Mars’a insan taşımak, elektrikli arabalar, solaryum kiremitli çatılar, sürtünmesiz ortamda hızlı yolculuk, trafik sıkışıklığına yer altında tüneller ile çözüm aramak. Bu sıradışı projelerin her birinin ayrı ayrı gerçekleşmesi olası ama işi asıl ilginç kılan tümünün ortak noktası olan isim: Elon Musk.
Son yılların belki de en sıra dışı girişim ve yatırımları ile sık sık gündeme gelen iş insanı Elon Musk’ın yaşam hikayesi de en az ilgilendiği konular kadar sıra dışı...
Elon Reeve Musk 1971 yılında Güney Afrika’nın başkenti Pretorya’da doğdu. Bir manken ve diyetisyen olan Kanadalı annesi Maye ve Güney Afrika doğumlu elektromekanik mühendisi, pilot ve denizci olan Errol’ın ilk çocuklarıydı.
1972’de erkek kardeşi Kimbal ve 1974’te kız kardeşi Tosca aileye katıldı. 1980 yılında anne ve babası boşandığında Elon Musk, kardeşleri ile birlikte annesinin yanında yaşamayı tercih etti. Fakat 2 yıl sonra babasının çok yalnız kaldığına karar vererek babasının yanına taşınmayı tercih etti. Üzerinden yıllar geçtikten sonra Elon Musk bu kararının bir hata olduğunu, babasının yanına taşınmamış olmayı dilediğini söyledi.
Elon Musk çocukken hastanelik oldu
Boşanma Elon Musk’ın çocukluğunda yaşadığı tek travmatik sorun değildi. İçe dönük bir çocuk olan Elon Musk okulda da zor günler geçiriyordu. Sık sık zorbalığa uğrayan Musk için dayak yemek sıradışı bir durum değildi. Hatta bazen durum o kadar ileriye gidiyordu ki Musk için tek seçenek saklanmak oluyordu. Bir seferinde okuldaki çocuklar Elon Musk’ı merdivenlerden atıp, ardından da bayılana kadar dövdüler ve Musk gözlerini açtığında bir hastanedeydi.
Hem evde, hem de okulda o yaşta bir çocuk için ciddi sorunlar yaşayan Musk’ın neredeyse tek sığınağı kitaplardı. Eline geçen hemen hemen her şeyi okuyordu. Hatta okuyacak başka bir şey bulamayınca 9 yaşında Britannica ansiklopedisini okuyup bitirmişti bile.
Elon Musk'ın kazandığı ilk 500 dolar
10 yaşına geldiğinde belki de hayatını değiştirecek yepyeni bir şey ile tanıştı: 5 kilobyte RAM’e sahip bir Commodore VIC-20. Uykusuz geçen 3 gün sonunda BASIC programlama dili öğreten kitabı okuyup bitirmişti bile. O günden sonra bilgisayar, Elon Musk’ın zorlu çocukluğunu katlanılabilir hale getirme görevini kitaplarla birlikte sürdürdü.
12 yaşında yazılım merakı ilk ciddi meyvesini verdi. Daha sonradan “Basit bir oyundu ama Flappy Bird’den daha iyiydi” dediği Blaster adlı oyun Elon Musk’ın kendi başına ilk parasını kazanmasını da sağladı. 1984 yılında PC and Office Technology adlı bir dergi oyunun kodlarını yayınlamak için Musk’a yaklaşık 500 Amerikan doları ödeme yaptı.
1984 yılı oyun dünyası için oldukça verimli bir yıldı. Tetris, King’s Quest, Paperboy, Elite gibi oyun tutkunlarının bugün bile anımsayabileceği ikonik oyunların yayımlandığı yıl için Blastar belki de yılın oyunu olmaya uzaktı ama kendi imkanlarıyla programlamayı öğrenmiş 12 yaşında bir çocuğun, üstelik para da kazanmasını sağlayan oyunu olarak yine de dikkat çekici. Eğer Elon Musk’ın yaptığı oyunu merak ediyorsanız HTML5 ile bugünlere taşınan halini şuradan oynayabilirsiniz.
Hayallerinin peşinden ABD’ye
Küçük yaşlardan beri Elon Musk’ın büyük hayalleri vardı ve Güney Afrika’da bu hayallerini gerçekleştirmesinin kolay olmadığının farkıdaydı. Babasının kalmasına yönelik ısrarlarına rağmen Musk 17 yaşındayken eğitimini sürdürmek için Kanada’ya taşındı. Taşınmasının nedenlerinden biri de Güney Afrika’da zorunlu olan askerlik görevini yapmamaktı.
Daha sonra Kanadalı annesi sayesinde vatandaşlığını da alacağını Kanada’nın Ontario eyletinde bulunan Queens Ünivertsitesi’ne kayıt oldu. Burada daha sonra evlenip 5 çocuk yapacakları ve 2008 yılına kadar evli kalacağı Justine Wilson ile tanıştı.
