Bu yıl 130. yaşını kutlayan İstanbul Ticaret Odası tarafından Bilişim Sektörüne Yönelik Teşvik ve Destekler konulu bir seminer düzenlendi. Biz de Webrazzi okuyucularını da yakından ilgilendiren bu konuyu, daha önceki bakanlık açıklamalarını net şekilde dinlemek için yerimizi aldık.
Notlara geçmeden önce kısa bir bilgilendirme de yapmayı gerekli görüyorum. Etkinlik süresince notları detaylı şekilde almaya çalışsam da aşağıdaki aklınızda soru işareti bırakabilecek noktalar olabilir. Etkinlikte yapılan sunumlara (biri hariç) şuradan ulaşabilirsiniz.
İTO'dan STK sorumluluğu
Etkinliğin açıklış konuşması İTO Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Ahmet Naci Helvacı tarafından yapıldı. Helvacı, 2023'te dünyanın en büyük ilk 10 ekonomisi arasına girme hedefinden bahsetti ve bu doğrultuda bilişim sektörünün ve bu alana yapılacak yatırımların ciddi önem taşıdığından bahsetti.
Helvacı, blişim sektörü denince sadece yazılımın değil, sanayi devrimiyle gelen makineleşme teknolojilerinin de anlaşılması gerektiğini; bilişim sektörünü ıskalama ihmalimiz olmadığını söyledi. "Biz de kendimizi yasal yetkiler ve görevlerimizin üstünde bir STK olarak görüyor ve bilgilendirme amaçlı bu toplantıları yapmaktan memnuniyet duyuyoruz." dedi.
Bilişim sektörünün faydalanabileceği ihracata yönelik devlet destekleri
Ahmet Naci Helvacı’nın ardından T. C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü KOBİ ve Kümelenme Destekleri Daire Başkanlığı İhracatı Geliştirme Uzman Yardımcısı Kerim Hemdil kürsüye geldi.
Hemdil’in paylaştığı desteklerden ilki Yurt Dışı Pazar Araştırması Desteği idi ve Bu kapsamda 7500 dolara kadar destek verildiğinden bahsetti. Bu destekler ekonomi sınıfı ulaşım ve konaklama masrafları karşılanıoyor. 50 doları aşmayan araç kiralama bedeli de sunulabiliyor.
İhracata yönelik araştırmalar destekleniyor. Sadece fuar ziyaretinin gerçekleştirildiği ve grup seyahati şeklindeki ziyaretler desteklenmiyor.
Pazara Giriş Desteği kısmında ise rapor desteğini kapsayan bir teşviki aktarılıyor. İlk ödeme belgesinden sonra en geç 6 ay içinde bir bölge müdürlüğüne başvurulması gerekiyor.
Danışmanlık desteği ise yıllık en fazla 200 bin dolara kadar teşvik sağlıyor. Yurt dışı tanıtım desteği ise yüzde 50 destek oranı ve en fazla 300 bin dolara kadar destek veriliyor.
E-ticaret sitelerine de destek var
E-ticaret sitelerine üyelik desteği de veriliyor. Yüzde 70 ve yıllık en fazla 10 bin dolara kadar destek veriliyor ve destek alacak sitenin en az 1 yabancı dilde yayın yapması gerekiyor.
Bakanlık ön onay verilen e-ticaret sitelerinden Google Analytics tanımlaması ile girşimin trafiğini görüntülemek istiyor. Tüm destekler için 3 ay içinde eksikleri tamamlama zamanı tanınıyor. Tüm ödemeler bankacılık kanalıyla yapılıyor.
İhtiyaç analizi, eğitim ve danışmanlık, yurtdışı pazarlama ve Alım Heyeti, İstihdam ve Bireysel Danışmanlık destek kapsamı kategorisine giriyor.
İhtiyaç analizinde proje bazında 400 bin dolar destek verilebiliyor. Eğitim ve danışmanlık programlarında da aynı destek tutarı söz konusu. Yurtdışı Pazarlama veya Alım Heyeti desteği için program başına 150 bin dolarlık bir destek var. En fazla 5 kez faydalanabiliyor. Alım heyeti için de 100 bin dolara kadar destek veriliyor.
İstihdam desteğinde ise en fazla 3 yıl boyunca istihdam desteği brüt ücret üzerinden veriliyor. Bireysel Danışmanlık ise 50 bin dolara kadar destek veriliyor. Eğitim programlarında ise yüzde 70 destek oranı ile en fazla 20 bin dolar destek veriliyor.
