Bill Gates: "Robotlar da insanlar gibi vergi ödemeli"

Bir fabrikada çalışan bir insan, 50 bin dolarlık iş yaptığında kazancı için vergi öder. Peki aynı iş bir robot tarafından yapıldığında vergi ödenmeli midir? Bill Gates'e göre bu sorunun cevabı "Evet".

"Robot vergisi" hakkında Quartz'a bir röportaj veren Bill Gates, robotların insanlar gibi maaşa bağlanıp, düzenli olarak gelir vergisi ödemesini elbette kast etmiyor. Ancak robot işçilerin, bugün insanlar tarafından yapılan birçok işi yapar hale gelmesi, patronlar açısından çalışan maliyetlerinden ciddi bir tasarruf sağlarken, hükümetler için büyük bir vergi kaybıyla sonuçlanacak. Bu vergi kaybını kompanse edecek yeni bir vergi çözümü öneren görüşü savunan Bill Gates, bu sayede insanlara daha uygun olan işlerin finanse edilebileceğini söylüyor.

Gates'e göre bir çözüm, robotlar ya da evrim jargonundan kopmadan söylersek, "ileri otomasyon" ile sağlanacak olan ek verimlilik sayesinde yaratılan ek karları vergilendirmek. Bununla birlikte hükümetler bir tür robot vergisi de tanıtabilir. Bu vergilerden elde edilen gelir, "özgürleşen" iş gücünün, daha insani diğer işlere yöneltilmesini sağlayabilir. Gates bunlar arasında yaşlı bakımı, okul çağındaki çocuklarla ilgilenme gibi işleri sayıyor. Robotların insanların işlerini yapmaya başlamasıyla daha fazla insan bu tip "insani" işler yapma fırsatı bulacak.

Gates, robot vergisi ya da ek verimlilik vergisi gibi yeni vergilerin, üreticileri ürkütmeyeceğinden de emin. Bundan daha kötüsü ise dönüşümün insanların gözünde, işsizlik gibi negatif sonuçları olacak bir süreç olarak görülmesi. Gates bu sürecin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi için hükümetlerin kontrollü bir şekilde ilerlemesi gerektiğini savunuyor. Hükümetlerin, hangi dönüşüm programında ne kadar fona ihtiyacı olduğunu anlaması için gerektiğinde vergi oranlarını yükseltmeye hatta adaptasyon hızını yavaşlatmaya hazır olması gerekiyor.

Gates'in robotları vergilendirme önerisi, insanın ileri otomasyon sürecine uyumunu önceliklendirmesiyle anlaşılabilir ancak bugüne kadar uygulanan vergi pratikleri düşünüldüğünde biraz garip. Zira robot vergisi, tüketim yerine doğrudan üretimi vergilendiriyor ve aslında bilgisayarların ilk kullanılmaya başlandığı dönemde bilgisayarlarda yapılan her işin vergilendirilmesine benzer bir pratiği çözüm olarak sunuyor. Gates Microsoft'u kurduğu dönemde bu dönüşüm sürecini en iyi gözlemleyenlerden biriydi, formülünden çok yaklaşımı bu nedenle dikkate değer.

Avrupa Birliği (AB) geçtiğimiz hafta robot vergisiyle ilgili bir öneriyi oylamıştı. Robot sahiplerinin, robotlar nedeniyle işini kaybeden insanların eğitimi için vergilendirmesi önerisi ise Komisyon tarafından reddedildi. Gelişmiş ülkelerde otomatize edileceği düşünülen işlerin büyük bir bölümünün göçmenler tarafından yapıldığı ve bunun ekonomiye yük oluşturduğu algısı mevcut. Robot vergisi, ekonomik olduğu kadar politik yönüyle de çokça tartışılacak gibi görünüyor.