Queens Üniversitesi’nde 2 yıl geçirdikten sonra ABD’ye Pennsylvania Üniversitesi’ne transfer oldu. Fizik ve İktisat alanlarında çift ana dal yaparak mezun olan Musk, her iki alanda da staj yaparak teorik bilgisini pratik ile geliştirdi.
2 günlük doktora macerası
24 yaşına geldiğinde fizik alanında doktora yapmak üzere Stanford Üniversiesi’ne kayıt oldu. Girişimci ruhu nedeniyle doktora macerası sadece 2 gün sürdü ve okulu bırakarak kardeşi Kimbal ile birlikte 1995 yılında 28.000 dolar sermaye ile Zip2 adlı ilk web yazılım firmasını kurdu.
Bütün paralarını bu işe yatırdıkları için Elon ve Kimbal’ın bir ev tutmaya paraları yetmemişti. Bu yüzden geceleri tuttukları ofiste kalıyor, kanepede uyuyorlardı ve duş almak için yardım derneklerinin imkanlarını kullanıyorlardı. Elon Musk daha sonraki bir röportajında gündüz web sitesinin operasyonu ile uğraştıklarını ve geceleri kodlama yaptıklarını söylüyor. “Uyanık olduğumuz her an çalışıyorduk” diye Musk’ın ve kardeşinin bu özverisi 4 yıl sonunda karşılığını verdi.
1999 yılında Zip2 büyümüş ve büyük firmaların radarına girmeye başlamıştı ve 4 yılın sonunda Compaq yaklaşık 300 milyon dolarlık bir anlaşma ile Zip2’yu satın aldı. Elon Musk ise yüzde 7’sine sahip olduğu Zip2’nun satışından sonra 22 milyon dolar kazanmıştı.
Gece yarısı darbesi ile CEO’luğu kaybetti
22 milyon doların 10 milyon dolarıyla finansal hizmetler üzerine odaklanan X.com’u kurdu. Bir yıl sonra X.com, Peter Thiel ve Max Levchin’in ekibinde bulunduğu Confinity adlı şirket ile birleşerek Confinity’nin para transferi çözümlerine odaklandı.
20 Ekim 2000'de Peter Thiel ve Elon Musk PayPal bayrağı altında bir aradalar.
Aslında Confinity ve X.com hali hazırda rakiplerdi. X.com’un Confinity adı altında faaliyetlerini sürdürmesi kararı alındıktan sonra Musk, para transferi tarafında ürün ismi olarak X.com’un kullanılmasını tercih ediyordu. Fakat Confinity’nin hali hazırda bunun için kullandığı bir marka vardı: PayPal. Musk bu konuda çok netti ama Max Levchin çok daha ısrarcıydı.
Ürün isminin yanı sıra PayPal’ın Unix tabanlı altyapısının Microsoft tabanlı olacak şekilde değiştirimesi de aradaki gerginliği artırdı. Bir gün Musk tatildeyken Levchin yönetim kuruluna baskı yaparak Elon Musk’ı CEO görevinden alınarak yerine Peter Thiel’ın atanmasını sağladı. Musk artık CEO değildi ama hala yönetim kurulunda yer alan bir hissedardı.
PayPal’dan x.com’u geri aldı
PayPal 2002 yılında eBay tarafından 1,5 milyar dolarlık bir anlaşma karşılığında satın alındığında Elon Musk’ın yüzde 11,7’lik PayPal hissesi ona 165 milyon dolar kazandırdı. Bu sırada Elon Musk’ın ürün ismi olarak kullanmak istediği x.com, PayPal satışıyla birlikte eBay’e geçmiş oldu. Fakat Elon Musk bu minik detayı unutmadı ve tam 17 yıl sonra x.com alan adını eBay’den geri aldı. X.com satışının detaylarını bugüne kadar ne eBay, ne de Elon Musk açıklamadı. Fakat tek harfli bir .com alan adının milyonlarca dolar edeceğini tahmin etmek zor değil.
PayPal satışından elde ettiği 165 milyon dolar da bugün Elon Musk’ın uğraştığı tüm sıra dışı girişimlerinin en önemli kaynağı oldu. Bugün 20 milyar dolar üzerindeki serveti ile hala sıra dışı şeyler yapmaya devam ediyor. Zip2 günlerinden beri kardeşi Kimbal da onunla birlikte. Kimbal hali hazırda Tesla ve SpaceX’in yönetim kurulunda bulunuyor ama diğer yandanda restoran sektöründe faaliyet gösteriyor. Elon Musk’ın kızkardeşi Tosca ise sinema sektöründe yapımcılık ve yönetmenlikle uğraşıyor.
Webrazzi’deki Elon Musk etiketinden Musk ile ilgili en güncel gelişmeleri takip edebilirsiniz.
