un dileklerine müteşekkir olduğunu belirtmişti. 

Musk ve Bezos'un uzay yarışı odağındaki çekişmeleri

Aslında Musk ve Bezos yıllardır süren bir çekişme içindeler. Şimdiye kadar ikilinin SpaceX ve Blue Origin'deki uzay hedefleri konusunda tartışmalarıyla öne çıktığını söyleyebiliriz. Bezos'a kendi işletmelerinin durumu hakkında defalarca çıkışan Elon Musk, geçtiğimiz dönemde Blue Origin'in SpaceX'ten yetenek avcılığı yapmaya çalıştığını ifade etti.

Jeff Bezos'un da açıklamalarıyla Elon Musk'tan aşağı kalır yanı yoktu. 2015 yılında SpaceX Falcon 9 uzay aracını indirdiğinde Bezos, Blue Origin'in benzer bir başarıyı çoktan gerçekleştirdiğini öne sürdü. Ayrıca Bezos'un yıllar içinde Musk'ın Mars'ı kolonileştirme misyonunu da inceden inceye eleştirdiğini belirtelim. NASA 2021 yılında büyük bir sözleşme için SpaceX'i seçtiğinde, Blue Origin kararı protesto etti.

İkili yaklaşık 2 ay önce yeniden karşı karşıya geldi. Musk'ın paylaştıklarına göre Bezos, insanlara şirketlerindeki hisselerini elden çıkarmalarını çünkü Donald Trump' ın başkanlık seçimlerini kaybedeceğini söylemişti. Saatler sonra Bezos bu iddianın “yüzde 100 doğru olmadığını” söyledi.

Elon Musk ve Jeff Bezos çekişmesi nasıl başladı?

Blue Origin ve SpaceX'in henüz emekleme aşamasında olduğu 2004 yılında Elon Musk ve Jeff Bezos yeniden kullanılabilir roket hedeflerini tartışmak üzere bir araya geldi. Bu dönemde her iki şirketin de henüz hiçbir fırlatmayı tamamlamadığını belirtelim. İkilinin bir araya gelmesi pek de olumlu sonuçlanmadı. 

Christian Davenport'un “The Space Barons” adlı kitabına göre Musk toplantıdan sonra Jeff Bezos hakkında şu ifadeleri kullandı:

“Aslında iyi tavsiyeler vermek için elimden geleni yaptım ama o bunları büyük ölçüde göz ardı etti”

Bu buluşmanın ardından ikilinin ilk çekişmesi 2013 yılında gündeme geldi. O dönemde SpaceX'in bir NASA fırlatma rampasını özel olarak kullanmaya çalışmasının akabinde Blue Origin, United Launch Alliance ile birlikte SpaceX'in rampayı kullanmasını engellemek için hükümete resmi bir protesto başvurusunda bulundu. Aslında Bezos burayı “tüm fırlatma şirketlerinin kullanabileceği ticari bir uzay limanına dönüştürmeyi önerse de Musk bu hareketi “sahte bir engelleme taktiği” olarak nitelendirdi. Bunun üzerine Elon Musk, Space News'e verdiği bir demeç ile Blue Origin'e bir kez daha saldırdı: 

Blue Origin 10 yılı aşkın bir süredir geliştirme çalışmaları yürütmesine rağmen henüz güvenilir bir yörünge altı uzay aracı yaratmayı başaramadı. Önümüzdeki beş yıl içinde bir şekilde NASA'nın insan derecelendirme standartlarına uygun, Uzay İstasyonu'na kenetlenebilecek bir araçla ortaya çıkarlarsa, ki Pad 39A'nın amacı da budur, ihtiyaçlarını memnuniyetle karşılayacağız...

Açıkçası, alev kanalında dans eden tek boynuzlu atları keşfetme olasılığımızın daha yüksek olduğunu düşünüyorum. 

SpaceX sonunda pisti devralma hakkını kazandı.

Patent savaşı

2014 yılında ise iki şirket patent savaşına girmişti. Söz konusu sürtüşme Blue Origin'e roket iticilerini indirmek için kullanılan drone gemileri için bir patent verilmesi konusunda çıkmıştı. Blue Origin'in patente sahip olması nedeniyle SpaceX'in teknolojiyi kullanmak için ödeme yapması gerekiyordu. SpaceX ilgili patentin geçersiz kılınması için dilekçe verdi. 

Elon Musk, SpaceX drone gemileri kavramının onlarca yıldır var olduğu göz önüne alındığında, patentteki teknolojinin eski moda olduğunu savundu. Bir yargıç SpaceX'in yanında yer aldı. Böylece Blue Origin'in patentteki taleplerinin çoğu geri çekildi. 

