E-Scooter işletmeciliğine yönelik duyurulan ilk taslağı değerlendirdik

Bugün Ulaştırma Bakanlığı'ndan dağıtılan basın bülteni ve Hürriyet'den Emre Eser'in yaptığı haberle E-Scooter İşletmeliği Yönetmeliği'ne ilişkin ilk belirlemeler ortaya çıktı. 

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu’nun başkanlığında toplanan ve sektördeki paydaşların katılımı ile gerçekleşen Mikro Hareketlilik Odak Grup Toplantısı’nda sektöre ilişkin düzenlemelerde yer alması planlanan standartlara yönelik ilk taslak belirlenmiş.

Bu ilk belirlemeye göre E-Scooter işi yapmak isteyen işletmelerin ilk önce e-devlet üzerinden faaliyet izin belgesi alması gerekecek. Bu belgenin alınması için gereken şartlar ise 500 bin TL sermaye, en az 2 bin adet e-scooter sahibi olma (yerli üretim araçlar ise bin adet e-scooter yeterli), mobil uygulama sahibi olma ve sunucuların Türkiye'de bulunması olarak belirlenmiş. 

Faaliyet İzin Belgesi alan firmalar daha sonra Kullanılacak E-Scooter için kullanım izni almak için Ulaşım Koordinasyon Merkezi veya İl Trafik Komisyonu’na müracaat edecek. Bu müracatta yeni açılacak E-Scooter işletmesinin kullanıcılarının aşağıdaki şartları yerine getirmesine yönelik limit ve tavsiyeleri uygulaması kontrol edilecek.

• 16-18 Yaş aralığındaki kullanıcıların M ve A1  ehliyetine sahip olma koşulu.
• E-scooter için azami hız sınırının saatte 18 km olarak belirlenmesi.
• E-scooter'ların otoyol, şehirlerarası yollar ve azami hız sınırı 50 km/saat üzerinde olan karayollarında da kullanılmaması yönelik limitleme.
• Birden fazla kişinin e-scooter'ı aynı anda kullanmasının engellenmesi.
• E-scooter'da kişisel eşya harici, eşya taşınamaması.
• Yayaları ve dezavantajlı grupları (engelli/yaşlı) tehlikeye sokmayacak şekilde kullanılması.
• Her şehirde toplu taşıma araçları ile entegre olacak şekilde kullanım planlaması yapılması.
• Kask, dizlik, reflektör ve ceket gibi koruyucu ekipman kullanımı teşvik edilmesi.
• E-Scooter'ların belirli bölgelere yığılmalarının önüne geçilmesi.
• Çağrı merkezi/ mobil uygulamar üzerinden kullanıcılara destek sağlanması.
• Kamu nizamını bozmayacak, görüntü kirliliği oluşturmayacak şekilde kullanımın sağlanması.

Türkiye'de 35 bin E-scooter ve 3 milyonu Aşan Kullanıcı Var

Toplantıda ulusal ve uluslararası başlıkları ile şehir yaşamına hareket ve özgürlük katan, çağdaş mikro ulaşım sistemlerinin geleceği masaya yatırılırken; dünya çapında paylaşımlı 4.6 milyon e-scooter sayısının 2024’e kadar 6 katına çıkacağı tahmin edildiğine işaret edilirken, dünyada yıllık 1,7 milyar ton karbon salınımının mikro hareketlilik araçları ile azaltılmasının beklendiğine dikkat çekilmiş.

Bakan Karaismailoğlu açıklamasında “Şu anda Türkiye’de 35 bin e-scooter, 3 milyonu aşkın vatandaşımız tarafından kullanıyor. Ancak özellikle pandemi döneminde, alternatif ulaşım araçlarına olan talep ve bu araçların trafikte varlığı hızla arttı. Biz de günün şartlarına ve beklentilere uygun, yenilikçi bir hareketlilik sistemi oluşturmak amacıyla çalışmalarımıza hız verdik” dedi.

Yerlilik Teşvik Edilecek ama...

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada özellikle yerli üretimine yönelik her noktada teşvikler yer alıyor. Taslağa göre, yerli yazılım ve donanım kullanılması teşvik edilecek ve yerli ürün kullanan firmalara kolaylıklar sağlanacak. Bakanlık tarafından paylaşılan içerikteki yerli ve milli teşvik takdir ediyor olsak da mobil uygulama ve şirketin sunucularının Türkiye'de bulunması zorunluluğunun hatalı olduğunu düşünüyorum.

