Ülkemizde 4.5G'yi kullanmamıza günler kalmışken, henüz standartları kesinleşmemiş olan 5G teknolojinin çalışmaları dünyanın dört bir yanındaki araştırma merkezlerinde sürüyor. Bunlardan biri de Almanya'nın Dresden şehrinde bulunuyor. Vodafone ve Dresden Teknik Üniversitesi işbirliğiyle kurulan 5G Lab adlı laboratuvarında, geleceğin yazılım, donanım ve şebeke teknolojileri üzerinde çalışmalar yapılıyor. Türkiye'den bir grup gazeteci olarak ziyaret ettiğimiz 5G laboratuvarında, aralarında Türk bilim insanlarının da bulunduğu ekip, 5G odaklı test ve değerlendirmelerini anlattı ve uygulamalı olarak gösterdi.
Mobil şebeke teknolojisi alanında ülkemiz Avrupa, Amerika ve Uzakdoğu'nun gerisinden yol alsa da, 3G döneminde ve şimdi de 4G'de güncel teknolojileri kullanma konusunda bir avantaj elde etti. 1 Nisan 2016'dan itibaren ülkemizde üç operatör de 4.5G hizmeti vermeye başlayacak. Geçtiğimiz yaz aylarında, "4G mi, 4.5G mi tartışmaları sırasında pek çok insan, 4.5G'nin "uydurma" bir tabir olduğu görüşündeydi. Fakat gelin görün ki, 5G öncesi altyapı geliştirmeleriyle birlikte kimi operatörler bizden önce 4.5G'ye geçtiler bile. Almanya'da, Vodafone'un davetiyle katıldığım 5G araştırmaları seyahati sırasında, satın aldığım yerel hat (T-mobile) ekranında 4.5G yazısını ilk defa görmüş oldum.
Telefon ekranında ilk "4.5G" ibaresini gördüm. 1 Nisan'dan sonra bizde de böyle görünecek. (Operatör T-Mobile) pic.twitter.com/7OE9OMq81M
— Erdal Kaplanseren (@Kaplanseren) March 10, 2016
Meşaleleri yakın, 5G hızı yakın! 2018'de Güney Kore'de düzenlenecek Kış Olimpiyat Oyunları'nda ilk defa denenmesi planlanan 5G teknolojisinin 2020 itibarıyla yaygın biçimde kullanılması bekleniyor. Pek çok şirketin ortak ve bağımsız biçimde sürdürdüğü araştırma ve geliştirme faaliyetleriyle üzerinde çalıştığı 5G teknolojisi için Vodafone da dünyanın en köklü üniversitelerinden biri olan Dresden Teknik Üniversitesi ile işbirliği içinde bir 5G laboratuvarı kurmuş. Dresden Teknik Üniversitesi Vodafone Mobil İletişim Sistemleri Bölüm Başkanı Profesör Gerhard Fettweis’ın başkanlığında çalışmalarını sürdüren ve aralarında Türk mühendislerin de bulunduğu bir ekip, geleceğin yaşam biçimini şekillendirecek mobil teknolojiler üzerine çalışıyor. Profesör Fettweis ve ekibindeki diğer bilim insanlarının yaptıkları sunumların yanı sıra gösterdikleri prototip ve örnek modellerde özellikle veri hızı, gecikme süresi ve IP hizmetleri konusundaki çalışmalara yer verildi.
5G teknolojisinin canlandırması yapıldı Vodafone'un laboratuvarında izlediğimiz canlandırmalarda özellikle 5G ile gecikme sürelerinin çok düşük bir seviyeye indiğine şahit olduk. Kimi uygulamalarda saliselik gecikmelerin bile büyük farklar yarattığı aşikar. Yakın gelecekte hayatımıza katılması beklenen pek çok teknolojinin, 5G'de sunulacak kapasitede bir hıza ihtiyacı var. Örneğin sürücüsüz otomobillerin çok sayıda değişkenle ilgili veri iletimi hayati önem taşıyor. Sensörler arası iletişim ve tepki/gecikme süreleri konusunda ekibin yaptığı deneylerden birinin videosunu aşağıda izleyebilirsiniz.