Yetenek kavgası

Yazının başında bahsettiğimiz üzere Elon Musk, Blue Origin'in işe alım uygulamalarına karşı çıktı. Verdiği röportajlarda Bezos'a çıkışan Elon Musk, Blue Origin'i SpaceX'in çalışanlarını çalmakla suçladı. Musk, biyografi yazarı Ashlee Vance'e Blue Origin'in defalarca SpaceX'ten yetenekli kişileri kapmaya çalıştığını söyledi. Vance'in 2015 tarihli biyografisinde Musk şu ifadeleri kullandı:

“Blue Origin, maaşlarını iki katına çıkarmak gibi tekliflerle uzmanlaşmış yeteneklere bu cerrahi saldırıları yapıyor... Bunun gereksiz ve biraz da kaba olduğunu düşünüyorum.”

Space News'un aktardıklarına göre; Musk ayrıca SpaceX'in “blue” ve “origin” kelimeleri için bir e-posta filtresi kurdu.

Elon Musk'tan taklitçi ithamı 

İkilinin çekişmesi sosyal ağlara yansımaya devam etti. Blue Origin'in 2015 yılında New Shepard roketini başarıyla indirdi. Bunun ardından Bezos bir tweet atarak bu roketi “nadir bulunan bir canavar - kullanılmış bir roket” olarak tanımladı. Musk, SpaceX'in bu başarıyı üç yıl önce gerçekleştirdiğini söyleyerek yanıt verdi. Bunların yanı sıra BBC, 2016'da Elon Musk'a, Jeff Bezos'u sorduğunda, “Jeff kim?” diye yanıt verdi.

Hatta Musk, Bezos'u defalarca ve alenen taklitçi olarak nitelendirdi. Bu itham hem Amazon internet ışınlama uyduları fırlatma planını açıkladıktan sonra hem de Amazon sürücüsüz taksi şirketi Zoox'u satın aldığında gerçekleşti. Ayrıca Elon Musk, 2019'da Blue Origin'in Blue Moon adlı Ay'a iniş aracı konseptinin açıklanmasının ardından da Bezos'u rahat bırakmadı. 

Jeff Bezos'tan Mars eleştirisi

Bu esnada Bezos ise Musk'a doğrudan seslenmekten kaçınsa da; SpaceX'in ana hedefi olan Mars'ı kolonileştirmeyi eleştirmeye başladı. İnsanları Ay'a götürmeye odaklanan Bezos, Mars'a ulaşma fikrini motive olmadığını savundu. Bezos 2019 yılında bu konu hakkında şu ifadeleri kullandı:

“Önce Everest Dağı'nın tepesinde bir yıl yaşayın ve sevip sevmediğinize bakın, çünkü Mars'a kıyasla orası bir cennet bahçesi”

Blue Moon için yaptığı sunum sırasında Bezos, SpaceX'in Mars hedeflerine atıfta bulunarak Mars ile ilgili bir slaytta adeta Star Wars'a gönderme yaparak “UZAKTA, ÇOK UZAKTA” başlığını kullandı. 

Bezos'un itirazları ve davalar

2020 yılında Bezos SpaceX'i Starship uzay aracının testini gerçekleştirdikten sonra tebrik eden bir gönderi ile Elon Musk'a zeytin dalı uzatsa da; 2021 yılında artan rekabet yine ikili arasında soğuk rüzgarlar estirdi. NASA, Nisan 2021'de SpaceX'in 2,9 milyar dolar değerindeki Ay'a insan indirme sözleşmesinin tek alıcısı olduğunu açıkladı. Blue Origin, kendinden beklendiği üzere hemen NASA'nın kararına itiraz etti. 

Yine 2021'de Amazon'un uydu şirketi Project Kuiper, SpaceX'in Starlink internet uydusu planları üzerine Federal İletişim Komisyonu'na bir protesto başvurusunda bulundu. Buna karşılık Musk ise Bezos'un “SpaceX'e karşı dava açarak tam zamanlı bir iş yaptığını” söyledi.

Aynı yıl Elon Musk, Financial Times'a verdiği bir röportajda şöyle konuştu: 

“Bazı açılardan, Blue Origin'de daha fazla zaman geçirmesi için onu kışkırtmaya çalışıyorum, böylece daha fazla ilerleme kaydediyorlar”

Elon Musk, Bezos'un oldukça iyi bir mühendislik yeteneğine sahip olmasına rağmen, ayrıntılara girmek için çok fazla “zihinsel enerji” harcamıyor gibi göründüğünü de sözlerine eklemekten kendini alamadı. Jeff Bezos ise Elon Musk'ın Twitter satın almasını eleştirirken, Musk'ın Tesla odağında Çin ile bağlantılarını öne çıkardı. 

Bunlara ek olarak Elon Musk ve Jeff Bezos'un dünyanın en zengin kişisi olma konusunda da istemsiz bir yarış içinde olduğunu söyleyebiliriz. İkilinin hemen hemen her alandaki bu bitmek bilmeyen çekişmesi, sonunda yerini barış dolu günlere bırakmış gibi görünüyor. Bu barış döneminde Elon Musk'ın Başkan Donald Trump ile yakınlığını da göz ardı edemeyiz.