Corona virüs ile model değiştiren Fongogo'nun hedefi küçük işletmelere destek olmak

Çin'de aralık ayında ortaya çıkan ve dört ayda 1 milyon 300 binden fazla kişiyi de hasta eden Corona virüs salgını tedbirleri kapsamında Türkiye'de de 10 binlerce işletme kepenk kapamak zorunda kaldı. Birçok işletme için iş yapmadan personel maaşları, banka kredi, kira gibi ödemelerini yapmak imkansız hale geldi.  

Salgının ekonomik etkilerini azaltmak için önce hükümet tarafından 100 milyar liralık "Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi" açıklandı,daha sonra kamu ve devlet bankaları devreye girmiş olmasına rağmen yeterli destek sağlanamadı. Bu noktada kitlesel fonlama platformlarından Fongogo, küçük işletmelerin üzerindeki etkiyi azaltmak ve işletmelerin şimdiden hizmetlerini satarak ihtiyaçları olan kaynağa ulaşabilmesi için iş modelini değiştirdi ve "Haydi Hep Beraber İşletmelere Cansuyu Olalım!" kampanyasını başlattı. 

İçinden geçilen sürecin onlara da bir şeyler öğrettiğini söyleyen Fongogo Kurucu Ortakları'ndan Ali Nihat Tirkeş, "İşletmelerin hayatta kalma savaşı verdikleri bu zorlu günlerde işletmeleri kitlelerle bir araya getirerek önümüzdeki dönemde çalışanlara bir can suyu olabileceğimizi düşünüyoruz" diyerek bu işe neden girdiklerini anlatıyor. Kitlesel fonlamayı Anadolu coğrafyasında yaygın olan yardımlaşma biçimi imece usulünün teknolojiyle birleşmesi olarak niteleyen Tirkeş, "Zor zamanları el birliği ile geçmek için iş modelimizi değiştirdik. Bu süreçte işletmelerin hayatta kalmasını istiyoruz. Bu yüzden onlara omuz veriyoruz" diye konuşuyor. Bu yüzden kullandığı standart model olan ve fon toplamanın proje hedefinin başarısına bağlı olduğu 'Ya Hep Ya Hiç' modeli yerine, bu kampanyalar için hedefe ulaşma zorunluluğu aramıyor.

Hizmet sektörü başta olmak üzere restoranlar, kuaförler, berberler, cafeler, pastaneler, çiçekçiler, butikler, oteller, psikologlar, beslenme uzmanları ve işletme sahipleri Cansuyu kampanyasından yararlanabilecek. İşletmeler, Fongogo üzerinden kampanya oluşturma adımlarını takip ederek, kampanya süresi ve hedefi belirleyip kampanya bilgilerini ve satış yapmak istedikleri ödülleri girerek başvurabiliyor. 

Ödül bazlı fonlama modeli

Aslında her kitlesel fonlama şirketinin fonlama modelleri ve odaklandıkları projeler de farklılık gösteriyor. Kitlesel fonlama dört farklı modelden oluşuyor. Ödül bazlı, borç bazlı, bağış bazlı ve hisse bazlı yapılabilen kitlesel fonlama şirketlerin farklı bir işleyişi var. Fongogo ödül bazlı bir kitlesel fonlama yöntemini kullanan bir platform. Tirkeş bu yöntemi neden kullandıklarını şöyle anlatıyor: "İşletmeler, platformumuzda aradıkları toplam destek miktarını, "ödül" adı verdiğimiz ürün ve hizmetlerinin ön satışını yaparak ilerideki bir tarihe gerçekleştirme taahhüdü veriyor. Şu an yaptıkları ön satışlarla ihtiyaçları olan kaynağı kitlelerden topluyor." Tirkeş, başvuracak işletmeler için aranan kritik başvuru koşulları olmadığını söylüyor. Geçen hafta devreye alınan projede şu an için fonlanan üç işletme var. Sisteme başvuranların sayısı ise 10... Bu iş yayıldıkça daha çok işletmenin başvuracağını söyleyen Ali Tirkeş sözlerine şöyle devam ediyor: 

Bu sayı binleri bulacak. Açıkçası bunu nasıl yöneteceğimizi düşünüyoruz. Kitlelerin birbirine destek olmasını yaygınlaştırabilirsek, bu iş kötü günler geçtikten sonra da devam edecek. Çünkü insanların nakit ihtiyacı sadece bugünler için değil, normal zamanlarda da gerekli.  Bu nedenle alternatif fon yönetiminin devam etmesini istiyoruz.  Böylece alternatif fonlama metodu geliştirmiş olacağız.