Buna yazılım kategorisi de dahil ediliyor ancak web sitesi tanıtımı tanıtım desteği kapsamında görülmüyor.
Yurtdışında ofis açma için yüzde 60 destek veriliyor. Ofis kurulumu yapıldıktan sonra 3-6 aylık dönemlerle giderler yetkili kurumlara iletilebiliyor.
Elektronik haberleşme sektöründeki Ar-GE destekleri
T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Elektronik ve Haberleşme Mühendisi Levent Hansu’nun sunumuysa elektronik haberleşme sektöründeki araştırma ve geliştirme projelerine dair destekleri katılımcılarla paylaştı.
Bu alanda uzun zamandır hazırlanan teşvik ve destek yönetmeliği halen taslak aşamasında ve bir kaç ay içinde Maliye Bakanlığı ile paylaşılarak konunun karar bağlanması bekleniyor.
Projenin amacı elektronik haberleşme ve/veya havacılık ve uzay sistemlerinin yerli atsarım ve üretimine ilişkin araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesi planlanıyor.
Bu desteklerden KOBİ’ler, yüksek öğretim kurucu ve araştırmacılar faydalanabiliyor. Başvuru şartlarında; en 1 yıl önce destek beklenen alanda çalışmış olması gerekiyor, projede yer alan personelin en az 1/3’inin en az bir yıldır şirket bünyesinde çalışması gerekiyor. Her yıl Ocak, Mayıs ve Eylül’de 3 başvuru dönemi bulunuyor ve takip eden 3 aylık dönemde inceleme ve onay işlemi gerçekleştiriliyor.
Bütün başvuruların elektronik ortamda alınmasına dair hazırlıklar yapılıyor. Sektörün ihtiyaç duyduğu projelere öncelik veriliyor ve bakanlık strateji ve politikaları ile uyumluluğu önem taşıyor. Ön değerlendirmeyi geçen projeler proje değerlendirme grubuna sunuluyor. Bu kurulda destek şartları oy çokluğu ile belirleniyor. Projeler yenilikçi ve uygulanabilir olmak gibi çeşitli inceleme ve karşılaştırmalara göre seçiliyor ve sözleşme imzalanıyor.
Seçilen projeler için de izleme süreci başlıyor ve gerçekleştirme raporları isteniyor. Uygun olmayan raporların tekrar hazırlanması isteniyor ve raporlar olumlu kabul edildiğinde destekler kuruma iletiliyor.
Son aşamada ise sonuç raporu var ve kabul edilen proje nihai desteği de alıyor. Nihai ödeme desteğinin yüzde 30’undan fazla olamıyor. İlk ödeme ise destek tutarının yüzde 20’yi geçemiyor. Zorunluluk halinde 6 ay uzatılabiliyor ama projeler için üst destek süresi 2 yıl olarak öngörülüyor.
Uzay ve Havacılık teknolojilerine 2 milyon dolar destek
Projeler yüzde 100’e kadar destek bulabiliyor ama projenin Ar-Ge kapsamındaki kısımları dikkate alınıyor ve destek tutarı elektronik-haberleşmede 1 milyon TL’yi, uzay ve havacılıkta ise 2 milyon TL’yi geçemiyor. Bu desteklerin küresel havacılık ve uzay araştırmaları ortalamalarından az olduğunu pekala düşünebilirsiniz ama hali hazırda ülkemizde GSMH’nin Ar-Ge çalışmalarına harcanan kısmı şu an yüzde 1’in altında, 2023(?) hedefi ise yüzde 3.
Desteklenen içerikte ise; teknik personel ücretleri, alet, techizat, yazılım ve donanım giderleri, danışmanlık ve eğitim hizmeti giderleri, patent, model ve tasarım tescil giderleri, projede kullanılan malzeme giderleri ile laboratuvar test ve analiz raporları giderleri yer alıyor.
Bu yönetmeliklerin 2 ay içinde son haliyle yasalaşması bekleniyor. Eğer bu alanda bir girişiminiz olacaksa bu yasayı son durumu takip etmeniz gerekiyor.
Özel sektöre yönelik Ar-Ge desteği
Özel sektöre yönelik Ar-Ge destek programları da Tübitak-TEYDEB Bilişim Teknolojileri Grubu Bilimsel Programlar Uzmanı Durak Akser tarafından paylaşıldı.