Bugün bulut sistemlerde dünya devlerinin sunduğu servisler ile bizim yerli veri sağlayıcılarımız tarafından sunulan hizmetler karşılaştırıldığında; bu konuda diretmenin ancak girişimcinin önünü tıkayacak, işi zorlaştıracak, şirketler için olası güvenlik sorunlarını ortaya çıkaracak ve hizmet kalitesinde dalgalanmalara sebep olabilir.

Bankacılık gibi hassas verinin olmadığı durumlarda yerli kullanıma yönelik teşvikin zorunluluk haline getirmek ancak geliştiricilerin işini zorlaştıracak ve uzun dönemde yerli veri sağlayıcıların da rekabetsizlik yüzünden yerinde saymasına sebep olacaktır. Bu yüzden yasal düzenleyicilerin bu zorlamayı her yönetmeliğe koyma alışkanlığından vazgeçmesi gerekiyor. 

Yeni E-Scooter Şirketlerine Giriş Bariyeri mi Konuluyor?

Taslakta eleştirilebilecek ikinci nokta ise ilk günden şirket sermayesinin en az 500 bin TL veya 1000 adet yerli scootera sahip olmak olarak belirlenmesi. Bu taslağı bakanlık ve hali hazırda pazarda olan paydaşların oluşturduğunu düşünecek olursak iki farklı amaç akla geliyor. Sanıyoruz ki bakanlık her isteyenin birkaç scooter alıp ortalığı scooter çöplüğüne çevirmesinin önüne geçmek istiyor. Hali hazırda pazarda yer alan şirketler ise 500 bin TL ve 1000 scooter bariyeri ile yeni girişimlerin bir nebze de olsa önüne geçmek istiyor veya bakanlığın üstteki düşüncesi işine geliyor diyebiliriz. 

E-scooter işine girebilmek için 500 bin TL sermayenin zorunlu tutulması ve 1000 adet yerli scooterın sahip olunması, girişimciliğin teşviki noktasında çok şık görünmeyen bir şart olarak dikkat çekiyor. Kısıtlı bir bölgede bu işe girmek isteyen niş fikirler, bu madde yüzünden uygulaması çok zor bir hale gelebilir.

Bakanlık bu konuda takdir sahibi olarak karar verme yetkisine sahip merci ancak bugün bu toplantıda masada olan e-scooter şirketlerinden kaç tanesi ilk günlerinde bu şartları yerine getirebilirdi, bunu samimiyetle değerlendirmeleri gerekiyor. 

TCDD'de E-Scooter'ı Değerlendiriyor

Bugün öne çıkan bir diğer e-scooter konusu ise TCDD'nin aklındaki scooter girişimi. Bir süredir konuşulanlara göre TCDD, yolcularının kullanımı için e-scooter işini ucundan da olsa girmeyi değerlendiriyor. Bizim konuştuğumuz kaynakların aktardığı kadarıyla Çuf Çuf adıyla medyaya yansıyan projenin özel e-scooter şirketleriyle rekabet etmek gibi bir amacı yok. Sadece istasyon ve istasyon çevresinde çalışması planlanan Çuf Çuf, henüz projelendirme aşamasında, konu netleştikçe sizlerle yeni bilgiler paylaşmaya devam edeceğiz. 

Her Türlü Düzen Düzensizlikten İyidir

Sonuç olarak yapılacak bu düzenleme ile e-scooter işine yönelik önemli bir düzenleme hayata geçirilecek. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nın bu konuda aktif ve erken hareket etmesi de çok alışık olmadığımız ve takdir edilecek bir durum.

Her türlü düzenin düzensizlikten iyi olduğu noktada yapılan çalışmanın eleştirilecek noktaları olmasına rağmen çok olumlu bir gelişme olarak öne çıkıyor. Sektör temsilcilerinin bu konuda masada olması da önemli bir gelişme. Umuyoruz ki çalışmalar hızla sonlandırılıp, yönetmelik en kısa sürede yürürlüğe girer.

Konuyla ilgili bugün yayına giren konuk yazımız Scooter Paylaşım Girişimlerinin İş Modeli başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.