Hızlı ilerleyen teknolojinin sosyal hayatımıza etkisini konu alan Black Mirror'ın 3. sezonunu izlemeyen kalmamıştır diye tahmin ediyorum. Eğer izlemediyseniz 3. sezonun 1. bölümüne dair yer yer spoiler içeren bir yazı ile karşılaştığınız belirtmek zorundayım.
Öncelikle Black Mirror, 3. sezon 1. bölümü ile başlayalım: Nosedive adlı sosyal ağa sahip dünyada her kişinin derecelendirme notu var. Aslında günümüzde sosyal ağlarda kullanıcıların oluşturmaya çalıştığı algının daha matematiğe bürünmüş hali. Kişiler fotoğraflar ve paylaşımların haricinde, diğer kişilerin yaptıkları hareketleri, davranışları notlandırıyor. Kişilerin aldığı notlar işe girmesinden, etkinliğe katılmasına kadar sosyal hayatın her noktasında en önemli ayrım noktası oluyor.
Dizinin bu bölümünde yer alan sosyal ağı kısaca anlattıktan sonra gelelim Çin'e. Çin hükümeti, vatandaşların finansal, sosyal, siyasi ve yasal kredi notlarını toplumsal kredi notuna çeviren ve toplayan bir sistem uygulamayı planlıyor, aynı dizideki sosyal ağ Nosedive gibi. Vatandaşların dijital kayıtlarını, özellikle mali davranışlarını toplamak için, sistemin çeşitli yönlerini test eden Çin, bunlarla daha sonra bir sosyal kredi puanı sistemi oluşturmayı planlıyor.
Diziden farklılaşan noktası notları diğer vatandaşlar değil devlet verecek ama değişmeyen nokta vatandaş kendisine ait sosyal kredi notuna dayalı bazı hizmetlerden yararlanıp faydalanamayacak. Yaklaşık 1,4 milyar nüfusu olan Çin vatandaşının sosyal kredi puanını çıkararak, seyahat ve eğitimden, kredilere ve sigorta kapsamına kadar çeşitli hizmetlere erişimin temelini oluşturacak.
Böyle bir büyük verinin alt yapısını hazırlaması, uygulaması oldukça zor bir süreç görünüyor. Yapılırsa, yaşanması muhtemel güvenlik endişeleri bir yana büyük veri kategorisine bambaşka bir soluk getireceği aşikar. Facebook'un yasak olduğu ve internet erişiminin hala hükümetin izin verdiği ölçüde sınırlı olduğu bir ülkede bu adımın atılıyor olması ise vatandaşlarının yaşamları üzerinde daha fazla erişim ve kontrol imkanı için geldiği aşikar.