Kısaca açıklamak gerekirse TEYDEB, 6 teknoloji alanında özel sektöre destek veren bir destek programı. Bilişim teknolojileri de TEYDEB’in destek programları arasında bulunuyor. Desteklerin yaklaşık yüzde 90’ını KOBİ’lere aktaran program bilimsel ve teknolojik bilginin ürüne, sürece, yönteme ve sisteme dönüştürme araştırmalarına destek veriyor.
TEYDEB, projenin yüzde 70’ine kadar destek veriyor. Oslo ve Frascati kılavuzu tanımlarına uygun hareket ediliyor. Ürün yeniliği ve süreç yeniliği altında geniş bir perspektifte yardım veriliyor ve Akser’in verdiği ön bilgiye göre borsaya açılışa kadar uzanacak destekler üzerinde çalışılıyor.
1503 Proje pazarlama destekleme programı, 25 bin TL kadar destek veriyor. Uluslararası olması durumunda yardım 30 bin TL’ye çıkıyor. 1505 KOBİ yararına teknoloji transferi destek programı ise üst sınırı 300 bin TL olan projeleri destekliyor. Bu programda yüzde 75’i TÜBİTAK tarafından önden karşılanıyor. Bütçeye ek destekler de sunuluyor.
KOBİ ve büyük her ölçekteki şirketlere destek verilebiliyor. Bütçesi 500 bin TL olan projelere yüzde 75’e kadar destek veriliyor.
Bu yeniliklerin son güncellemelerle 1 Temmuz’da yeni ticaret kanununuyla netleşmiş olacak.
TEYDEB şimdiye kadar 2,5 milyar TL destek vermiş. 13.604 proje başvurusundan 8.371’i desteklenmiş ve 5.525 proje tamamlanmış. Destek tutarına göre ilk 3 sektör ise yüzde 28 ile Otomotiv, yüzde 16 ile savunma ve yüzde 15 ile bilişim geliyor.
Destek alan iller sıralamasında ise İstanbul ve Ankara ilk 2 sırayı alıyor ki ikisinin payı yüzde 50 civarında. Ardında Bursa, Kocaeli, İzmir ve Manisa geliyor.
1511 “öncelikli alanlar Ar-Ge destek programları” için ise şu an internette çağrı duyuruları açılmış durumda ve özellikle AR-GE projelerini desteklenmesi hedefleniyor.
KOSGEB destekleri
Etkinlikte öğleden sonra sahne alan KOSGEB İstanbul Anadolu Yakası Hizmet Merkezi Müdürü Servet Koçak bilişim sektörü için KOSGEB desteklerini anlattı.
1990 yılında kurulan KOSGEB destekleri için destek.kosgeb.gov.tr adresinden veritabanına kayıt olabilirsiniz. Kamu kuruluşu niteliğindeki KOSGEB, yeni şirket kurulumuna ve mevcut şirketlerin geliştirilmesine yönelik 7 farklı destek veriyor. Proje süresi en az 12 en fazla 24 ay olmak üzere yeni, inovatif ve/evya ithal ürünler gibi yenilik içeren her alanda destekler veriyor.
Geri ödemesiz destekte 332 bin TL üst sınır olmak üzere, geri ödemeli destekle toplam 532 bin TL’lik KOSGEB desteği alabiliyorsunuz. Geri ödemeli destekte ilk yıl ödeme yok ve sonraki yıllarda 8 eşit taksitle (3 ayda bir) ödüyorsunuz. KOSGEB projenizin yüzde 75’ine kadar destek veriyor.
KOSGEB, yapısı gereği kendi iç teşkilatının yanında üniversiteler ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile ortak çalışıyor.
Servet Koçak’ın paylaştığına göre 18 aylık proje değerlendirmelerinde KOSGEB, toplam 468 bin TL (268 bin geri ödemesiz, 200 bin geri ödemeli) destek veriyor. Projenin yüzde 75’ine kadar destek veriyor. KOBİ destek programında 150 bin TL’ye kadar destek veriliyor. KOSGEB iş birliği-ortaklık modellerinde de destek veriyor. 500 bin TL’ye kadar geri ödemesiz destek veriliyor.
KOSGEB’in girişimci destek programı ise uygulamalı girişimcilik eğitimi ile başlıyor. 60 saatlik eğitimde iş kurulumuna dair bir gerekli kavramlar ve süreçler paylaşılıyor. Kosgebgov.tr'de eğitimler hakkında bilgi bulabilirsiniz.
Kadınlara daha fazla destek
Destek programında ise geri ödemesiz 30 bin TL (1 Temmuz 2012 itibariyle) ve geri ödemeli 70 bin TL destek veriliyor. Kadınların girişimleri için yüzde 70, erkekler ise yüzde 60 oranında destek veriliyor. KOSGEB kadınlara yönelik Pendik'te Pendik Belediyesi ile bir girişim merkezi de kurmuş durumda.