Fongogo'nun şu an yayında olan üç projesinden biri de "Mahalle Barını Yaşat" kampanyası... İstanbul Beyoğlu'nda henüz üç ay önce açılan işletmenin ortaklarından İlker Bayraktar, bir hafta dolmadan 53 kişiden hedeflenen 10 bin liralık desteği bulduklarını söylüyor. 14 Nisan'da bitecek kampanyanın sonunda toplamda 13 bin lira toplanacağını öngörüyor. Bu paranın -kirayı sayılmazsa-  minimum iki ay idare edeceğini tahmin ediyor. "Kampanyanın hedefini yüksek tutmadık. Çünkü bunu bir acil yardım paketi olarak görüyorum; yani buradan elde edilen gelir personele bir harçlık, banka kredilerinin ödemesine gidecek" diyerek paranın nereye harcanacağını anlatıyor. Öncelikle müdavimlerine bunun sadece bir yardım kampanyası olmadığını, aslında avantajlı bir ön satış olduğunu vurgulamaya çalıştığını söyleyen İlker Bayraktar, "Ödüller mekan açıldığında yatırılan miktarın yüzde 20 ila yüzde 33 fazlası bir bakiye olarak mekanda kullanılabilecek şekilde belirlendi ki bu da mekanın her ne olursa olsun, er ya da geç tekrar açılacağı mesajını dolayısıyla yaşanan sıkıntıların yakın bir zamanda biteceğinin, hayatın normale döneceğinin 'umut ışığı' olmalıydı" diye konuşuyor.

2013'ün sonunda kurulan Fongogo, şimdiye kadar 845 tane proje yayınladı. Bunların arasında 275'i başarılı olarak fonlandı. 18 bin destekçiden 4 milyon 200 binden fazla destek toplandı. En yüksek fonlanan proje ise Amed Şehir Tiyatrosu Sahne Projesi'ydi. Bunun için 96 bin 500 lira toplandı. 

Türkiye'de kitlesel  fonlama mevzuatı 2018'de tamamlandı

Avrupa ülkeleri  kitlesel fonlama konusundaki gelişimi ile ABD dahil olmak üzere birçok ülkeden önde geliyor.  Türkiye'de ise 2018'de mevzuata yeni girmesine rağmen aslında Türkiye'de kitlesel fonlama şirketlerinin ortaya çıkışı 2013'e dayanıyor. İlk olarak Crowdfon ve Fongogo'nun kurulmasının ardından 2016'da Turkcell ve Boyner gibi büyük şirketler bu işe girmeye başladı. Şu anda Crowdfon, Fongogo, Turkcell'in iştiraki olan Arıkovanı, Boyner Grubu'nun Buluşum'u ve Ideanest olmak üzere beş şirket var.

Sistem nasıl çalışıyor?

Crowdfunding veya Investment Market Place olarak bilinen kitlesel fonlama, fikir sahiplerinin veya girişimcilerin geliştirdikleri projelerini hayata geçirmek için ihtiyaç duydukları kaynağa toplum desteğiyle ulaşmasını sağlıyor. Dijitalleşmenin yatırım dünyasına getirdiği yeniklerinin bir sonucu olarak ortaya çıkan sistem, proje sahiplerinin kitlesel fonlama platformları üzerinden projelerini yayınlamaları ve desteğe açma ları ile çalışıyor. Projelere destek vermek isteyen kişiler ise İnternet siteleri veya telefon uygulamaları üzerinden istedikleri oranda destek sağlanıyor. Projeler yaklaşık bir ay ila üç ay arasında fonlama için sistemde kalıyor.