Dikey tarım girişimleri evde tarımı sağlayabilir mi?

Korona virüs salgını nedeniyle hepimiz evlerimize çekilmiş durumdayız. Ve mümkün olduğunca dış dünyaya olan gereksinimlerimizi azaltmaya çalışıyoruz. Birçok ofis çalışanı evinden çalışıyor, market ihtiyaçlarımızı internetten sipariş veriyoruz ve bunun gibi birçok izolasyon tedbiri alıyoruz. Herkesin ümidi bu salgının etkisinin en kısa sürede bitmesi ve sosyal hayatımıza kaldığımız yerden devam etmek. Fakat bu sürecin uzama ihtimaline karşı herkesin kendince ilave tedbirler almasında fayda var.

Bu tedbirlerin alınmasına ihtiyaç duyulan en önemli alanlardan bir tanesi de gıda ürünleri. İster işlenmiş ürün olsun isterse işlenmemiş hepsinin kaynağı tarımsal üretim. Bu nedenle tarımsal üretime eskisinden daha fazla eğilmemiz gerekiyor. Çünkü bu tip gıda ürünü tedarik krizlerinde daha kısa sürede, daha az kaynakla ve daha sağlıklı bir şekilde tarımsal ürünlere ulaşmamız gerekiyor. Son yıllarda ortaya çıkan dikey tarım girişimleri ise bu alanda çok önemli bir alternatif çözüm olabilir.

Dikey Tarım nedir?

Dikey tarım toprak kullanılmadan, bitkilerin ihtiyaç duyduğu mineralleri su yoluyla sağlayan bir yöntem. Üstelik ortamın sıcaklığını, nemini ve ışık seviyesini ayarlayarak yılın her mevsiminde ürün elde etmenin mümkün olduğu bir yöntem. Dikey tarımı yeni öğrenen herkesin aklına ilk olarak sağlıkla ilgili endişeler geliyor. Fakat dikey tarım sistemlerini inceledikçe bu endişeler azalıyor. Çünkü açık havada olmadığı için ürünler hava kirliliğinden etkilenmiyor ve açık havadaki bakteri ve çeşitli mikroorganizmalara karşı kullanılan kimyasalları kullanmaya gerek kalmıyor.

Dikey Tarımın Avantajları

Dikey tarımın en önemli avantajlarının başında daha az su tüketimi , daha kısa sürede mahsul alımı ve yılın her zamanında ürün yetiştirilebilmesi geliyor. Bununla birlikte geleneksel tarımdaki maliyetin en önemli unsuru olan lojistik kaynaklı giderler olmuyor. Çünkü ürün ya satıldığı yerde ya da ona çok yakın bir lokasyonda üretiliyor. Bu konuda güzel bir örnek uygulamayı Forfarming dikey tarım girişimiyle CarrefourSA marketleri yakın zamanda hayata geçirdi.

Dikey Tarım Firmalarının İş Modeli

Hem Türkiye’de hem de global ölçekte bu alandaki firmaları temel olarak ikiye ayırabiliriz. Birinci grup dikey tarım teknolojisini geliştirip satan firmalar (yerli örnekler: Forfarming, Hext tech Green ; yurtdışından örnekler: farmshelf, urbancrops, freightfarms) . İkinci grup ise bu teknolojiyi kullanarak dikey tarım çiftliği kuranlar. Böylelikle dikey tarım çiftliklerinde ürettikleri ürünleri doğrudan veya perakende kanaları aracılığıyla müşterileriyle buluşturuyorlar. Bu ikinci gruba girebilecek Türkiye’nin pekçok bölgesinde birçok dikey tarım çiftliği olduğunu söyleyebiliriz. (Örnek bir topraksız marul üretimi, örnek bir topraksız çilek üretimi) Ayrıca girişim seviyesinde olup da bu işi ofislere ve evlere götürme hedefinde olan Vahaa ve Nemflora’yı sayabiliriz. Yurtdışında ise bu işi büyük ölçekli olarak yapan Bowery, Aerofarms, Brightfarms, Gotham Greens, Alesca life ve Freshbox gibi girişimler de mevcut.

Sonuç: Evimizde Üretim Yapabilir miyiz?

Teknik olarak bu sorunun cevabı evet ama sadece kendi eviniz için yapmanız çok anlamlı olmayabilir. Çünkü hem ürünlerin yetişme sürecinde ihtiyaçlarınızı karşılayamamış olacaksınız hem de az çeşit ama çokça mahsulü kısa sürede tüketemeyince ürünün tazeliğinden yararlanamayacaksınız. Bunun yerine belli sayıda ailenin apartman veya sitelerinde ortak olarak bunu yapması çok daha avantajlı olabilir. Ayrıca bu tip sistemler genellikle yurtdışından gelen parçalarla oluşturulduğu için başlangıç yatırımında biraz pahalı kalabilir ve maliyeti bölüşmek dikey tarımı sitede kurma fikrini kolaylaştırabilir. Ama yüksek sayıda talep gerçekleşirse bir çok girişim kullanılan ekipmanların birçoğunu yerli üretebilir ve ölçek ekonomisinden de yararlanarak dikey tarım sistemleri oldukça uygun fiyatlara inebilir. Koronavirüs salgınının getirdiği olağanüstü şartlarda bir kez daha gördük ki sağlıklı ve taze sebzeler istiyorsak girişimlerin bu alanda geliştirdiği çözümleri yakından takip etmemizde fayda var.