KOSGEB de tanıtım desteği yurtdışı iş gezisi desteği, yurt içi fuar desteği, tasarım vb. gibi çeşitli destekler sunıyor. Tüm bu desteklerin toplamı 230 bin TL’ye ulaşıyor. Yeni kanunla devreye girecek bağımsız denetim için de 10 bin TL’ye kadar destek sunuluyor. Bu desteklerin giderlerinde 1. ve 2. bölgelerde yüzde 50, 3. Ve 4. Bölgelerde yüzde 60’ı karşılanabiliyor.
Farklı desteklerden aynı anda faydalanabilirken, aynı destekten 3 yılda bir faydalanabiliyorsunuz. KOSGEB’in testleri mekanik, spektral, metalografik vb. denetimlerle sürdürülüyor.
Genel programda 4 yıllık lisans mezunu çalışanlara bin 500 TL'ye kadar nitelikli eleman yardımı yapılıyor. Diğer bazı programlarda ise ilkokul eğitimli kişiler için de nitelikli eleman desteği alınabiliyor.
Servet Koçak, girişimcilerin Avrupa İşletmeler Ağı'na üye olunmasını da tavsiye etti ve her pazartesi düzenlenen eğitimlere davet etti. Cuma günleri ise proje yazma eğitimleri düzenleniyor. Yine Kosgeb.gov.tr'den bir KOBİ'yi nasıl kurup geliştirebileceğinize dair dökümanlar bulabilirsiniz.
Koçak, destekler konusunda danışmanlık verdiğini iddia eden kötü niyetli kişilere karşı dikkatli olunmasını da önerdi.
Desteklerle ilgili sorunlar;
Seminerde yapılan bir serzeniş ise devletten alınan yardımların özellikle süreç anlamında yorucu olduğuna dairdi. Farklı bakanlıklar tarafından sunulan desteklerden faydalanma konusundaki sıkıntı da gündeme getirildi.
Bu konuya verilen cevaplar sürecin ve iç iletişimin değerlendirildiğinin ifade edilmesinden ibaretti. Dolayısıyla temel yardımlarda bir danışman tutmanız tavsiye edilmese de yoğun bir destek sürecini takip etmenin kendi işinizi aksatabileceğini göz önünde bulundurmalısınız. Zira süresi 2-3 süren destekler de kabul edilmeniz 8 ayı bulan destekler de bulunuyor.
Geçtiğimiz günlerde Twitter'da TEYDEB'in geçen yıl 280 milyon TL olan hibe bütçesini bu yıl 400 milyon TL'ye çıkardığını paylaştığımda da bu konuda adım atan girişimcilerimizden aşağıdaki benzer cevaplar almıştım.
Ancak herşeye rağmen bu teşvik ve desteklerin Türkiye'de bilişim sektörüne de ciddi bir ivme kazandıracağını kabul etmek ve mümkünse en uygun destekten fayalanmaya çalışmak gerekiyor.
TEYDEB'in geçen yıl 280 milyon TL olan hibe bütçesi bu yıl 400 milyon TL'ye çıkmış. Teknoloji üreten girişimler bundan habersiz olmamalı.
— Fırat Demirel (@firatdemirel) Haziran 1, 2012
@serkanunsal @firatdemirel eskisine gore cok daha zor maalesef, rakam artsa da onay cikmiyor. TTGV daha da kotu, iki yildir dondu.
— Ekim Nazım Kaya (@ekimnazimkaya) Haziran 1, 2012
@firatdemirel aslında yeni girişimciler için Teknogişirim daha ideal. TEYDEB'de hem başvuru hem de ödeme süreci sıkıntılı.
— mustafadalci (@mustafadalci) Haziran 1, 2012
@firatdemirel bunun yanında şunu da söylemeliyim, devlet destekleri yerine kesinlikle ürüne odaklanmak gerekiyor.
— mustafadalci (@mustafadalci) Haziran 1, 2012
HATIRLATMA: Bugünkü etkinlikteki sunumlara (biri hariç) şuradan ulaşabilirsiniz. Teşvik/destek konulu daha önceki aşağıdaki iki yazımıza tekrar göz atabileceğinizi hatırlatalım.
1. Girişimcilere destek-teşviklerden faydalanma önerileri 2. Girişimcilere Teknokent yasası hakkında pratik bilgiler
