Aytül Erçil: "Toplumsal cinsiyet rolleriyle ilgili ön yargılar kalkmalı"

Vispera'nın kurucusu ve akademisyen Aytül Erçil, Türkiye İnternet Ekosistemi'nin yakından tanıdığı bir isim...  Akademisyen-girişimci, 60 insan yılı aşan çabasıyla geliştirdiği görüntü tanıma teknolojisi, Gartner tarafından "yakın geleceğin en önemli buluşları" arasında gösterilmişti. Erçil ve ekibi geliştirdiği teknolojilerle perakende sektöründe çığır açıyor. 

İş hayatına General Motors'ta başladı

61 yaşındaki Aytül Erçil, Robert Koleji'nden mezun... Çift anadal yaptığı Boğaziçi Üniversitesi'nde matematik bölümünü birincilikle bitirmiş, elektrik mühendisliğini ise üçüncülük ile tamamlamış. Erçil, "Boğaziçi Üniversitesi'nde okurken ayrımcılık yaşamadığını söylüyor. Ailesinin de bu konuda oldukça destekleyici olduğunu dolayısıyla böyle bir baskı görmediğini anlatıyor. 

İş hayatına General Motors'un (GM) araştırma departmanında başladı. Şirketteki beşinci yılın sonunda Türkiye'ye döndü. Boğaziçi Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı. O dönem üniversite-sanayi işbirliği gibi bir kavram yoktu. Erçil, bu bağı sağlamak için sanayi şirketlerini gezdiğini anlatıyor. 

Girişimci oldum, çünkü...

Bu yıllar aynı zamanda Erçil'in akademisyenliğin yanı sıra girişimcilik kariyerinin de başladığı ve çalışma alanının yapay görme teknolojileri olarak netleştiği zamanlar... Hatta 1993'te okulun bünyesinde kurduğu "Pattern Analysis and Machine Vision" (BUPAM) laboratuvarı iki öğrencisiyle kurduğu ilk girişimi Vistek'in temellerini oluşturuyor. Erçil'in girişimciliğe adım atmasının en önemli nedeni ise laboratuvarda ürün haline gelmeyen çalışmaların hayata geçme şanslarının olmadığını anlaması... 

İki şirket kurdu

Aytül Erçil için girişimcilik anlamında kırılma noktası 2001'de Boğaziçi Üniversitesi'nden emekli olması... Sabancı Üniversitesi'ne geçti. Aynı yıl üniversitede VPALAB'ı kurdu. Eylül 2006'da Inovent, Vistek'in ilk yatırımcısı oldu. Şirket bu yatırımdan sonra çok hızlı büyüdü. 2013'te makine öğrenmesi alanında dünyada ilk 5'te yer alan Alman Isra Vision'a satılan Vistek'in uzmanlığı görüntü teknolojilerini üretim ve kalite kontrol otomasyonunda kullanmaktı. Bu ortaklıktan sonra Erçil, bir sene daha kalıp yeni bir ekip kurdu ve payını sattı. Ertesi yıl Sabancı Üniversitesi'nden Dr. Ceyhun Burak Akgül ile Vispera'yı kurdu. 

Şirket bugüne dek Keiretsu Forum Türkiye, Kerietsu Capital, Galata İş Melekleri ve Logo Ventures'tan da yatırımlar aldı. Geçen Mayıs ayında Vispera, İnventram ve Koç Holding A.Ş.'den yeni bir yatırım aldığını duyurduk. Yapılan yatırımın miktarı veya girişimin değerlemesi ile ilgili herhangi bir bilgi ise henüz paylaşılmamıştı.

"Otomatik olarak birinin eşi olarak konumlandırdılar"

Kariyerin ilk dönemlerinde bir takım problemler yaşadığını söyleyen Aytül Erçil sözlerine şöyle devam ediyor:

O dönem de elbette problemler yaşadım. Ama bu durumun çok da etkili olduğunu söyleyemem. Çünkü akademisyen olmanın etkisi vardı. Bu meslek hala saygı duyulan meslekler arasında yer alıyor. Ama bir gün telefon gelmişti. Teknik bir yardım istediklerini söylemişlerdi, 'Buyrun, ben yardımcı olayım' diye cevap vermiştim. Onlar da yeniden 'teknik' bir yardıma ihtiyaçları olduğunu söyledi.

Ya da bir yerde kartvizitimi verdiğimde kartta yazan CEO title'dan dolayı tek kaş kalkıyordu. Bir kere de bir gezi sırasında biri 'Eşinizin programı nasıl?' diye sordu. Yani beni otomatik olarak birinin eşi olarak konumlandırdı. Başıma gelen olaylardan da anlaşıldığı gibi  hala 'Kadınlar teknolojiden anlamaz' gibi ön yargılar var. Ancak sadece Türkiye'de değil, yurt dışında da böyle...

Bunun nedenini teknik konularla ilgilenen ya da bu konular üzerine çalışan çok az sayıda kadın olmasına bağlıyor. 2000'li yıllarda değişmeye başladığını ama hala yavaş olduğunu düşünüyor. "Öğrencilerin geneline bakıldığında kız öğrenciler daha iyi. Hatta dönem birincileri onlardan çıkıyor" diye konuşuyor.

Erçil, toplumsal algı ve baskılardan ötürü birçok kadının teknoloji gibi daha eril sektörlerde başarılı olamayacağını düşündüğünü söylüyor ve sözlerini şöyle bitiriyor: "Bence kadınlar, toplumun ön yargılarından ziyade kendi kendierine de baskı uyguluyor. Bir taraftan toplumsal cinsiyet rollerle ilgili ön yargıların da kalkması gerekiyor. Birçok kişi bunlara sahip. Bunu yapmak için öncelikle okullardaki müfredatın değiştirilmesi lazım."