Gecikme süresinin azaltılması çok şeyi değiştirir Bir başka deney de sanal gerçeklik gözlüğüyle yapıldı. 5G altı teknolojilerle uzaktan atılan bir top, gözlüğü takan kişi tarafından tutulamazken, 5G’de gecikme sürelerinin azalmasıyla, kişinin çıplak gözle görür gibi aynı hızda görüntüyü aldığını gördük. Bizlere gösterilen etkileyici uygulamalardan biri de, özel bir eldiven ile ekran içindeki prizmatik şekillere dokunabilmek ve bu şekilleri hareket ettirebilmekle ilgili olandı. Bu yöntem özellikle uzaktan tıbbi kontrol, hatta uzaktan ameliyat gibi olanakları mümkün hale getirebilecek. 5G'nin sunduğu kapasite, bugün aklımıza gelmeyecek kadar çok sayıda alanda kullanılabilecek. Bir başka canlandırma için bizi duvarlarında 484 hoparlör olan küçük bir odaya aldılar. Bu stüdyoda sağlanan surround sistem aracılığıyla 5G teknolojisinde elde edilecek akustik iletişim deneyimlendi. Odadaki herhangi bir lokasyonda, sahneye olan mesafemiz ne olursa olsun sesin ulaşma hızı her noktada eşit oldu. Ayrıca küçük hareketlerimizle bile seslerin yönlerini daha net anlayabildik.
Küresel projede Türk bilim insanları da çalışıyor
Vodafone’un 5G araştırma-geliştirme ekibinde Türk mühendisler de çalışıyor. Dresden Teknik Üniversitesi bünyesinde yaptıkları çalışmalara ilişkin bilgi veren Dresden Üniversitesi 5G Laboratuvar Araştırma Grubu liderlerinden Meryem Şimşek, kablosuz şebekeler, kendi kendini organize eden heterojen ağlar, sistem seviyesi modelleme, takviyeli öğrenme, oyun teorisi, müdahale koordinasyonu, gecikme süresinin minimum seviyeye indirilmesi, kablosuz şebekelerde yüksek güvenilirlik, multi-RAT çoklu bağlantı, 5G şebekeleri ve kullanım vakaları hakkında bilgi verdi.
Standartların belirlenmesinde Vodafone rol alacak Düzenlenen turda Vodafone Türkiye'da kısa süre önce göreve başlayan Teknolojiden Sorumlu İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Mallik Rao da Vodafone’un 5G vizyonu ve yol haritası hakkında bilgi verdi. 5G standartlarının belirlenmesi konusunda Ar-Ge yatırımlarının büyük önem taşıdığına dikkat çeken Mallik Rao, "5G teknolojisi ile birlikte bağlantı sorununun tamamen ortadan kalkarak dijital hayatın anlık akışın gerçeği haline geleceğini" söyledi. Vodafone Grubu'nun 5G teknolojisi için global araştırma-geliştirme çalışmalarına destek verdiği bilgisini veren Rao, "Vodafone Grubu olarak bugün 20 ülke ve pazarda 4G ve üstü hizmetler sunuyoruz ve şimdi de 5G teknolojisi için adım atarak global araştırma-geliştirme çalışmalarına destek veriyoruz. Geleneksel üniversite-sanayi işbirliği anlayışı doğrultusunda Dresden Teknik Üniversitesi ile yürütmekte olduğumuz iş ortaklığının, 5G standartlarının yazılmasında önemli sonuçları olacağını düşünüyoruz. 5G, şu an için teorik tartışmaları yürütülen ve 2020 gibi ileri bir tarih için planlanan bir teknoloji olsa da, Vodafone Türkiye olarak, bu alandaki gelişmeleri yakından takip ediyor ve 4.5G'de olduğu gibi, 5G'de de Vodafone'un global deneyimini Türkiye'ye taşımak için sabırsızlanıyoruz” dedi.
