Açıklama: Yazılımcılara Tavsiyeler başlıklı yazı dizimizde Türkiye internet sektörünün tecrübeli yazılım geliştiricilerini teker teker Webrazzi.com’da konuk edip, kendilerinden genç yazılım geliştiricilere olan tavsiyelerini ve tecrübelerini dinliyoruz.
Konuk yazarımız Doruk Fişek; 1998 yılından beri profesyonel olarak Linux sunucu sistemleri üzerinde çalışıyor. Kamu ve özel sektörde Linux sistemleri yönettikten sonra şu an iki ortağı ile beraber kendi kurduğu Özgür Yazılım A.Ş. bünyesinde kariyerine devam ediyor.
Sunucu (server) sistemleri, diğer bilgisayarlara hizmet verirler. O nedenle çoğunlukla 7x24 çalışırlar. Bugün kullandığınız web sitelerinden, e-postalara, anında mesajlaşmaya, birçok internet servisi bu sunucu sistemleri üzerinden çalışırlar.
Sunucu sistemlerinin ve üzerinde çalışan servislerin kurulumunu yapan, her an işler durumda olması ve performanslı çalışmasını sağlayan kişiler sistem yöneticileri oluyorlar. Bunun için çalışan sistemin gündelik çıkan sorunlarını düzeltirken, bir taraftan da o sorunların tekrar oluşmayacağı sistemler tasarlar ve kurar.
Neden sistem yönetirken Linux tercih ediyorum?
- Bir sunucunun uzaktan yönetimi ile başına gitmek arasında hiçbir fark yok. Karakter tabanlı güçlü yönetimi sayesinde, zayıf bir cep telefonu bağlantısı ile bile bir soruna müdahale edebiliyorum.
- Hemen hiçbir işlem için sunucuyu tekrar başlatmak gerekmiyor.
- Hemen her işlem için detaylı teknik belge bulunabiliyor. Daha da detaylı anlamam gerektiğinde, çalışan uygulamanın kaynak kodlarını inceleyebiliyorum.
- Herhangi bir üreteceğim çözüm için lisans kısıtlamaları ile uğraşmıyorum, ihtiyaç duyduğum kadar uygulamayı ihtiyaç duyduğum kadar sunucuya kurabiliyorum.
Sunucu sistemi yönetirken dikkat ettiğim noktalar ise şunlar;
- Sunucu sistemini öngörülebilir tüm durumlar için elle müdahale gerektirmeyecek biçimde yapılandırmak.
- Otomatik yapılabilecek hiçbir işlemi elle yapmamak.
- Sunucuyu olabildiğince temiz, tertipli ve düzenli tutmak.
- Daha sonra niye yapıldığı hatırlanmayacak tüm işlemleri belgelemek.
- Olabildiğince az kullanıcıya olabildiğince az erişim vermek.
- Sistemi sanki yarın bir başkasına devredecek gibi, kişisel tercihlere göre değil, piyasada yaygın kabul edilen yöntemlere göre düzenlemek.
- Kriz anlarında sakin olmak, zamanı olabildiğince yavaşlatmaya çalışmak. :)
En sevdiğim 5 araç: SSH (uzaktan erişim), yum/apt (paket yönetimi), etckeeper (değişiklik takibi), Nagios (gözetleme ve uyarı) ve Jenkins (tanımlı işlerin web üzerinden yetkilendirilmesi).
Peki siz de bir Linux sistem yöneticisi olmak istiyorsanız ne yapmalısınız?
Linux sunucu sistemleri üzerine uzmanlaşmak isteyen insanların bilmeleri gereken, olmazsa olmaz üç tane temel konu bulunuyor: Linux kabuğu (shell), bilgisayar ağları (TCP/IP) ve Google'da arama yapmak.
Linux kabuğunu bilmeden, bir Linux sunucu sistemine hakim olamıyorsunuz. Çeşitli arayüzler bulunuyor, evet, ancak hepsi de arkaplanda yine bu kabuğu ve komutları kullanıyor. Günümüzde ağda çalışmayan (başka sunucularla haberleşmeyen) bir sunucu sistemi genelde bulunmuyor. Ağın nasıl çalıştığını anlamadan, birçok noktayı anlamanız güç olacaktır. İnternetin uçsuz bucaksızlığı nedeniyle de, arama motorları ile araştırma yapmadan, tüm güncel bilgilere ve sorunların çözümüne ulaşmak sadece birkaç siteyi takip ederek ulaşmak mümkün değil.
Bu üç temel alanda kendinizi rahat hissettikten sonra, Linux sunucu sistemleri konusunda öğrenemeyeceğiniz ve uzmanlaşamayacağınız neredeyse hiçbir alan kalmıyor.
Peki nereden başlamalısınız?
Elbette bir Linux dağıtımını kurup kurcalamakla başlamalısınız. :)
Sunucu sistemlerinde yaygın olarak RedHat ve onun çok birebir kopyaları (CentOS, Scientific, Oracle Linux) ile Debian yaygın olarak kullanılıyor. Birini seçip, onu kurcalamaya başlayabilirsiniz.
Burada çok yapılan bir hata, masaüstü bilgisayarınıza Linux kurarak bir anda masaüstü sisteminizi de Linux'a taşımaya kalkmak oluyor. Oysa her şey siyah ya da beyaz değil. İşe daha küçük, bir sanal makinede Linux çalıştırarak ve ona uzaktan (masaüstünüzden) SSH ile bağlanarak başlayabilirsiniz. Sanal makineler, kolayca yapıp-bozmak ve öğrenmek için idealdir. Temiz bir kopyasını kenarda tutarsanız, her zaman tekrar tekrar o temiz kopya üzerinde denemeler yapabilirsiniz.
Kendinizi hazır hissetiğinizde internette bir sunucu kiralayabilirsiniz. Aylık 5 dolar gibi komik maliyetleri var. Onun üzerinde çeşitli servisler vererek denemelerinizi yapmaya devam edebilirsiniz.
Bugün bilgisayarınız, elektriğiniz ve internetiniz olan herhangi bir yerde çalışabilir ve kendinizi geliştirebilirsiniz. Türkiye'nin neresinde olursanız olun, bu üçlüye sahipseniz, sizin de sistem yöneticisi olmak için önünüzde hiçbir engel kalmamış demektir.
