Avrupa Parlamentosu'na göre robotların "özlük" hakları olmalı

Avrupa Parlamentosu (AP) robotlar ve yapay zeka teknolojisine sahip cihazlara ilişkin hak ve sorumlulukları detaylandırmak için "elektronik kişilik" ve robot haklarına dair bir dizi yönetmelik hazırladı.

Hazırlanan yönetmelik 17 evet 2 hayır oyuyla kabul edildi. Yönetmeliğin yazarı Mady Delvaux konuyla ilgili olarak şöyle diyor; "Günlük yaşantımız giderek robotlardan etkilenmeye başlıyor. Bu gerçeği kabul etmek ve robotların insanların hizmetinde kalmasını sağlamak için Avrupa'da açık ve net bir yasal çerçeve hazırlamamız gerekiyor."

Robotlara kişilik kazandırılması konusu günümüzde şirketlerin tüzel bir kişilik olarak hem davalı hem de davacı olabilmesi ile benzer bir durum. Aynı şey robotlar için de geçerli hale gelecek. Mady Delvaux; "şu anda hayatımızda olan robotlar veya 15-20 yıl içerisinde hayatımıza girecek olan robotlar için böyle bir düzenleme şart" diyor.

Bu yönetmelik sayesinde henüz cevabı bilinmeyen bazı sorulara yanıt bulabilmek amacıyla bir Avrupa Robotik ve Yapay Zeka Ajansı kurulması da planlanıyor. Böylece önümüzdeki bir kaç yıl içerisinde karşımıza çıkacak olan "yapay zekanın neden olduğu ölümlü olay" haberlerinde sorumlular daha net bir şekilde belirlenebilecek. Şu anda yapay zekanın neden olduğu bir kazada ölen kişi için sorumlunun kim olduğu kestirilemiyor. Yapay zekayı kodlayan mı, kodlanan teknolojiyi mekanik hale getiren mi, ürünü son haliyle satan firma mı yoksa ürünü satın alan son kullanıcı mı bu belli değil.

Yönetmelik ayrıca;

• Akıllı robotlar için yasal bir tanım ve geniş bir kayıt sistemi
• Robotları üreten mühendisler için ahlaki konularda geniş çaplı davranış eğitimleri
• Robotların şirketlere sağlayacağı ekonomik katkının vergilendirilmesi ve dolayısıyla robotlardan alınacak detaylı analitik veriler
• Şirketler için robotların neden olacakları hasarı karşılayacak zorunlu bir sigorta modeli

gibi bir çok farklı ve bir o kadar da önemli detayı içeriyor.

Yönetmeliğin bir önemli başlığı da "temel gelir" mevzusu. 

Geçtiğimiz günlerde robotların hayatımıza getirebilecekleri değişiklikler konusuna farklı bir bakış açısını paylaşırken detaylı bir şekilde açıklamaya çalıştığım "temel gelir" konusu bu raporda da önemli bir yer tutuyor. Kaçınılmaz son olarak robotların dünya genelinde büyük bir işsizlik yaratacak olması nedeniyle temel gelirin de artık genel bir kabul görmesi gerekiyor. Bu nedenle AP'nin yönetmeliğinde "robotların sağlayacağı ekonomik katkının vergilendirilmesi" konusu da önemli konular arasında. Temel gelir bu vergilerden oluşturulabilir.

Robot ve yapay zeka alanında geliştirme yapan bir çok uzman bu raporun geliştiricilerin önünde engel oluşturacağını, önümüzdeki 15-20 yıl içerisinde bu tür yasalara gerek olmayacağını söylese de AP'ye göre bu konuda erkenden hareket etmek çok daha sağlıklı görünüyor.