Nesneler 5G üzerinden konuşacak Günümüzde çokça konuşulan Nesnelerin İnterneti, çok az miktarda insan müdahalesiyle gerçek zamanlı biçimde eşyaların birbiriyle iletişim kurması prensibine dayanıyor bir yanıyla. Yüksek hızda ve geniş alanlar içinde belli bir verinin noktalar arasında aktarımının en iyi yolu ise mobil internetten geçiyor. Vodafone'un 5G araştırmalarıyla ilgili toplantıda konuşan Profesör Gerhard Fettweis, “Yaptığımız araştırma çalışmalarında, kablosuz iletişim teknolojilerini özellikle veri hızı, gecikme süresi ve IP hizmetleri açısından öncelik veriyoruz. Dresden Üniversitesi'nde kurduğumuz 5G laboratuvarında, Vodafone'un iş ortaklığıyla öncelik verdiğimiz tüm hassas konularda çözüm üretecek bir oluşuma liderlik edebilecek konumdayız” dedi.
Sürücüsüz otomobiller için 5G şart Yakın gelecekte hayatımızda yer edinecek çoğu teknolojinin 5G ile ilişki içinde olacağını söyleyen Fettweis, 2020 yılı ve sonrasında 5G teknolojisi ile beraber dokunsal/etkileşimsel internet (tactile internet) hizmetlerinin günlük hayatı ciddi biçimde değiştireceğinin altını çizdi. Sürücüsüz otomobillerin günlük hayata katılması için 5G'nin öncelik taşıdığını söyleyen Profesör Gerhard Fettweis, "5G ile birlikte geliştirilecek sistemler sayesinde trafik ışıklarını dahi kullanmayabiliriz. Arabaların tüm hareketlerini kaydeden, tıpkı uçaklarda olduğu gibi kara kutuları olacak. Saniyede 10 gigabit hızlarla internette devasa boyutta içerikler dolaşacak. Tüm bu içerik gecikme süreleri minimum düzeyde, dayanıklılık ise en yüksek seviyede olacak. Ayrıca, bunun çoğalarak arttığını da tek bir kalem pille 10 yıl şarj etmeden çalışabilen cihazlar ile göreceğiz” dedi. Canlı yayın teknolojileri, akustik iletişim gibi alanlarda 5G ile çağ atlanacağını belirten Fettweis, “Sözgelimi bir sahanın her yerinden anlık görüntüler alınabilecek. Hatta, futbol maçlarını bir oyuncunun gözünden takip eder hale gelebileceğiz” ifadelerini kullandı.
İletişim, boyut değiştirecek 5G teknolojisiyle birlikte gecikme problemi neredeyse ortadan kalkarak 1 milisaniyeye düşecek. Geleceğin akıllı şehirlerini oluşturacak ulaşım, eğitim, sağlık, güvenlik, enerji, haberleşme ve diğer katmanlar, akıllı şebeke altyapısıyla desteklenecek. Günlük hayatımıza gözle görülür farklılıklar katacak bu gelişme, iletişimi hem daha hızlı hem de yeni olanaklarla zenginleştirecek. Cihazların donanım ve yazılımlarındaki gelişmeye ayak uyduracak bağlantı teknolojisi sayesinde hayal gibi uygulamalar gerçek olacak. Günümüzde emekleme aşamasında olan çeviri yazılımları gerçek zamanlı ve sesli hale gelecek. Siz konuşurken aynı anda çevirerek karşı tarafa onun bildiği dilden çeviri yapacak; aynı şekile onun dilinden de size çevirecek.Veya uzakta olduğunuz biriyle günümüzde görüntülü veya sesli kurduğunuz iletişime "dokunma"yı eklediğinizi düşünün. Biririnize uzaktan dokunacak ve hem dokunmayı hem de dokunulmayı hissedebileceksiniz. Giderek kusurlarının giderilmesiyle, bu tarz uygulamalar hem dünyayı daha fazla birleştirecek, hem de yeni yaşam tarzının kapılarını aralayacak. Gelecek heyecan verici.
